Αρχές Μαρτίου ήταν όταν η Ιταλία ανακοίκωσε ότι τίθενται σε ισχύ μέτρα απαγόρευσης κυκλοφορίας και περιορισμού. Λίγες μέρες αργότερα, ακολούθησαν η Γαλλία, η Ισπανία, το Βέλγιο και η Γερμανία. Η Ελλάδα μπήκε σε καραντίνα στις 23 Μαρτίου και η ζωή των περισσότερων πολιτών άλλαξε, μιας και ήταν η πρώτη φορά που βίωναν τέτοιες συνθήκες. Ο περιορισμός στο σπίτι δεν ήταν καθόλου εύκολη δοκιμασία. Κάποιοι άνθρωποι, όμως, γνωρίζουν καλά τι είναι η απομόνωση και πώς να αντιμετωπίσουν τις συγκρούσεις μιας ομάδας ανθρώπων σε έναν κλειστό χώρο. Και αυτοί είναι οι εθελοντές σε πειραμάτικα προγράμματα για την προετοιμασία διαστημικών πτήσεων.

«Άρης-500» 

Έξι άτομα, τα οποία συμμετείχαν στο διεθνές πρόγραμμα «Άρης-500», πέρασαν πάνω από έναν χρόνο, από τις 3 Ιουνίου του 2010 έως τις 4 Νοεμβρίου του 2011, σε περιορισμένο χώρο και εντελώς απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο. Το πρόγραμμα που διοργανώθηκε από την εταιρεία «Roskosmos», τη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, ήταν μια προσπάθεια της εξομοίωσης της αποστολής στον Κόκκινο Πλανήτη, η οποία, σύμφωνα με τους επιστήμονες, θα διαρκούσε περίπου ενάμιση χρόνο.

Το πείραμα αποτελούνταν από τρία στάδια. Η πρώτη ομάδα πέρασε στην απομόνωση δύο βδομάδες και η δεύτερη 105 ημέρες. Το πιο δύσκολο ήταν για τους έξι εθελοντές της τρίτης ομάδας, οι οποίοι άντεξαν στην απομόνωση 520 ημέρες.

Στη διάθεσή τους ήταν ένα μικρό κτιριακό συγκρότημα με τέσσερα τμήματα. Ωστόσο, μπορούσαν να κυκλοφορούν ελεύθεροι μόνο στα τρία. Στο ένα τμήμα υπήρχαν κατοικίες μήκους περίπου 20 μέτρων, στο δεύτερο τμήμα, ιατρεία μήκους 12 μέτρων και στο τρίτο, αποθήκες μήκους 24 μέτρων. Το τέταρτο τμήμα ήταν προσομοίωση θαλάμου προσγείωσης. Κατά τη διάρκεια του πειράματος, χρησιμοποιήθηκε μόνο από τρεις εθελοντές που «επισκέφθηκαν» τον Άρη για να «πάρουν» «δείγματα» από το έδαφός του.

Κάθε ένας από τους συμμετέχοντες μπορούσε να πάρει μαζί του στο «διαστημόπλοιο» έναν περιορισμένο αριθμό προσωπικών αντικειμένων: βιβλία, μουσική, ταινίες, επιτραπέζια παιχνίδια. Βέβαια, δεν πρόλαβαν να βαρεθούν. Κατά τη διάρκεια των 17 μηνών της «αποστολής», οι εθελοντές πραγματοποίησαν περισσότερα από 100 πειράματα, προσδιορίζοντας, μεταξύ άλλων, την επίδραση της απομόνωσης στον ανθρώπινο οργανισμό.

Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στο πείραμα, το να περνάς τόσο χρόνο στην απομόνωση, δεν είναι εύκολο, ειδικά στην αρχή. Στον «δρόμο της επιστροφής», έπαιζαν το Counter Strike για να μειωθεί το άγχος τους.

