όπως επισημαίνει ο καθηγητής Μηνάς Λιαροκάπης, συνιδρυτής, CEO και CTO της «Acumino», μιας νεοφυούς επιχείρησης με έδρα το Σιάτλ των ΗΠΑ, η οποία διαθέτει εργαζόμενους στη χώρα μας, τη Νέα Ζηλανδία και την Αμερική και πελάτες σε Ευρώπη, Αμερική και Ιαπωνία. Μάλιστα, προσθέτει, ίσως ήρθε η ώρα η Ελλάδα να στραφεί και στο hardware (υλισμικό): «Μέχρι σήμερα είχαμε δημιουργήσει ένα σύστημα, που δημιουργούσε και δημιουργεί προγραμματιστές. Πλέον όμως, η παραγωγή software (λογισμικού) αυτοματοποιείται. Οπότε, για να παραμείνουμε στην αιχμή και να έχουμε καινοτομία, ίσως πρέπει να στραφούμε και στο hardware. Σήμερα υπάρχουν πολλοί μηχανικοί, απόφοιτοι για παράδειγμα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, οι οποίοι εργάζονται πάνω σε άσχετα αντικείμενα, ενώ θα μπορούσαν να απασχοληθούν στον χώρο του hardware και να κάνουν σημαντικά πράγματα» λέει ο γεννηθείς το 1984 Μηνάς Λιαροκάπης και προσθέτει ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο σε όλα τα πεδία του embodied AI (σ.σ. η ενσώματη ΤΝ, που επιτρέπει στα ρομπότ να αλληλεπιδράσουν με τον φυσικό κόσμο).
«Η ΤΝ δίνει τα εργαλεία στις μεν μικρές χώρες για ν’ ανταγωνιστούν στα ίσα τις μεγάλες, στις δε μικρές startups για να κερδίσουν κολοσσούς. Και τι χρειάζεται; Ποια είναι η κινητήριος δύναμη; Τα ταλέντα, το ανθρώπινο δυναμικό που θα χρησιμοποιήσει στο έπακρον την ΤΝ, η οποία θα πραγματώσει τις προοπτικές του. Και η Ελλάδα έχει εξαιρετικά ταλέντα, από τα καλύτερα στον πλανήτη. Επίσης, δεν είναι μόνο η Αθήνα που έχει την κρίσιμη μάζα (στο οικοσύστημα). Η Θεσσαλονίκη, το Ηράκλειο, τα Ιωάννινα, ανεβαίνουν πολύ γρήγορα, νέες startups (νεοφυείς επιχειρήσεις) δημιουργούνται σε όλη την Ελλάδα και είναι πιο φιλόδοξες από ποτέ» σημειώνει ο Μηνάς Λιαροκάπης, με τον οποίο το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνομίλησε με αφορμή τη διοργάνωση της 1ης Ολυμπιάδας Ανθρωποειδών Ρομπότ στην αρχαία Ολυμπία, στις 29 Αυγούστου έως 2 Σεπτεμβρίου. Οι εγγραφές των «αθλητών» άρχισαν πριν από λίγες ημέρες, οπότε δεν μπορεί να δώσει στοιχεία για τον αριθμό των συμμετεχόντων ρομπότ ή τις χώρες προέλευσής τους, αλλά με χαρά μιλάει για το σκεπτικό που αποτέλεσε την αφετηρία, ώστε να μπει στις «ράγες» αυτή η ιδέα.
«Οι εξελίξεις στο πεδίο της ρομποτικής τρέχουν πολύ γρήγορα και τα ανθρωποειδή έχουν φτάσει στο σημείο να εκτελούν με επιδεξιότητα και ανθρωπομορφικότητα αρκετά περίπλοκες διεργασίες -δεν είναι σαφές ποια είναι τα όρια τους- και αυτό πρέπει να το δούμε. Η Ολυμπία είναι ο χώρος όπου το ανθρώπινο σώμα και μυαλό δοκιμάστηκαν για πρώτη φορά στα άκρα -το μέρος όπου ο άνθρωπος για πρώτη φορά θέλησε να ξεπεράσει τις σωματικές και ψυχικές δυνατότητες του. Το να διοργανώσουμε σε αυτό τον χώρο την 1η παγκόσμια ολυμπιάδα ανθρωποειδών ρομπότ έχει κάτι το ποιητικό και το συμβολικό. Θα κληθούμε να ζούμε με αυτά τα ρομπότ, σύντομα θα είναι κομμάτι της καθημερινότητας μας, πιθανώς ακόμη και μέλη της οικογένειάς μας όταν θα είναι αρκετά ικανά και έξυπνα, οπότε το να αρχίσει το ταξίδι τους από αυτόν τον χώρο είναι ενδεδειγμένη επιλογή» υπογραμμίζει.
