Το όρνιο (gyps fulvus) ή γύπας, είναι ένα απ΄τα τέσσερα είδη γυπών που απαντούν στη χώρα μας, μαζί με με τον ασπροπάρη, το γυπαετό και το μαυρόγυπα, όλοι τους κατατάσσονται στην κατηγορία των γυπών του παλαιού κόσμου, με συνολικά 17 είδη σε Αφρική και Ευρασία.
Όλοι τους μακρινοί συγγενείς του κόνδορα, που τον βρίσκουμε στην Καλιφόρνια (δυτικές ΗΠΑ-Μεξικό) και στις Άνδεις στη νότια Αμερική, που είναι μεταξύ των 7 ειδών γυπών του νέου κόσμου.
Τα τρία πρώτα είδη θεωρούνται ως κρισίμως κινδυνεύοντα, ενώ το τέταρτο, ο μαυρόγυπας, ως κινδυνεύον.
Εν πολλοίς παρεξηγημένο, αν και αγαθό, είναι ένα ημερόβιο, μεγαλόσωμο σαρκοφάγο πτηνό. Φυσικά ο μεγαλύτερος εχθρός τους είναι ο άνθρωπος και οι δραστηριότητές του, που όμως τελικά στρέφονται αργά ή γρήγορα εναντίον του.
Και τι μας νοιάζει εμάς, βρε αδερφέ, για το όρνιο; θα ρωτήσετε….αν έχετε λίγη (ή μάλλον αρκετή) υπομονή, θα δείτε πως πρόκειται κι αυτό να παίξει το ρόλο του στα επερχόμενα γεγονότα.
Για το όρνιο λοιπόν, περίπου το 80 % του ευρωπαϊκού πληθυσμού του ζει στην Ισπανία και την Ιταλία, λιγότερα στη βαλκανική χερσόνησο με τη μεγαλύτερη αποικία του στη νοτιοδυτική Ευρώπη να βρίσκεται στη χώρα μας, όπου του έχουν δοθεί και διάφορα ονόματα ανάλογα την περιοχή, με ελάχιστα στη δυτική Ελλάδα, στην Αιτωλοακαρνανία, λίγες δεκάδες στη Νάξο και περί τα 150 άτομα στην Κρήτη, λίγα ακόμη στην Κύπρο, ενώ τους χειμωνιάτικους μήνες επισκέπτονται τη χώρα μας όρνια από βορειότερες χώρες, όπως η Κροατία, η Σερβία ή συνήθως η Βουλγαρία, λόγω των ευνοϊκότερων κλιματολογικών συνθηκών. Κάποια μένουν όλο το χρόνο στα μέρη μας, ενώ άλλα μπορεί να μεταναστεύσουν το χειμώνα σε θερμότερα κλίματα.
Πέραν της Ευρώπης το βρίσκουμε στη Μέση Ανατολή ως την κεντρική Ασία, αλλά και στην Αφρική.
Τον περασμένο αιώνα ήταν κοινό στην Κεντρική Ευρώπη, απ΄όπου έχει εξαφανιστεί, και αφθονούσε στη χώρα μας και στα Βαλκάνια.
Μάλιστα ως τη δεκαετία του ΄90 υπήρχαν μερικές εκατοντάδες όρνια και στην ηπειρωτική χώρα, αλλά σχεδόν το 70% των ηπειρωτικών αποικιών του στη χώρα μας εγκαταλείφθηκε, αφού ο πληθυσμός υπέστη μεγάλη μείωση εξαιτίας των ανθρωπογενών παρεμβάσεων.
Είναι ζώα αποκλειστικά πτωματοφάγα, παρέχοντάς μας μεγάλες υπηρεσίες, αφού ως φυσικοί καθαριστές της φύσης προλαμβάνουν μολύνσεις κι επιδημίες. Θα έχετε ίσως παρατηρήσει σε διάφορα ντοκιμαντέρ ότι συγκεντρώνονται να τραφούν στα θηράματα μεγαλύτερων ζώων, περιμένοντας τη σειρά τους μετά τα λιοντάρια και τις ύαινες, όπου συνυπάρχουν, ή αν θυμάστε το χαρακτήρα του νεκροθάφτη στο Λούκι Λουκ που πάντα έχει συντροφιά του ένα παρόμοιο πτηνό.
