Ειδικότερα, όπως αναφέρει το ΔΕΕ, «οι γυναίκες μπορούν συνολικά να θεωρηθούν μέλη μιας κοινωνικής ομάδας κατά την έννοια της οδηγίας 2011/95 και να υπαχθούν στο καθεστώς του πρόσφυγα, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που προβλέπονται στην οδηγία αυτή. Τούτο συμβαίνει αν, στη χώρα καταγωγής τους, εκτίθενται λόγω του φύλου τους σε σωματική ή ψυχική βία, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής και της ενδοοικογενειακής βίας. Εάν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για την υπαγωγή τους στο καθεστώς του πρόσφυγα, είναι δυνατόν να τους χορηγηθεί το καθεστώς επικουρικής προστασίας, ιδίως εάν διατρέχουν πραγματικό κίνδυνο να δολοφονηθούν ή να υποστούν βία».
Η υπόθεση έφτασε στο Δικαστήριο όταν μια διαζευγμένη Τουρκάλα υπήκοος, κουρδικής καταγωγής και μουσουλμανικού θρησκεύματος ισχυρίστηκε ότι η οικογένειά της την είχε εξαναγκάσει στη σύναψη γάμου, καθώς και ότι ο σύζυγός της είχε βιαιοπραγήσει και εξαπολύσει απειλές εις βάρος της.
Η γυναίκα υπέβαλε αίτηση για την παροχή διεθνούς προστασίας στη Βουλγαρία, φοβούμενη ότι, εάν αναγκαστεί να επιστρέψει στην Τουρκία, διατρέχει κίνδυνο η ζωή της. Το επιληφθέν της υπόθεσης βουλγαρικό δικαστήριο αποφάσισε να υποβάλει προδικαστικά ερωτήματα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Προστασία των γυναικών θυμάτων βίας: Οι περιπτώσεις αναγνώρισης και ασφάλειας των γυναικών
«Η αναγνώριση του καθεστώτος πρόσφυγα προβλέπεται σε περιπτώσεις δίωξης υπηκόου τρίτης χώρας λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή ιδιότητας μέλους ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας. Η οδηγία 2011/95 καθορίζει τις προϋποθέσεις, αφενός, για την αναγνώριση του καθεστώτος πρόσφυγα και, αφετέρου, για τη χορήγηση του καθεστώτος επικουρικής προστασίας, στα οποία μπορούν να υπαχθούν οι υπήκοοι τρίτων χωρών. Η αναγνώριση του καθεστώτος πρόσφυγα προβλέπεται για τις περιπτώσεις δίωξης υπηκόου τρίτης χώρας λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή ιδιότητας μέλους ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας. Η δε χορήγηση επικουρικής προστασίας προβλέπεται για υπήκοο τρίτης χώρας που δεν πληροί τις προϋποθέσεις για να αναγνωρισθεί ως πρόσφυγας, αλλά σε σχέση με τον οποίο υπάρχουν ουσιώδεις λόγοι να πιστεύεται ότι, εάν επιστρέψει στη χώρα της καταγωγής του, θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη, στην έννοια της οποίας εμπίπτουν, μεταξύ άλλων, η εκτέλεση και η απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση» τονίζεται από το ΔΕΕ.
Και καταλήγει πως «οι γυναίκες μπορούν συνολικά να θεωρηθούν μέλη κοινωνικής ομάδας κατά την έννοια της οδηγίας 2011/95. Κατά συνέπεια, είναι δυνατόν να υπαχθούν στο καθεστώς του πρόσφυγα οσάκις, στη χώρα καταγωγής τους, εκτίθενται λόγω του φύλου τους σε σωματική ή ψυχική βία, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής και της ενδοοικογενειακής βίας».
Πολιτικοί και ΜΚΟ χαιρετίζουν την απόφαση
Θετικά σχόλια ήρθαν από τους ευρωβουλευτές σύμφωνα με την DW. «Πρόκειται για μία πολύ σημαντική απόφαση για την προστασία των γυναικών από την ενδοοικογενειακή και σεξουαλική βία», εξήγησε η Τέρι Ράιντκε, ευρωβουλευτής των Πρασίνων, σε ερώτηση της DW, διευκρινίζοντας πως η Ε.Ε. οφείλει να προστατέψει και τις γυναίκες χωρίς ευρωπαϊκό διαβατήριο που υφίστανται ενδοοικογενειακή βία στην πατρίδα τους.
Ο Ρόμπερτ Μπιντρόν, πρόεδρος της Επιτροπής για τα Δικαιώματα των Γυναικών και μέλος της σοσιαλδημοκρατικής παράταξης, αντιλαμβάνεται ακόμη την απόφαση ως ένα «σημαντικό βήμα για την προώθησης μίας συμπεριληπτικής και συμπάσχουσας στάσης στην πολιτική ασύλου» του ΔΕΕ. Την απόφαση χαιρετίζουν και η οργάνωση Terre des Femmes, όπως και η Pro Asyl, επισημαίνοντας πως με αυτήν η νομική θέση της γυναίκας ενισχύεται γενικότερα, αλλά και ειδικότερα όσον αφορά τις γυναίκες-θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Οι σκεπτικοί έναντι της απόφασης
Υπάρχουν όμως και κάποιοι που εμφανίζονται σκεπτικοί ως προς την σημασία κα την έκταση της απόφασης. Η Στέφανι Βάλτερ από την Terre des Femmes φαίνεται πάντως σκεπτική σε συζήτηση με την DW σχετικά με το κατά πόσο θα αλλάξει αυτή η απόφαση κάτι στη Γερμανία. Διότι ήδη πολλές αποφάσεις των γερμανικών διοικητικών δικαστηρίων εκδίδονταν στο πνεύμα της παρούσας απόφασης του ΔΕΕ.
Η Τέρι Ράιντκε χαιρέτισε την απόφαση του Δικαστηρίου, σημειώνοντας ωστόσο πως κατά την εκτίμησή της το ζήτημα είναι άλλο: χρειάζεται ένα συγκεκριμένο πλαίσιο για τις γυναίκες που αιτούνται άσυλο προκειμένου αυτές να μπορούν να υποστηρίξουν την αίτησή τους, ένα πλαίσιο που θα τους εξασφαλίζει για παράδειγμα πρόσβαση στις κατάλληλες συμβουλευτικές υπηρεσίες. Οι γυναίκες συχνά δεν γνωρίζουν πως το να έχουν υποστεί ακρωτηριασμό των γεννητικών τους οργάνων, να έχουν εξαναγκαστεί σε γάμο ή να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας αποτελούν λόγους για αναγνώριση τους ως πρόσφυγες, τους οποίους όμως οφείλουν επιπλέον να επισημάνουν κατά την πρώτη τους ακρόαση.
Ο Καρλ Κοπ, ειδικός σε θέματα μετανάστευσης της Pro Asyl, τονίζει πως η δυναμική της απόφασης τελεί και σε συνάρτηση με την εφαρμογή της στα κράτη-μέλη. Σε κάθε περίπτωση βέβαια πρόκειται για μία σημαντική θετική εξέλιξη.
Σε περίπτωση ορθής εφαρμογής της απόφασης η προστασία των γυναικών πάντως θα ενισχυθεί, ενώ «τα επιτεύγματα της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης θα λαμβάνονται και πάλι απολύτως υπόψιν κατά τη διαδικασία ασύλου».
(dikastiko – freepik photo)