Τι θέλουμε άραγε από τη ζωή μας; Μια ΤΝ που δημιουργεί για λογαριασμό μας ή που κάνει τις επικίνδυνες και βαρετές δουλειές;
Το πιο αδύναμο σημείο της ΤΝ, ως προς την κατάκτηση ακόμα υψηλότερων επιπέδων νοημοσύνης, θεωρείται πως είναι ότι δεν έχει σώμα. Δεν έχει αισθήσεις και δεν μπορεί να αντιληφθεί και να κατανοήσει τον φυσικό κόσμο γύρω της εν ολίγοις. Πόσο πιθανό θεωρεί ο δρόμος προς τη Γενική Τεχνητή Νοημοσύνη (σ.σ. συστήματα υψηλής αυτονομίας, που θα ξεπερνούν τις επιδόσεις των ανθρώπων σε σχεδόν κάθε εργασία με οικονομική αξία) να εξελιχθεί παράλληλα με τον δρόμο του embodied AI, δεδομένου ότι αυτό μπορεί να αντλήσει πληροφορία και από την αλληλεπίδρασή του με τον φυσικό κόσμο;
Κατά τον Μηνά Λιαροκάπη, θα υπάρξει ένα σημείο, όπου όλοι θα καταλάβουν ότι προϋπόθεση για περαιτέρω πρόοδο στην ΤΝ θα είναι η πρόοδος στην ενσώματη μορφή της (embodied AI). «Η μη ενσώματη ΤΝ έχει αξία, αλλά συμπληρωματική, δευτερεύουσα. Το να υπάρχουν μοντέλα, που σου επιτρέπουν να δημιουργήσεις νέα ποιήματα, μουσικές, βίντεο και εικόνες επανακαθορίζει το τι σημαίνει δημιουργία και ποια είναι τα όριά της, αλλά τίποτα δεν θα αντικαταστήσει τον άνθρωπο καλλιτέχνη. Η τέχνη είναι ένα όχημα για όσα αισθανόμαστε και θέλουμε να επικοινωνήσουμε, και όταν προέρχεται από μια μηχανή, η επικοινωνία ακόμα χωλαίνει. Επίσης, τι θέλουμε άραγε από τη ζωή μας; Να κάνει η ΤΝ όλες αυτές τις δημιουργικές εργασίες για εμάς ή να έχουμε περισσότερο χρόνο για λογοτεχνία, ποίηση, μουσική, φιλοσοφία, περισσότερο χρόνο για εμάς, την οικογένεια και τους φίλους μας; Η ενσώματη ΤΝ (σ.σ. γνωστή και ως physical AI, εκτός από embodied AI) φέρνει την υπόσχεση ότι οι επικίνδυνες, επαναλαμβανόμενες, κουραστικές, και απομακρυσμένες δουλειές μπορούν να ανατεθούν στα ρομπότ. Δεν είναι φτιαγμένο το ανθρώπινο σώμα να εκτελεί χιλιάδες αρπαγές αντικειμένων σε ένα βιομηχανικό περιβάλλον κάθε μέρα. Ο άνθρωπος θα επιβλέπει τα ρομπότ είτε από κοντά είτε από μακριά, εκεί οδεύουμε» εκτιμά.
