Τα ρωμαϊκά δωδεκάεδρα έχουν προβληματίσει τους αρχαιολόγους από το 1739, όταν ανακαλύφθηκε το πρώτο χάλκινο αντικείμενο με τις 12 πλευρές στην κεντρική Βρεττανία. Για σχεδόν τρεις αιώνες, ειδικοί και ερασιτέχνες έχουν διατυπώσει δεκάδες θεωρίες σχετικά με το γιατί οι άνθρωποι θεωρούσαν πολύτιμα αυτά τα αντικείμενα — αλλά ο σκοπός της χρήσης τους δεν έχει ποτέ επιβεβαιωθεί.
Τουλάχιστον 120 δωδεκάεδρα έχουν ανακαλυφθεί στις βορειοδυτικές επαρχίες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας . Όλα χρονολογούνται από τα τέλη του δεύτερου έως τα τέλη του τέταρτου αιώνα και η γενική τους εμφάνιση είναι η ίδια, σύμφωνα με τον κλασικό αρχαιολόγο Michael Guggenberger , ο οποίος έχει δημοσιεύσει αρκετές μελέτες για τα αντικείμενα.
Σε μια μελέτη του 2000 , ο Guggenberger έγραψε ότι το βασικό σχήμα είναι ένα κανονικό ή πενταγωνικό δωδεκάεδρο: 12 πεντάγωνα σχηματίζουν τις έδρες του κοίλου σχήματος και συναντώνται σε 20 γωνίες. Κάθε γωνία ενός ρωμαϊκού δωδεκάεδρου ολοκληρώνεται με μια μικρή σφαίρα και κάθε πενταγωνική έδρα έχει μια οπή ποικίλης διαμέτρου. Τα δωδεκάεδρα έχουν ύψος από 4 έως 10 εκατοστά και ζυγίζουν 30 έως 580 γραμμάρια, με εξαιρετικά λεπτά τοιχώματα. Δεν έχει βρεθεί γραφή σε κανένα δωδεκάεδρο.
Επειδή αυτά τα δωδεκάεδρα έχουν βρεθεί στην Αυστρία, το Βέλγιο , τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Ουγγαρία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία και την Ελβετία — αλλά όχι στην Ιταλία — ο Γκούγκενμπεργκερ τα θεωρεί «γαλλο-ρωμαϊκά προϊόντα» με πιθανή προέλευση από τις κελτικές φυλές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ιστορικά αρχεία ή απεικονίσεις τους στην αρχαία τέχνη, επομένως η προέλευση και ο σκοπός των δωδεκαέδρων έχουν χαθεί.
Οι αρχαιολόγοι έχουν ανασύρει δωδεκάεδρα από τάφους ανδρών και γυναικών, σε θησαυρούς νομισμάτων, ακόμη και σε σωρούς σκουπιδιών, επομένως δεν έχει βρεθεί μια γενική εξήγηση για τη χρήση τους. Ωστόσο, πολλοί ερευνητές έχουν προσπαθήσει να λύσουν το παζλ, υποδηλώνοντας ότι τα δωδεκάεδρα μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν ως όπλα, διακοσμητικά, θήκες για κηροπήγια, τηλεμετρικά, συσκευές μέτρησης, παιδικά παιχνίδια, ζάρια, δείγματα τεχνιτών ή καρούλια για πλεκτά γάντια.
Από τις 50 ή περισσότερες θεωρίες, έγραψε ο Γκούγκενμπεργκερ , οι περισσότερες μπορούν πλέον να αποκλειστούν ή να θεωρηθούν εξαιρετικά απίθανες.
Η κύρια εξήγηση που προτιμά είναι συμβολική, με σύνδεση με τη φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων Πλάτωνα και Πυθαγόρα.
Στον Πλατωνικό-Πυθαγόρειο συμβολισμό, τέσσερα στερεά σχήματα συνδέονταν με τέσσερα στοιχεία — τα τετράεδρα με τη φωτιά, τα οκτάεδρα με τον αέρα, τα εικοσάεδρα με το νερό και τα εξάεδρα με τη γη. Και, ως το πέμπτο κανονικό στερεό, «το δωδεκάεδρο χρησίμευε ως ένα ολοκληρωμένο σύμβολο που αντιπροσωπεύει το σύμπαν», έγραψε ο Guggenberger σε μια μελέτη του 2013 .
Τον δεύτερο αιώνα μ.Χ., φιλόσοφοι όπως ο Πλούταρχος αναβίωσαν την παλαιότερη ιδέα του δωδεκάεδρου ως συμβολικής σύνδεσης με τους ουρανούς και το σύμπαν, έγραψε ο Γκούγκενμπεργκερ, και αυτό μπορεί να επηρέασε τους Κέλτες στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Αλλά ένας συγκεκριμένος τάφος με δωδεκάεδρο μπορεί να κρύβει μια βασική ένδειξη για τη χρήση του, σημείωσε ο Guggenberger στη μελέτη του 2000. Το δωδεκάεδρο Gellep που ανακαλύφθηκε σε έναν γυναικείο τάφο στη Γερμανία το 1966, βρισκόταν ακριβώς δίπλα σε ένα ραβδοειδές οστέινο τεχνούργημα, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί να ήταν ένα ραβδί για την τοποθέτηση του μυστηριώδους αντικειμένου για τη δημιουργία ενός συμβολικού σκήπτρου. Και δεδομένου του κελτικού υπόβαθρου του αντικειμένου, αυτό μπορεί να το συνδέει με τις δρυιδικές παραδόσεις .
«Προς το παρόν, η πιο πιθανή χρήση του δωδεκάεδρου είναι ως ένα κοσμικό, ολοκληρωμένο σύμβολο», έγραψε ο Γκούγκενμπεργκερ, με «μια λειτουργία συγκρίσιμη με ένα φυλαχτό».(ΦΩΤΟ από LiveScience)
photo: pixabay
