Το Πλουτώνιο της Ιεράπολης κατασκευάστηκε αφιερωμένο στον Άδη-Πλούτωνα και τη σύζυγό του Κόρη-Περσεφόνη κατά την πρώιμη αυτοκρατορική περίοδο μεταξύ 100 π.Χ. έως το 100 μ.Χ.

Το ιερό ήταν τοποθετημένο πάνω από μια φυσική σπηλιά που εξέπεμπε ιαματικά νερά και δηλητηριώδες ηφαιστειακό διοξείδιο του άνθρακα (CO2), το οποίο ξεχύνεται ως μια ασφυκτική αόρατη ομίχλη που πιστεύεται ότι εστάλη από τον Πλούτωνα, τον θεό του κάτω κόσμου.

Το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε για τελετουργίες από τους Galli, ευνούχους ιερείς της θεάς Κυβέλης, οι οποίοι κατέβαιναν μέσω της «πύλης της κόλασης» στον θάλαμο για να επιδείξουν τη θεϊκή τους προστασία και να κάνουν θυσίες.

Η πύλη ήταν χτισμένη σε έναν τοίχο μιας υπαίθριας αρένας, που περιβάλλεται από υπερυψωμένα καθίσματα για τους θεατές που ονομάζεται θέατρο. Στο πάτωμα της αρένας σχηματίστηκε αέριο που απελευθερώθηκε από το σπήλαιο, το οποίο κατά τη διάρκεια της νύχτας αυξήθηκε σε συγκέντρωση για να σχηματίσει μια ασφυκτική «λίμνη CO2». Οι μελετητές πιστεύουν ότι η αρένα χρησιμοποιήθηκε για θυσίες ζώων, οι οποίες θα πραγματοποιούνταν την αυγή προτού η θερμότητα του ήλιου διασκορπίσει τη συγκέντρωση CO2.

Το Πλουτώνιο περιγράφηκε από αρκετούς αρχαίους συγγραφείς, όπως ο Στράβωνας, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, ο Κάσσιος Δίος και ο Δαμάσκιος, στον οποίο ο Στράβων περιέγραψε: «Κάθε ζώο που περνά μέσα συναντά ακαριαίο θάνατο. Έριξα μέσα σπουργίτια και αμέσως άφησαν την τελευταία τους πνοή και έπεσαν».

Μετά το κλείσιμο της πύλης από τους Χριστιανούς, το πλουτώνιον εγκαταλείφθηκε τον 6ο αιώνα μέχρι την εκ νέου ανακάλυψή του από τους αρχαιολόγους το 1965.

photo: pixabay