Νέες δυνάμεις και υπερδυνάμεις: Επιχειρηματικοί κολοσσοί του 2025 θα γίνουν παρωχημένοι το 2035
Προσθέτει ότι το physical AI θα αλλάξει το πώς λειτουργούν οι οικονομίες παγκοσμίως. Θα δημιουργήσει νέες δυνάμεις και υπερδυνάμεις. «Εταιρείες-κολοσσοί του 2025 θα είναι παρωχημένες το 2035 και νέες εταιρείες θα φτάσουν σε μεγέθη NVIDIA. Εταιρείες που δεν τις ξέρει σχεδόν κανείς τώρα» επισημαίνει. Αλήθεια, υπάρχει ρυθμιστικό πλαίσιο για το embodied AI; «Εδώ δεν υπάρχει καλά- καλά για την ΤΝ, θα υπάρχει για το embodied AI; Δεν ξέρουμε καν τι μας περιμένει. Αυτές οι συζητήσεις πρέπει να γίνουν άμεσα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να παρθούν γενναίες αποφάσεις με όραμα. Η Ελλάδα και η Ευρώπη πρέπει να επιστρέψουν στις ρίζες τους, και η καινοτομία να γίνει κεντρικός πυλώνας των κοινωνιών. Επίσης θα πρέπει να αποφασίσουμε από κοινού τι είδους τεχνολογία και καινοτομία θέλουμε. Οι προκλήσεις είναι πολλές αλλά οι ευκαιρίες είναι ακόμη περισσότερες» λέει.
Σε ερώτημα αν υπάρχει κάποιο σημείο στον χρόνο ή κάποια συγκεκριμένη τεχνολογική εξέλιξη, που τα θεωρεί καθοριστικά για την πιο μαζική εξάπλωση των ανθρωποειδών ρομπότ, απαντά: «Τεχνολογική εξέλιξη σίγουρα. Η εισαγωγή των ρομπότ εργαζομένων στα εργοστάσια είναι προϋπόθεση για την τεχνολογική ωριμότητα τους. Είναι μεγάλο σχολείο για τα ρομπότ το εργοστάσιο. Είναι μια ευκαιρία τρισεκατομμυρίων ευρώ. Μόλις “αποφοιτήσουν” από εκεί θα είναι έτοιμα για νέες προκλήσεις, όπως τα καθημερινά περιβάλλοντα και το οικιακό περιβάλλον. Το οικιακό περιβάλλον είναι το final frontier για τη ρομποτική, όχι για το Διάστημα».
Συχνά μιλάμε για τα ανθρωποειδή ρομπότ ως συντρόφους και φροντιστές. Επειδή σε αυτές τις περιπτώσεις κάποιο είδος κοινωνικής ή και «συναισθηματικής» νοημοσύνης είναι απαραίτητο, πόσο κοντά είμαστε στο να ανταποκρίνονται τα ρομπότ σε ανθρώπινες προθέσεις ή ενδείξεις, που δεν εκφράζονται με λέξεις, αλλά με τη γλώσσα του σώματος; «Είμαστε κοντά αλλά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ανθρώπινη επαφή. Θεωρώ δυστοπία το να έχουμε ρομπότ για να φροντίζουν τους ηλικιωμένους και τους ασθενείς μας, παρότι πολλοί τα ονειρεύονται και θεωρούν δυστοπικά τα ρομπότ στα εργοστάσια. Δεν καταλαβαίνω γιατί. Ο χρόνος είναι το πιο πολύτιμο αγαθό που έχουμε και η ρομποτική μπορεί να μας βοηθήσει να έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο» σημειώνει.
Είναι πρόβλημα τα ρομπότ-εργάτες;
Πώς βλέπει να λειτουργούν στην πράξη τα ρομπότ στην αγορά εργασίας, σε μια περίοδο που το δημογραφικό πρόβλημα καλπάζει; Σε ποιους τομείς της αγοράς εργασίας βλέπει τις πιο άμεσες εφαρμογές και πόσο σύμφωνο τον βρίσκει η ιδέα η χρήση ρομπότ- εργατών να φορολογείται πολύ υψηλότερα από την ανθρώπινη εργασία; «Δεν συμφωνώ. Το δημογραφικό σε όλο τον πλανήτη είναι τεράστιο πρόβλημα και τα ελλείματα στην αγορά εργασίας δημιουργούν ευκαιρίες τρισεκατομμυρίων ευρώ. Ο χώρος της αυτοκινητοβιομηχανίας φαίνεται να έχει την διάθεση να είναι ο πρώτος. Είναι υπαρξιακό το ζήτημα για πολλές εταιρείες. Βέβαια, είναι δύσκολο να προβλέψουμε τώρα ποιος χώρος θα έχει τις μεγαλύτερες επιτυχίες. Μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν βιομηχανικές και βιοτεχνικές παραγωγές, που έχουν σημαντικά ελλείματα εργαζομένων και μπορούν να αυτοματοποιηθούν από τα ρομπότ πολύ εύκολα» επισημαίνει.