Φωλιάζει σε απόκρημνες περιοχές, φαράγγια και βραχώδεις πλαγιές και την άνοιξη γεννά 1 αυγό που θα εκκολαφθεί σχεδόν 2 μήνες μετά.
Ο νεοσσός θα μπορέσει να πετάξει μετά από 4 μήνες, έως τότε θα είναι αποκλειστικά εξαρτημένος απ΄τους γονείς του.
Διαθέτει μεγάλο ράμφος, σχεδόν όσο και το κεφάλι του, κοντή ουρά, μεγάλες φτερούγες και δυνατά πόδια με κοντά και πλατιά νύχια (σε αντίθεση με τα μακριά και γαμψά νύχια που έχουν άλλα αρπακτικά πτηνά) που το βοηθούν να βαδίζει εύκολα στο έδαφος και να πλησιάζει την τροφή του.
Το χρώμα των φτερών του σώματός του είναι καφέ ανοιχτό – μπεζ, των πτερύγων σκούρο καφέ και μαύρο, ενώ ο λαιμός καλύπτεται από λευκό χνούδι, που το βοηθά να βυθίζει το κεφάλι στο κουφάρι του νεκρού ζώου χωρίς να το εμποδίζουν τα πούπουλα.
Με βάρος 6 ως 10 κιλά (μπορεί και 12), ύψος 90 ως 110 εκατοστά και άνοιγμα φτερών 2,4-2,7 (ή ως και 2,8) μέτρα σίγουρα δεν περνάει απαρατήρητο.
Δεν χτυπούν συνεχώς τα φτερά τους, αλλά κυρίως ανεμοπορούν επί ώρες, εκμεταλλευόμενα τα θερμά ανοδικά ρεύματα, ανέρχονται σε μεγάλο ύψος κι επιτηρούν με την οξεία τους όραση για να βρουν διάφορα πτώματα ζώων ή παρατηρούν τη συμπεριφορά άλλων πτωματοφάγων ζώων, πολλές φορές κάνουν κύκλους πάνω απ΄το κουφάρι για να προσελκύσουν κι άλλα όρνια.
Αναφέρεται πως μπορεί να εντοπίσει αντικείμενο 10 εκατοστών ακόμη και από 3 χιλιόμετρα ύψος (ας φανταστούμε πως μπορεί να δει ένα χαρτονόμισμα των 5 ευρώ, μήκους 12 εκατοστών, που βρίσκεται σε επίπεδο θάλασσας, πετώντας πάνω απ΄τον Όλυμπο: εμείς ούτε με τηλεσκόπιο δε θα το βλέπαμε).
Καλύπτουν μια ακτίνα 30-40 χιλιομέτρων απ΄τη φωλιά τους, ως και 200 ή 300 σε εξαιρετικές περιπτώσεις για αναζήτηση τροφής.
Πάντως όταν ανακαλυφθεί τροφή συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός και μπορεί μια ομάδα 60-80 όρνεων να “εξαφανίσει” ένα πρόβατο ή κατσίκα σε 5-10 λεπτά ή μέσα σε 3-4 ώρες μια αγελάδα ή άλογο.
Τα όρνια τρέφονται με τα εντόσθια κυρίως και τη σάρκα των νεκρών ζώων, ενώ όπου συνυπάρχουν διάφορα είδη γυπών παρατηρείται η διαφοροποίηση ως προς τις προτιμήσεις: ο μαυρόγυπας θα “ανοίξει το δρόμο” σκίζοντας το δέρμα και τα ινώδη τμήματα, το όρνιο θα ακολουθήσει, τρώγοντας τα μαλακά μέρη, ο ασπροπάρης θα καθαρίσει τα υπολείμματα, ενώ ο γυπαετός θα τραφεί με τα οστά.
Σπάνια, και σε έλλειψη τροφής, θα πλησιάσει να τραφεί από ζώα που σκοτώθηκαν στο οδικό δίκτυο, αλλά και πάλι εκεί είναι πιθανότερο πως θα δούμε κοράκια, κουρούνες, διάφορα είδη αετών ή γερακιών να τρέφονται απ΄τα πατημένα ζώα (σαύρες, φίδια, κουνάβια, αλεπούδες, σκαντζόχοιρους), πράγμα που πολλές φορές τα εκθέτει σε θανάσιμο κίνδυνο, αφού πρόκειται μεν για εύκολη τροφή αλλά μπορεί να χτυπηθούν απ΄τους διερχόμενους οδηγούς.
