Ο σκελετός βρέθηκε περίπου ένα μέτρο κάτω από την επιφάνεια γης. Η τοποθεσία είναι δημόσια περιουσία. Ανήκει στην κοινότητα του Bellaghy, ένα χωριό στην κομητεία Londonderry της Βόρειας Ιρλανδίας. Η περιοχή είναι ένας κλασικός τυρφώνας. Η τύρφη είναι εκείνο που επιτρέπει στα πτώματα να διατηρούνται.
Τα οστά που βρέθηκαν περιγράφονται ως “καλά διατηρημένα”, αλλά όχι εντελώς άθικτα. Βρέθηκαν μαζί με μερικό δέρμα, νύχια του αριστερού χεριού, νύχια των ποδιών, καθώς και με κάτι που οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι πιθανότατα είναι ένας νεφρός.
Ο νεκρός έφηβος
Όλα τα λείψανα ανήκαν στο ίδιο άτομο – πιστεύεται ότι ήταν νεαρός ηλικίας 13 έως 17 ετών κατά τη στιγμή του θανάτου. Τα σώματα σε βάλτους ονομάζονται έτσι επειδή έχουν διατηρηθεί εκπληκτικά καλά από τις φυσικές συνθήκες ενός βάλτου, βασικό χαρακτηριστικό του οποίου είναι η έλλειψη οξυγόνου.
Τα λείψανα του πτώματος βρέθηκαν σε δημόσια γη, σε περιοχή με τύρφη, τον Οκτώβριο του 2023, αλλά μόλις τώρα οι ειδικοί μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν την ηλικία του. Η ραδιοχρονολόγηση από εμπειρογνώμονες του Πανεπιστημίου Queen’s του Μπέλφαστ τοποθέτησε τον χρόνο θανάτου μεταξύ 2.000 και 2.500 έτη πριν από σήμερα, δηλαδή περίπου το 500 π.Χ.
Αρχικά, η Αστυνομική Υπηρεσία της Βόρειας Ιρλανδίας (PSNI) δεν μπορούσε να είναι σίγουρη αν τα λείψανα ήταν αρχαία ή αποτέλεσμα ενός πιο πρόσφατου θανάτου.
“Ως εκ τούτου, προχωρήσαμε στην ανασκαφή του πτώματος με πλήρη ιατροδικαστική εξέταση με ευαίσθητο και επαγγελματικό τρόπο”, δήλωσε η ντετέκτιβ επιθεωρητής Nikki Deehan του PSNI. “Η προσέγγιση αυτή διασφαλίζει επίσης ότι τυχόν αποδεικτικά στοιχεία DNA μπορούν να εξασφαλιστούν για κάθε πιθανή ποινική έρευνα. Αλλά τα πράγματα δεν ήταν τελικά έτσι. Προς το παρόν, ελάχιστα είναι γνωστά για την ταυτότητα του έφηβου – ή για την αιτία του πρόωρου θανάτου του, σε τόσο μικρή ηλικία.
Πτώμα 2.500 ετών στους βάλτους
Το εκτιμώμενο έτος θανάτου του – 500 π.Χ. – είναι η ύστερη περίοδος της προϊστορικής Ιρλανδίας και περίπου η εποχή που ξεκίνησε στην περιοχή η Εποχή του Σιδήρου. Είναι επίσης περίπου η εποχή που οι Κέλτες έφτασαν για πρώτη φορά στην Ιρλανδία από την ηπειρωτική Ευρώπη, σύμφωνα με όσα αναφέρουν οι περισσότερες πηγές.
Ο John Joe O’Boyle, διευθύνων σύμβουλος της Δασικής Υπηρεσίας της κυβέρνησης της Βόρειας Ιρλανδίας, χαρακτήρισε τα λείψανα ως ένα “πολύ συναρπαστικό εύρημα”. Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιείται ραδιοχρονολόγηση σε σώμα βάλτου στη Βόρεια Ιρλανδία και το μοναδικό τέτοιο σώμα, που υπάρχει ακόμη, στην χώρα. “Ελπίζω ότι, εν ευθέτω χρόνω, το εύρημα θα μας βοηθήσει όλους να κατανοήσουμε καλύτερα κάτι από την πολύ πρώιμη ιστορία μας”, δήλωσε ο O’Boyle. ‘Σίγουρα προσθέτει ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορική και πολιτιστική σημασία αυτού του τόπου και των αρχαιολογικών ανακαλύψεων πτωμάτων σε βάλτους σε όλη την Ευρώπη.
Το Bellaghy είναι ίσως περισσότερο γνωστό ως η γενέτειρα, το πατρικό σπίτι και ο τόπος ανάπαυσης του ποιητή Seamus Heaney. Συμπωματικά, η ποιητική συλλογή του Heaney “North” του 1975 περιλαμβάνει αρκετά ποιήματα για τα σώματα/πτώματα των βάλτων. “Ο Seamus Heaney, όταν έγραφε τη σειρά ποιημάτων του εμπνευσμένων από τα σώματα των βάλτων, μάλλον δεν περίμενε ποτέ ένα τέτοιο εύρημα στο κατώφλι του”, δήλωσε ο O’Boyle.
Τα λείψανα
Αφού ειδοποιήθηκε για τα λείψανα τον Οκτώβριο, η αρχαιολογική μονάδα του PSNI κατά την ανασκαφή βρήκε οστά ποδιών (την κνήμη και την περόνη) και ένα βραχιόνιο οστό (το οστό του άνω βραχίονα), καθώς και τα οστά της ωλένης και της κερκίδας του δεξιού βραχίονα. Περίπου πέντε μέτρα πιο μακριά, εντοπίστηκαν τα οστά ενός κάτω αριστερού βραχίονα και ενός αριστερού μηριαίου οστού τα οποία, όπως αναφέρεται, εξείχαν από το έδαφος. Η περαιτέρω εξέταση της περιοχής εντόπισε επιπλέον οστά δακτύλων, νύχια, ένα άλλο τμήμα του αριστερού μηριαίου οστού και το στέρνο.
Αυτό που οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι μπορεί να είναι το νεφρό του εφήβου
Η ανακάλυψη αυτού που οι ειδικοί πιστεύουν ότι είναι νεφρό αποτελεί απόδειξη της μοναδικής ικανότητας των τυρφώνων να διατηρούν ανθρώπινο ιστό. Οι τυρφώνες περιέχουν πολύ λίγο οξυγόνο, οπότε οργανικά υλικά όπως το ξύλο, το δέρμα, τα υφάσματα και ακόμη και η ανθρώπινη σάρκα δεν σαπίζουν τόσο εύκολα όσο θα σάπιζαν υπό άλλες συνθήκες.
Τα λείψανα θα μεταφερθούν τώρα στην ιδιοκτησία του National Museums NI, το οποίο θα συνεχίσει την περαιτέρω εξέταση και συντήρηση των ευρημάτων.
Παρόλο που η κατάσταση διατήρησής του είναι εντυπωσιακή, το σώμα του βάλτου της Βόρειας Ιρλανδίας δεν είναι τόσο ανέγγιχτο όσο ο περίφημος άνθρωπος Tollund της Δανίας.
Ο Tollund Man, όπως αναφέρεται, μπορεί να ήταν εγκληματίας ή πιθανόν ακόμη και να θυσιάστηκε γύρω στο 400 π.Χ. στο πλαίσιο μιας τελετουργικής πρακτικής “για να μείνουν ικανοποιημένοι οι θεοί”.
(με πληροφορίες από enikos. gr / photo: pixabay)
