Ξεκίνησε λίγο μετά τις 10:30 το πρωί ο 61ος γύρος των διερευνητικών επαφών μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας σε ανώτατο διπλωματικό επίπεδο, με αρκετά ασαφή ατζέντα.

Αυτό γιατί, η Ελλάδα επιμένει σε καθαρά μονοθεματική ατζέντα περί οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, ενώ η Τουρκία θέλει να θέσει κι άλλα πράγματα στο τραπέζι.

Μάλιστα, δεν σταματούν οι προκλητικές δηλώσεις με την Άγκυρα να θέτει το μισό Αιγαίο υπό αμφισβήτηση, ζητώντας πρώτα διαπραγματεύσεις πάνω σε αυτή της την θέση και έπειτα οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Στην Άγκυρα υποστηρίζουν επίσης πως η Ελλάδα δεν έχει καμία κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο.

Να σημειωθεί εδώ πως οι διερευνητικές επαφές δεν είναι διαπραγματεύσεις και δεν αναλαμβάνονται υποχρεώσεις και δεσμεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα πρώτο βήμα για να φανεί το κατά πόσο υπάρχει πρόσφορο έδαφος για να γίνει ένας πιο επίσημος διάλογος.

Σε περίπτωση που δεν υπάρξει συμφωνία στις διαπραγματεύσεις που τυχόν ακολουθήσουν τις διερευνητικές, οι δύο πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν σε κείμενο συνυποσχετικού, το οποίο στη συνέχεια θα υποβληθεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Δεδομένου, όμως, ότι η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει τη γενική υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, απαιτείται ειδική συμφωνία (συνυποσχετικό) που θα αποτελέσει τη νομική βάση για τη δικαιοδοσία του ΔΔΧ.

Η Ελλάδα, από την πλευρά της, έχει ξεκαθαρίσει ότι εάν δεν υπάρξει συμφωνία με την γείτονα Τουρκία, τότε θα προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.

Μιλώντας στο Sputnik, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών,  Ευάγγελος Βενιζέλος, αναφέρει πως ο δρόμος για την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο δεν είναι και τόσο σύντομος, καθώς η διαδικασία πριν από την προσφυγή είναι συγκεκριμένη.

«Η διεθνής σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας προβλέπει μια πολύ συγκεκριμένη διαδικασία για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Πρέπει να γίνουν διαβουλεύσεις μεταξύ των χωρών που γειτνιάζουν όπως είναι η Ελλάδα και η Τουρκία. Πρέπει μετά να έχουμε διαπραγμάτευση και συμφωνία για την οριοθέτηση με βάση τους κανόνες του διεθνούς δικαίου της θάλασσας. Εάν αποτύχει η σύναψη συμφωνίας, υπάρχει η δυνατότητα συνδιαλλαγής που είναι μία διαδικασία περισσότερο πολιτική και λιγότερο νομική και τελικά υπάρχει η δυνατότητα προσφυγής σε διεθνές δικαστήριο, το οποίο μπορεί να είναι είτε το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης που είναι το παλαιότερο και εγκυρότερο, είτε το Διεθνές Δικαστήριο του Δικαίου της Θάλασσας στο Αμβούργο το οποίο κι αυτό προβαίνει σε οριοθετήσεις, είτε να πάμε σε κάποια μορφή διαιτητικού δικαστηρίου. Η Ελλάδα έχει πει ότι προτιμά σε σχέση με όλα αυτά, το παλιό και έγκυρο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης που είναι βέβαια όργανο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών», ανέφερε.

Οι πόρτες του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης μπορούν να ανοίξουν εφόσον, όπως λέει ο κ. Βενιζέλος, υπάρχει συνυποσχετικό, δηλαδή να συμφωνήσουν οι δύο χώρες για το αντικείμενο που διαφωνούν και προσφεύγουν στο δικαστήριο.

«Για να φτάσουμε όμως στην Χάγη πρέπει να υπάρχει συνυποσχετικό και για να υπάρχει συνυποσχετικό πρέπει πρώτα να γίνουν οι διερευνητικές επαφές και στην συνέχεια η διαπραγμάτευση με την Τουρκία. Να συμφωνήσουμε στο αντικείμενο που θα τεθεί υπό την κρίση του δικαστηρίου. Αυτό δεν είναι κάτι που θα γίνει αύριο. Δεν είναι τυχαίο ότι είχαμε πολλά χρόνια διερευνητικών επαφών οι οποίες διεκόπησαν το 2016», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Βενιζέλος, προσθέτοντας ότι όταν μια χώρα προσφεύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης σημαίνει ότι αποδέχεται και την απόφαση που θα εκδώσει την οποία και θα εφαρμόσει.