Κινδυνεύει απ΄τις ανθρώπινες παρεμβάσεις, με τη διάνοιξη δρόμων και ανάπυξη οδικού δικτύου σε περιοχές που πολλές φορές δεν υπήρχε λόγος να γίνουν (μόνο και μόνο για να χορηγηθούν επιδοτήσεις) κι έτσι απρόσιτες περιοχές κατέστησαν προσβάσιμες στο ευρύ κοινό που με τη μηδενική πολλές φορές παιδεία μετατρέπει μια παρθένα περιοχή (και δυνητικό καταφύγιό μας μελλοντικά) σε σκουπιδότοπο. Οι δρόμοι αυτοι εξασφαλίζουν συχνότερη παρουσία κυνηγών, συλλεκτών, αναρριχητών, που ενοχλεί και τελικά απομακρύνει τα πτηνά απ΄τις φυσικές τους περιοχές.
Η ενόχληση αυτή, οπτική και ακουστική, λόγω του θορύβου εργασιών, η καταστροφή περιοχών ιδανικών για να φωλιάζουν, με εργασίες για διάνοιξη δρόμων για εγκατάσταση κεραιών κινητής τηλεφωνίας ή αναεώσιμων πηγών ενέργειας (ανεμογεννήτριες – αιολικά πάρκα) οι μετακινήσεις για συντήρηση των υποδομών αυτών αναγκάζουν τα πτηνά αυτά να μετακινηθούν μακριά, για χιλιάδες χιλιόμετρα.
Το οξύμωρο είναι πως όσοι δήθεν κόπτονται για τη βιοποικιλότητα, την πράσινη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος με τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας δεν θέλουν (;;) να υπολογίσουν οτι οι τεράστιες πτέρυγες των ανεμογεννητριών σπάζουν τα φτερά, ακρωτηριάζουν ή θανατώνουν τα μεγάλα πτηνά που ανεμοπορούν ή μεταναστεύουν (πελαργοί, πελεκάνοι, όρνια, αετοί) ή τα μεγάλα κοπάδια των μικρότερων πτηνών. Ήδη εδώ και χρόνια μεταφέρονται σε μονάδες θεραπείας και αποκατάστασης χτυπημένα από έλικες ανεμογεννητριών πτηνά, που σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι επανεντάξιμα στη φύση αφού δε θα μπορέσουν να ξαναπετάξουν, αλλά έχουν βρεθεί και νεκρά ολόκληρα ή διαμελισμένα.
Συχνός είναι και ο θάνατος ή ο τραυματισμός λόγω πρόσκρουσης στα ηλεκτροφόρα καλώδια, συρματόσχοινα ή κεραίες.
Επιπλέον τα μεγάλης έκτασης αιολικά πάρκα δημιουργούν φράγμα, αναγκάζοντας πολλά είδη να αλλάξουν μεταναστευτικές ή τοπικές διαδρομές, ενώ προσωπικά θεωρώ οτι ίσως και να επέρχεται και αλλαγή μικροκλίματος της περιοχής με τους τεράστιους αυτούς “ανεμιστήρες”, κάτι που ίσως φανεί στο μέλλον. Το περασμένο έτος πάντως δανοί επιστήμονες ανέφεραν πως κοντά στα πάρκα αυτά παρατηρήθηκε αύξηση ασθενειών κι εμφάνιση καρκίνου σε ζώα, ενώ και ο πρόεδρος Τραμπ επισήμανε πως αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο για το φαλακρό αετό, σήμα κατατεθέν των ΗΠΑ.
Σημαντικός παράγοντας της απομείωσης των όρνεων είναι η υποβάθμιση των βιοτόπων του και αλλαγές στη χρήση γης, με την εγκατάλειψη της παραδοσιακής μορφής της κτηνοτροφίας, η οποία τα “προμήθευε” με τροφή, όπως και η υποβάθμιση και συρρίκνωση της άγριας ζωής, αφού ο άνθρωπος αποδεκατίζοντας αλεπούδες, λύκους και τσακάλια ελαττώνει την ήδη απομειωμένη λεία τους. Ιδίως οι νέες μορφές κτηνοτροφίας, με τα ζώα εσώκλειστα και τρεφόμενα με ζωοτροφές επιβαρύνουν και την υγεία μας, πέραν της αποστέρησης τροφής των πτηνών αυτών. Να σημειωθεί ξανά πως δεν τρέφονται με ζωντανά ζώα, οπότε τα κοπάδια δεν κινδυνεύουν από αυτά, και παραδοσιακά βρίσκονταν σε αρμονική συνύπαρξη με τους βοσκούς της υπαίθρου. Τα μεν όρνια τρεφόταν με τα ζώα που πέθαιναν στο βουνό, ενώ για τους βοσκούς δε η παρουσία του ήταν η εγγύηση οτι δε θα υπήρχε κάποια επιδημία που θα επηρέαζε τους ίδιους και κυρίως τα κοπάδια. Μάλιστα τα παλαιότερα χρόνια τα όρνια συνήθιζαν να ακολουθούν τα κοπάδια στις ετήσιες μετακινήσεις τους απ΄τα βοσκοτόπια στα χειμαδιά.