«HI-SEAS» 

Μερικά χρόνια αργότερα, επαναλήφθηκε ένα παρόμοιο πείραμα από ειδικούς της NASA. Στην πλαγιά ενός από τα πέντε ηφαίστεια που αποτελούν το νησί της Χαβάης, το Μάουνα Λόα, χτίστηκε ένας θόλος των 111 τετραγωνικών μέτρων, μέσα στον οποίο μερικές ομάδες εθελοντών πέρασαν 4, 8 και 12 μήνες σε πλήρη απομόνωση.

Αυτό το πρόγραμμα ονομάστηκε «HI-SEAS» (Hawaii Space Exploration Analog and Simulation) και, όπως το «Άρης-500», εξομοίωσε την πτήση προς τον Κόκκινο Πλανήτη. Οι συμμετέχοντες μαγείρευαν το φαγητό τους από κατεψυγμένα τρόφιμα, διεξήγαν τα προγραμματισμένα επιστημονικά πειράματα και φορούσαν ειδικές διαστημικές στολές κάθε φορά που έβγαιναν έξω από τον θόλο.

Οποιαδήποτε επικοινωνία με τον έξω κόσμο απαγορευόταν αυστηρά. Οι συμμετέχοντες είχαν τη δυνατότητα να επικοινωνούν μόνο με τους εκπροσώπους του προγράμματος, οι οποίοι έπαιζαν τους ρόλους των υπαλλήλων του Διαστημικού Κέντρου Τζόνσον. Όλα τα μηνύματα μεταδίδονταν με καθυστέρηση αρκετών λεπτών, όπως θα γινόταν σε μια πραγματική αποστολή στον Άρη.

Κάθε εθελοντής φορούσε έναν ειδικό αισθητήρα που υπολόγιζε το επίπεδο του άγχους, τον τόνο της φωνής και την απόσταση από άλλα μέλη της ομάδας. Αυτό βοηθούσε στην επίλυση των πιθανών συγκρούσεων.

Ο σκοπός του προγράμματος της NASA ήταν η κατανόηση των κοινωνικών και ψυχολογικών προβλημάτων που ενδέχεται να αντιμετώπιζαν οι αστροναύτες στην απομόνωση κατά τη διάρκεια τόσου μεγάλου χρονικού διαστήματος.

Σύμφωνα με τις μελέτες των επιστημόνων του Πανεπιστημίου της Χαβάης σχετικά με την επίδραση της μακροχρόνιας απομόνωσης στην ανθρώπινη συμπεριφορά και τη συναισθηματική κατάσταση, οι διαμάχες δεν μπορούσαν να αποφευχθούν. Παρά το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες στο πείραμα επιλέχθηκαν προσεκτικά από περίπου 700 υποψήφιους, μερικές φορές δημιουργούνταν δύσκολες καταστάσεις. Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης του στρες ήταν η εικονική πραγματικότητα, η οποία επέτρεπε στους εθελοντές να «ταξιδέψουν» σε ένα πιο ευχάριστο περιβάλλον, σε μια παραλία ή σε ένα τροπικό δάσος. 

«Σελήνη-2015»

Το 2015, έξι Ρωσίδες από το Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Προβλημάτων της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών μπήκαν σε πλήρη απομόνωση. Στα πλαίσια του πειράματος «Σελήνη-2015», οι συμμετέχουσες πέρασαν οκτώ ημέρες σε ένα συγκρότημα προσομοίωσης ενός διαστημικού σταθμού με πορεία προς τον δορυφόρο της Γης.

Το πείραμα διεξήχθη στον ίδιο χώρο με το «Άρης-500», αν και, συγκριτικά με το προηγούμενο πείραμα, ο χώρος ήταν μικρότερος. Δεν υπήρχε μπάνιο, έτσι τα κορίτσια κάλυπταν τις ανάγκες υγιεινής με υγρά μαντιλάκια.