Άρα λοιπόν, αν η απόφαση αυτή δεν συμφέρει την Ελλάδα, από την στιγμή που έχουμε προσφύγει εκεί θα ΠΡΕΠΕΙ να την εφαρμόσουμε. Το ίδιο ισχύει και για την Τουρκία. 

«Τώρα όταν μια χώρα λέει ότι σέβεται το διεθνές δίκαιο όπως η Ελλάδα και επιλέγει ως λύση την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης -το ίδιο προτείνουμε να γίνει και με την Αλβανία για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας παρότι η υπογραφή μιας συμφωνίας το 2009 που δεν κυρώθηκε γιατί αντέδρασε η αλβανική πλευρά στην συνέχεια-, είναι βέβαιο ότι αποδέχεται την απόφαση της Χάγης την οποία και θα εφαρμόσει. Δεν μπορεί να είναι αλά καρτ η προσφυγή στο Διεθνές Δίκαιο ή στο Διεθνές Δικαστήριο», υπογράμμισε ο πρώην επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ.

Σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο, η νομολογία για οριοθετήσεις υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ είναι πολύ πλούσια παρότι «βεβαίως καμία υπόθεση δεν είναι απολύτως όμοια με την προηγούμενη».

Η μοναδικότητα της Ελλάδας σε σχέση με άλλες χώρες:

«Καμία χώρα δεν έχει την νησιωτικότητα που έχει η Ελλάδα. Τόσο μεγάλο αριθμό νησιών σε συνέχεια που απλώνεται σε όλο το Αιγαίο και σε ένα μέρος σημαντικό της Ανατολικής Μεσογείου, οπότε θα εφαρμοστούν βεβαίως οι κανόνες που έχει διαμορφώσει η νομολογία αλλά θα εφαρμοστούν με βάση τα γεωγραφικά δεδομένα τα οποία υπάρχουν στην περιοχή και τα οποία έχουν αυτή την ιδιαιτερότητα της νησιωτικής Ελλάδας», είπε.

Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ – ΤΑ ΤΡΙΑ ΣΤΑΔΙΑ

Ποια θα ήταν για την Ελλάδα η καλύτερη δυνατή απόφαση που θα μπορούσε να εκδώσει το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης; Η διαδικασία όπως εξηγεί ο κ. Βενιζέλος είναι συγκεκριμένη και βασίζεται σε τρία στάδια:

• Την γεωμετρική καταγραφή με βάση τη μέση απόσταση των χωρών.
• Την εξέταση των περιστάσεων, δηλαδή τα γεωγραφικά δεδομένα της συγκεκριμένης περιοχής και τις όποιες ιδιορρυθμίες και ιδιαιτερότητες.
• Και τέλος το λεγόμενο «portionality test», τον έλεγχο με βάση την αρχή της αναλογικότητας έτσι ώστε να είναι ισορροπημένη η απόφαση σύμφωνα με την κρίση του Δικαστηρίου.

Ιδιαίτερα σημαντικό σημείο, όπως επισημαίνει ο κ. Βενιζέλος είναι ότι το Δικαστήριο «δεν μπορεί να αποστεί», δηλαδή να πάρει απόσταση από τους κανόνες που εφαρμόζει ενώ παράλληλα θεωρεί ότι η Ελλάδα έχει πάρα πολύ ισχυρή θέση.

«Δεν μπορεί να αποστεί το δικαστήριο κανόνες που εφαρμόζει. Οι κανόνες είναι ότι στην αρχή κάνει μια γεωμετρική καταγραφή με βάση τη μέση απόσταση των χωρών, των αντικείμενων ακτών και βεβαίως την πλήρη επήρεια των νησιών, τα οποία έχουν όση υφαλοκρηπίδα και όση ΑΟΖ έχουν και οι ηπειρωτικές ακτές. Στην συνέχεια, στην δεύτερη φάση του συλλογισμού του δικαστηρίου εξετάζονται οι σχετικές όπως λέγεται περιστάσεις. Δηλαδή τα γεωγραφικά δεδομένα της συγκεκριμένης περιοχής, η οποία μπορεί να έχει αλλού κάποιες ιδιορρυθμίες, αλλού κάποιες άλλες ιδιαιτερότητες και στην συνέχεια γίνεται το λεγόμενο portionality test, δηλαδή ένας έλεγχος με βάση την αρχή της αναλογικότητας ώστε να είναι ισορροπημένη η απόφαση κατά την κρίση του δικαστηρίου», σημείωσε χαρακτηριστικά ο συνταγματολόγος, συμπληρώνοντας:

«Πιστεύω ότι με βάση τα δεδομένα αυτά η Ελλάδα έχει πάρα πολύ ισχυρή θέση. Άρα όταν επιλέγουμε την οδό της Διεθνούς Δικαιοσύνης, πάμε με όλα μας τα επιχειρήματα για να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Αλλά το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα είναι πάντα η εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου και η προστασία της σταθερότητας και της ειρήνης σε όλες τις περιοχές του κόσμου».