Η μόνιμη πλέον πηγή τροφής μπορεί να είναι διάφορα αγριογούρουνα, ζαρκάδια και αγριόγιδα που συχνάζουν στα βουνά.
Η παρουσία του ανθρώπου σε δυσπρόσιτες ορεινές ζώνες, όπως για ορειβασία ή αναρρίχηση μπορεί να απομακρύνει τους γονείς απ΄τα αυγά ή νεοσσούς στις κρίσιμες περιόδους της ζωής τους.
Πολλοί εξάλλου εξαντλούν το αντριλίκι και τη “μαγκιά” τους σε ό,τι κινείται ή πετάει, για “χόμπι” ή για εξάσκηση στη σκοποβολή, ενώ και λαθροθήρες μπορεί να τα κυνηγούν για να τα βαλσαμώσουν προς έκθεση ή πώληση ή πυροβολούν τ΄ αρπακτικά γιατί τα θεωρούν ανταγωνιστές (αετοί-γεράκια που κυνηγούν λαγούς ή άλλα θηράματα) στο κυνήγι τους. Ακόμη και να τραυματιστεί το ζώο είναι πολύ πιθανό να μην επιζήσει, αφού ενδέχεται να μην ικανό να πετάξει, αν και το όρνιο συγκεκριμένα αντέχει χωρίς τροφή 15-20 μέρες, αλλά καθηλωμένο στο έδαφος είναι ευάλωτο, ή μπορεί να μολυνθούν οι πληγές του από τα σκάγια ή διάφορα μικρόβια. Και βέβαια η απώλεια των γονέων ή ατόμων που δεν έχουν ενηλικιωθεί για να ζευγαρώσουν και να αναπαραχθούν συρρικνώνει ακόμη περισσότερο τους πληθυσμούς τους.
Μεγάλο πρόβλημα είναι και η ευρεία χρήση από δηλητηριασμένα δολώματα (κοινώς φόλες), που αρκετοί επιλέγουν για να απαλλαγούν από αλεπούδες, λύκους, κουνάβια, αδέσποτα ή άγρια σκυλιά, αρκούδες, και απειλούν κι αυτά τα όρνια, αφού ή τα ανακαλύπτουν και τα τρώνε, ή τα εξοντώνουν δευτερογενώς, όταν τρώνε το πτώμα του ζώου που έχει δηλητηριαστεί. Τον περασμένο Σεπτέμβριο πάνω από 50 ελληνικοί ποιμενικοί σκύλοι (φύλακες κοπαδιών) δηλητηριάστηκαν σε περιοχή της Μακεδονίας, πράγμα που δείχνει πως κάποιοι εξακολουθούν να τα χρησιμοποιούν και γι΄άλλους λόγους. Μεγάλη οικονομική ζημία για τους βοσκούς, αλλά και για τους κυνηγούς η απώλεια των εκπαιδευμένων, στη φύλαξη και το κυνήγι αντίστοιχα, σκύλων τους. Αυτή η πρακτική έχει αφανίσει μεγάλες αποικίες πτηνών, αφού μέσα σε 3 δεκαετίες κατέρρευσαν οι πληθυσμοί τους στην ηπειρωτική χώρα, αν και η χρήση των δολωμάτων έχει απαγορευτεί οριστικά απ΄το 1993, αλλά και αποζημιώνεται η όποια ζημιά πάθουν οι κτηνοτρόφοι από λύκους.
Κάποιες ομάδες ανίχνευσης της ορνιθολογικής εταιρείας ή κυνηγετικών συλλόγων με ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους ελέγχουν για τέτοια δολώματα, αλλά είναι προφανές πως δε μπορούν να είναι παντού.