Κατά τη διάρκεια της «πτήσης», οι συμμετέχουσες πραγματοποίησαν διάφορα πειράματα που υπολόγιζαν την επίδραση της απομόνωσης στον γυναικείο οργανισμό. Τα δεδομένα σχετικά με την κατάσταση της υγείας τους στη «Γη», μεταδίδονταν με ένα σύστημα παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιείται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Σύμφωνα με τις εθελόντριες, μία από τις πιο δύσκολα ψυχολογικά στιγμές, ήταν η απροσδόκητη επέκταση του πειράματος για ένα ακόμη 24ωρο.

«Βιόσφαιρα 2»

Με αποτυχία ολοκληρώθηκε το αμερικάνικο πρόγραμμα «Βιόσφαιρα 2», το οποίο πραγματοποιήθηκε στην έρημο της Αριζόνας και διήρκησε από το 1991 έως το 1994. Οι ερευνητές κατασκεύασαν ένα απομονωμένο οικοσύστημα, χωρισμένο σε επτά περιοχές, μεταξύ των οποίων ήταν ένα τμήμα του τροπικού δάσους, ένας μικρός ωκεανός με ασυνήθιστη χημική σύνθεση, μια έρημος και μια σαβάνα. Μια πιστή μικρογραφία του οικοσυστήματος του ίδιου του πλανήτη μας, δηλαδή της Βιόσφαιρας 1, απομονωμένη όμως από την υπόλοιπη γήινη ατμόσφαιρα. Το οικοδόμημα «Βιόσφαιρα 2» έμοιαζε εξωτερικά με θερμοκήπιο του μέλλοντος.

Οι επιστήμονες είχαν σκοπό να καταλάβουν αν ο άνθρωπος θα μπορέσει να ζήσει και να εργάζεται υπό αυτές τις συνθήκες, διότι τέτοιες ακριβώς θα είναι οι συνθήκες των διαστημικών αποικιών, σύμφωνα με τους υπεύθυνους του προγράμματος. Ωστόσο, τους περίμενε μια μεγάλη απογοήτευση.

Πρώτα απ’ όλα, λόγω του πολλαπλασιασμού μικροοργανισμών και εντόμων εντός του συγκροτήματος, πολλά είδη φυτών, τα οποία προσδιορίζονταν ως τροφή για τους «κατοίκους», δεν άντεξαν. Το επίπεδο του οξυγόνου στον αέρα μειώθηκε σημαντικά, ενώ οι ενδείξεις του διοξειδίου του άνθρακα άρχισαν να ανεβαίνουν επικίνδυνα. Ως λύση ανάγκης, χρησιμοποιήθηκαν από τους υπεύθυνους του προγράμματος ειδικοί «απορροφητήρες» καθαρισμού.

Δεύτερον, οι συμμετέχοντες του πειράματος, τέσσερις άντρες και τέσσερις γυναίκες, τσακώθηκαν μεταξύ τους. Αναγκαστικά χωρίστηκαν σε ομάδες, κάτι το οποίο περιόρισε πολύ την έρευνα. Το πρώτο στάδιο του «Βιόσφαιρα 2» σταμάτησε νωρίτερα από την προγραμματισμένη ημερομηνία, σε λιγότερο από 18 μήνες από τα εγκαίνιά της. Μια δεύτερη προσπάθεια επίσης απέτυχε, αυτή τη φορά λόγω οικονομικών προβλημάτων. Η δεύτερη ομάδα εγκατέλειψε το «Βιόσφαιρα 2» μετά τον πρώτο μήνα.

Παρ’ όλα αυτά, ένα παρόμοιο πρόγραμμα που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Βιοφυσικής της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών στην πόλη Κρασνογιάρσκ το 1972-73 ήταν αρκετά επιτυχημένο. Οι ερευνητές είχαν κατασκευάσει ένα συγκρότημα «BIOS-3» με ένα απομονωμένο οικοσύστημα. Διάφορες ομάδες εθελοντών από ένα έως τρία άτομα έμεναν εκεί για αρκετό χρονικό διάστημα. Το μεγαλύτερο στάδιο του πειράματος διαρκούσε 180 ημέρες.

(sputniknews – φωτο:pexels)