Πρόσφατα ανακοινώθηκε στην Κίνα η δημιουργία του πρώτου “4S store” στον κόσμο, ήτοι ενός καταστήματος λιανικής, αφιερωμένου στα ρομπότ ΤΝ. Από ό,τι φαίνεται στην Κίνα τα ρομπότ δεν αποκλείεται σύντομα να γίνουν είδος μαζικής λιανικής πώλησης. Πώς βλέπει να εξελίσσεται η παγκόσμια αγορά; «Τα ρομπότ δεν είναι έτοιμα για δουλειές στα σπίτια, αλλά κάποια ρομπότ συντροφιάς μπορεί να είναι σύντομα πολύ πετυχημένα. Ο κόσμος είναι διασυνδεδεμένος, αλλά δυστυχώς οι άνθρωποι πιο μόνοι από ποτέ. Αλλά αυτή δεν είναι η σωστή λύση, είναι λύση τύπου “πετάμε τη σκόνη κάτω από το χαλάκι”. Περισσότερο χρόνο θέλουμε για εμάς, όσους αγαπάμε και τους γύρω μας. Στα εργοστάσια βλέπω πολύ σύντομα αλματώδεις εξελίξεις στην αυτοματοποίηση με ρομπότ εργαζόμενους. Δεν θα είναι όμως ανθρωποειδή. Δύο βραχίονες και δύο χέρια με σύστημα ρομποτικής αντίληψης μπορούν να προσφέρουν όλα τα πλεονεκτήματα των ανθρωποειδών ρομπότ, σε χαμηλότερο κόστος και με υψηλότερη αξιοπιστία» υπογραμμίζει.
Από το ΕΜΠ στο Σιάτλ
Αλήθεια, πώς βρέθηκε από το διδακτορικό στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) στο Σιάτλ και πώς ιδρύθηκε η Acumino; «Έκανα το διδακτορικό μου στο ΕΜΠ, μετά ένα μεταδιδακτορικό στο Yale University και έπειτα συνέχισα ως επίκουρος (2017-2022) και αναπληρωτής καθηγητής (2022-σήμερα) στο Πανεπιστήμιο του Όκλαντ στην Νέα Ζηλανδία, όπου και ίδρυσα την ερευνητική ομάδα New Dexterity (www.newdexterity.org). Σε όλη μου την καριέρα ήμουν διασυνδεδεμένος με τη βιομηχανία, προσελκύοντας ερευνητικές επιχορηγήσεις από πολύ μεγάλες εταιρείες στην Ευρώπη την Ασία και την Αμερική, όπως η Mitsubishi Electric Corporation. Σε ένα από τα διεθνή συνέδρια γνώρισα και τον Patrick Jarvis (μετέπειτα συνιδρυτή της Acumino μαζί με τον Tom White) και ξεκινήσαμε να συνεργαζόμαστε στο πώς μπορούμε να βελτιστοποιήσουμε τη μεταφορά επιδεξιότητας από τον άνθρωπο στα ρομπότ. Όταν αντιλήφθηκα πόσο σημαντική για την αγορά είναι η τεχνολογία που έχουμε δημιουργήσει, αποφάσισα ότι έχω πολλά να μάθω για το επιχειρείν και για το πώς θα προσαρμόσω τον ακαδημαϊκό τρόπο σκέψης και σύνθεσης, ώστε να ξεφύγει από τα στεγανά και τη θαλπωρή της ακαδημίας και να δει κατάματα τις προκλήσεις της αγοράς» σημειώνει και μοιράζεται την προσωπική του πεποίθηση ότι η Ελλάδα θα είναι το πιο εύφορο μέρος για τη μελλοντική ανάπτυξη της Acumino ως προς το ανθρώπινο δυναμικό. Η Acumino, λέει, προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις ρομπότ εργαζομένων για την βιομηχανία με εξαιρετικά ανταγωνιστικό ROI (απόδοση επένδυσης) λόγω της ταχύτητας, της υψηλής ακρίβειας και αξιοπιστίας και του χαμηλού κόστους με τα οποία αναπτύσσονται οι προσφερόμενες λύσεις._
Αλεξάνδρα Γούτα – ΑΠΕ-ΜΠΕ / photo: pixabay