Παραδοσιακές περιοχές που έβριθαν από άγρια ζωή, τα μεγάλα βουνά της Στερεάς, όπως ο Παρνασσός και η Γκιώνα, η Πελοπόννησος ή το φαράγγι του Βίκου, ο Όλυμπος, αν και ιδανικές είναι πλέον αραιοκατηκημένες από διάφορα είδη αετών και γερακιών, ενώ το όρνιο έχει εξαφανιστεί εντελώς απ΄αυτές. Και τα 4 είδη στις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν κοινά στη χώρα μας, με παρουσία ακόμη και στα βουνά της Αττικής.
Σύμφωνα με περιβαλλοντικούς φορείς, όμως, και η νόμιμη χρήση κάποιων ουσιών είναι επιβλαβής. Η δικλοφενάκη (diclofenac) εγκρίθηκε για κτηνιατρική χρήση σε Ισπανία και Ιταλία, αρχικά σε οικόσιτα ζώα, ενώ υπάρχουν ασφαλείς εναλλακτικές ουσίες. Αυτή χρησιμοποιείται ευρέως σε ανθρώπινα φάρμακα ως ισχυρό αντιφλεγμονώδες, είναι όμως ιδιαίτερα τοξικό για τα πτωματοφάγα πτηνά που τρέφονται με νεκρά ζώα στα οποία είχε χορηγηθεί.
Σε Ινδία, Πακιστάν, Νεπάλ απαγορεύτηκε η χρήση του αφού όμως πρώτα οδήγησε στην εξαφάνιση του 99% διαφόρων ειδών γυπών σε μια μόνο δεκαετία. Η οποία εξαφάνιση επέφερε αύξηση αδέσποτων σκύλων, που τρέφονταν με σωρεία νεκρών ζώων που δεν εκκαθαρίζονταν απ΄τα όρνια, και τη διάδοση μεταδοτικών ασθενειών όπως η λύσσα, σε χώρες μάλιστα που δε φημίζονται για την υγειονομική τους κατάσταση.
Δυστυχώς τα δηλητηριασμένα δολώματα συνεχίζουν να αφανίζουν πολύτιμα στοιχεία της πανίδας μας.
Μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο βρέθηκαν 11 όρνια δηλητηριασμένα νεκρά στην περιοχή του φαραγγιού της Κλεισούρας στην Αιτωλοακαρνανία, και άλλα 2 ζωντανά μεταφέρθηκαν σε σταθμό πρώτων βοηθειών, όπου αρχικά διέφυγαν τον κίνδυνο και ανέκαμψαν, για να απελευθερωθούν ξανά.
Το πρόσφατο αυτό περιστατικό ήταν το δεύτερο μαζικής δηλητηρίασης στην περιοχή, μετά τα 7 όρνια που βρέθηκαν νεκρά το ΄18, και το χειρότερο στη χώρα απ΄αυτό στα στενά του Νέστου το ΄12 (είχαν τότε βρεθεί 4 χρυσαετοί, 2 όρνια, μια γερακίνα και 2 σκοτωμένα με όπλο άγρια άλογα), και που δυσφημούν τη χώρα μας το εξωτερικό και στον τομέα της προστασίας των άγριων ζώων .
Από τα 11 νεκρά το ένα έφερε ετικέτα σήμανσης και είχε δακτυλιωθεί το ΄15 στο Ισραήλ, ενώ είχε πρωτοέρθει στην περιοχή το ΄18.
Στο αμέσως προηγούμενο περιστατικό είχαν σωθεί επίσης 2 όρνια, με το ένα να παίρνει το όνομα Αλέξης, απ΄τον άνθρωπο που τα βρήκε. Και τα δύο μαρκαρίστηκαν πριν επανενταχθούν, αλλά στον Αλέξη τοποθετήθηκε πομπός, που έδινε στίγμα μέσω δορυφόρου κάθε 10 λεπτά, ώστε να συγκεντρωθούν στοιχεία για τη συμπεριφορά του. Κι ενώ απελευθερώθηκε στα Ακαρνανικά όρη, προς έκπληξη των επιστημόνων δεν παρέμεινε το χειμώνα στη χώρα μας: καλοκαίριασε στα Τζουμέρκα, Πίνδο, όρη Βάλτου και Άγραφα για να καταλήξει -πετώντας μέσω Μακεδονίας-θρακικών Μετεώρων, Δαρδανελλίων, Κωνσταντινούπολης, Εσκί σεχίρ, βορείως της Άγκυρας, Ανατολίας, Χαλεπίου, Ιορδανίας, Μεδίνας και Μέκκας- στην Υεμένη. Κάπου εκεί σταμάτησε ο πομπός να δίνει σήμα, αλλά είχε διανύσει σε 30 μέρες πάνω από 4000 χιλιόμετρα, με ταχύτητα ως και 121 χλμ/ώρα και πετώντας σε ύψος ως και 4,3 χιλιομέτρων. Έξι μήνες μετά εξέπεμψε ξανά, (μάλλον όταν ξεκίνησε την επιστροφή του) στένοντας χιλιάδες στίγματα, όπου φάνηκε πως ξεχειμώνιασε στη χώρα αυτή της αραβικής χερσονήσου, σε περιοχή σχεδόν 29,5 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιμέτρων. Το επόμενο καλοκαίρι το πέρασε στα νότια παράλια της Τουρκίας, επέστρεψε νότια το χειμώνα, στη Σαουδική Αραβία αυτή τη φορά, και το Μάιο του ΄19 επανήλθε στον τόπο που απελευθερώθηκε 2 χρόνια νωρίτερα. (αναλυτικότερα μπορείτε να δείτε αναζητώντας στο διαδίκτυο: όρνιο ή γύπας Αλέξης)
Αυτό βέβαια έχει και διπλή ανάγνωση: αν ένας πομπός προγραμματισμένος να δίνει σήμα ανά δεκάλεπτο έχει δώσει τόσα στοιχεία, κάτι που θα φέρουμε πάνω στο δέρμα μας ή μέσα στο σώμα μας, τι πληροφορίες θα μπορεί να δίνει;;
Όπως είδαμε το βρίσκουμε στην Κρήτη, τη Νάξο και στην Αιτωλοακαρνανία.
Είναι μια περιοχή που προτιμούν, τα Ακαρνανικά όρη και ιδίως ο Αράκυνθος λόγω του αναγλύφου της, με τις κάθετες πλαγιές και τις σπηλιές (όσοι έχετε περάσει απ΄την παλιά, πλέον, εθνική οδό Αντιρρίου-Ιωαννίνων, μεταξύ Αιτωλικού και Αγρινίου το φαράγγι της Κλεισούρας, με τη μονή της Παναγίας Ελεούσας, είναι πολύ εντυπωσιακό) προσφέρει θέσεις φωλιάσματος, η κτηνοτροφία στους κάμπους και τα ορεινά του νομού, το σύμπλεγμα λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού (ακόμη και παρουσία άγριων αλόγων προς την περιοχή εκβολών του Αχελώου), βόρεια προς τα ορεινά του Βάλτου, και η γειτνίαση με τα Τζουμέρκα και τα Άγραφα προσφέρουν μια ιδανική επικράτεια, τη μοναδική όπως προείπαμε στην ηπειρωτική χώρα, την οποία σπάνια επισκέπτονται και μαυρόγυπες. Πλην όμως η παρουσία τους έχει απομειωθεί, έχουν ήδη τοποθετηθεί αρκετές ανεμογεννήτριες, ενώ δρομολογείται επέκτασή τους και προς τα Άγραφα, περιοχές που ακόμα κι επί τουρκοκρατίας ήταν απρόσιτες στους κατακτητές ετοιμάζονται να παραδοθούν στην καταστροφική εξάπλωση των “οικολογικών” πηγών ενέργειας.
Οι “νησιώτες” της Κρήτης έχουν αποφύγει σε ένα βαθμό τις μαζικές δηλητηριάσεις λόγω της απουσίας λύκων απ΄το νησί, ενώ υπάρχουν και αριθμοί αίγαγρων στα απρόσιτα ορεινά βουνά για επιπλέον τροφή, οι Ναξιώτες γύπες απολαμβάνουν μια περιοχή που ως τώρα είναι ελεύθερη από ανεμογεννήτριες και με παραδοσιακή κτηνοτροφία, αλλά γενικά είναι όσα ζουν σε νησιωτικό περιβάλλον είναι ευάλωτα, ιδίως τα νεαρά και άπειρα στην πτήση, στο να καταλήξουν στη θάλασσα όπου θα πνιγούν.
Είναι παρήγορη η ύπαρξη ευαισθητοποιημένων ατόμων και ο συντονισμός με διάφορες οργανώσεις-μονάδες περίθαλψης άγριων ζώων, για τη σωτηρία δηλητηριασμένων ή τραυματισμένων πτηνών, αλλά ακόμα κι αν κάποια ελάχιστα διασώζονται, απείρως περισσότερα αρπακτικά πτηνά πεθαίνουν στις απρόσιτες φωλιές τους.
Ο ασπροπάρης (neophron percnopterus ή egyptian vulture), μικρότερος σε μέγεθος όλων (1,5-2,5 κιλά, μήκος 45 ως 65 εκατοστά, άνοιγμα φτερών 1,4-1,8 μέτρα), και λευκού χρώματος, έρχεται στη χώρα μας από τους πρώτους επισκέπτες την άνοιξη και σε ελάχιστα άτομα, φωλιάζει δε κυρίως στα Μετέωρα. Είναι το μόνο είδος γύπα παγκοσμίως που μεταναστεύει. Ταξιδεύει ως και πάνω από 5000 χιλιόμετρα ερχόμενος απ΄την υποσαχάρια αφρική, την Αίγυπτο κι την αραβική χερσόνησο.
Μάλιστα έχει καταγραφεί άτομο που διέσχισε τη Σαχάρα, πετώντας 1017 χιλιόμετρα σε δυο μέρες.
Τα υποείδη του ζουν σ΄αυτά τα μέρη, αλλά και στη μέση ανατολή ως την κεντρική ασία, την ινδική και την ιβηρική χερσόνησο.
Είναι το πρώτο πουλί που προστατεύτηκε με νόμο, από τους φαραώ, με την ποινή του θανάτου. Φωλιάζει ακόμα και πολύ κοντά στον άνθρωπο, θεωρείται μάλιστα ένα απ΄τα εξυπνότερα πουλιά, αφού όχι μόνο χρησιμοποιει εργαλεία (πέτρες για να σπάσει αυγά στρουθοκαμήλων), αλλά διδάσκει και το κόλπο σε άλλα άτομα του είδους του.
Τρέφεται δε όχι μόνο με διάφορα ψοφίμια, ακόμη και νερκά ψάρια, αλλά και με σάπια φρούτα, ή ζωντανά έντομα που πιάνει στον αέρα.
Ο γυπαετός (gypaetus barbatus) έχει πολύ μικρή εγχώρια παρουσία -περίπου 5 ζευγάρια στην Κρήτη- με το χαρακτηριστικό πως τρέφεται με οστά σχεδόν αποκλειστικά (το μόνο ζώο παγκοσμίως με τέτοια διατροφική συμπεριφορά), που πολλές φορές καταπίνει ολόκληρα, αφού μπορεί να τα χωνεύει με τα πανίσχυρα γαστρικά του οξέα. Όσα είναι μεγαλύτερα τα ρίχνει πάνω σε βράχια περιοχών που έχει επιλέξει για να σπάσουν (σπάστρες), πράγμα που μπορεί να επαναλάβει δεκάδες φορές ώσπου να το πετύχει, και μετά τρώει πρώτα το μυελό κι έπειτα το κόκκαλο. Χαρακτηριστικό του είναι επίσης οτι “βάφεται”, αφού ενώ το χρώμα των φτερών του σώματος του είναι λευκό, συνηθίζει να το βάφει κοκκινωπό βουτώντας σε λακούβες με λάσπη κυρίως με κοκκινόχωμα. Με άνοιγμα φτερών 2,1-2,8 μέτρα, μήκος 90 ως 120 εκατοστά (ως και 1,5 μέτρο) και βάρος 4,5-7 κιλά πρόκειται για επίσης μεγάλο πτηνό. Το barbatus της επιστημονικής του ονομασίας αφορά τη χαρακτηριστική “γενειάδα” στο ράμφος του και σημαίνει γενειοφόρος.
Εξαπλώνεται σε τρια υποείδη στη μέση ανατολή ως την κεντρική Ασία μέχρι τη βορειοδυτική Κίνα και τη Μογγολία, τη βορειοδυτική Αφρική (Μαρόκο) ή πολύ λιγότερο στη Νότια Αφρική .
Τα τρία προαναφερθέντα είναι κρισίμως κινδυνεύοντα, ενώ το τέταρτο, ο μαυρόγυπας (aegypius monachus), μεγαλύτερος όλων
(το άνοιγμα των πτερύγων φτάνει και κάποιες φορές ξεπερνά τα 3 μέτρα, μήκος 1-1,2 μέτρα, βάρος 7-12,5 κιλά), θεωρείται ως κινδυνεύον, με γύρω στα 15-20 ζευγάρια να ζουν κυρίως στον Έβρο, και είναι μόνιμος κάτοικος στη μέση ανατολή ως την κεντρική Ασία μέχρι την Κίνα και τη Μογγολία. Στη χώρα μας αναπαράγεται στο εθνικό πάρκο Δαδιάς και περιπολεί κυρίως προς τα βορειότερα, αν και μπορεί περιστασιακά να βρεθεί και στην υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα (έχει θεαθεί μαζί με όρνεα σε περιοχές της Αιτωλοακαρνανίας, μάλιστα πολύ πρόσφατα κατά τη διάρκεια απογραφής πληθυσμού των όρνεων στη δυτική Ελλάδα), διαφέρει απ΄τους υπόλοιπους στο οτι χτίζει τη φωλιά του σε δέντρα.
Ποιός όμως ο ρόλος που θα παίξει το όρνιο στα μελλοντικά γεγονότα;
Ας ανατρέξουμε στην Aποκάλυψη του Ιωάννου, στο 19ο κεφάλαιο που διαβάζουμε τα εξής:
17 Καὶ εἶδον ἕνα ἄγγελον ἑστῶτα ἐν τῷ ἡλίῳ, καὶ ἔκραξεν ἐν φωνῇ μεγάλῃ λέγων πᾶσι τοῖς ὀρνέοις τοῖς πετομένοις ἐν μεσουρανήματι· δεῦτε συνάχθητε εἰς τὸ δεῖπνον τὸ μέγα τοῦ Θεοῦ,
17 Και είδα έναν άγγελο που εστέκετο στον ήλιον, και ο οποίος έκραξε με φωνή μεγάλην, λέγων εις όλα τα όρνεα που πετούν εις τα μεσουράνια· ελάτε, μαζευθήτε στο μεγάλο δείπνο του Θεού
18 ἵνα φάγητε σάρκας βασιλέων καὶ σάρκας χιλιάρχων καὶ σάρκας ἰσχυρῶν καὶ σάρκας ἵππων καὶ τῶν καθημένων ἐπ’ αὐτῶν, καὶ σάρκας πάντων ἐλευθέρων τε καὶ δούλων, μικρῶν τε καὶ μεγάλων.
18 δια να φάγετε σάρκας βασιλέων, και σάρκας χιλιάρχων, και σάρκας ισχυρών, και σάρκας ίππων, και εκείνων που κάθονται επάνω τους, και σάρκες όλων, ελεύθερων και δούλων, και μικρών και μεγάλων.
19 Καὶ εἶδον τὸ θηρίον καὶ τοὺς βασιλεῖς τῆς γῆς καὶ τὰ στρατεύματα αὐτῶν συνηγμένα ποιῆσαι τὸν πόλεμον μετὰ τοῦ καθημένου ἐπί τοῦ ἵππου καὶ μετὰ τοῦ στρατεύματος αὐτοῦ.
19 Και είδα το θηρίον και τους βασιλείς της γης, και τα στρατεύματά των συγκεντρωμένα, δια να κάνουν πόλεμο εναντίον του καθημένου επάνω στον ίππον, και εναντίον του στρατεύματος αυτού.
20 καὶ ἐπιάσθη τὸ θηρίον καὶ ὁ μετ’ αὐτοῦ ψευδοπροφήτης ὁ ποιήσας τὰ σημεῖα ἐνώπιον αὐτοῦ, ἐν οἷς ἐπλάνησε τοὺς λαβόντας τὸ χάραγμα τοῦ θηρίου καὶ τοὺς προσκυνοῦντας τῇ εἰκόνι αὐτοῦ· ζῶντες ἐβλήθησαν οἱ δύο εἰς τὴν λίμνην τοῦ πυρὸς τὴν καιομένην ἐν θείῳ.
20 Και επιάσθηκε το θηρίον, και μαζί μ’ αυτό ο ψευδοπροφήτης, ο οποίος έκανε τα σημεία εμπρός εις αυτό, με τα οποία επλάνησε αυτούς που έλαβαν το χάραγμα του θηρίου και που προσκυνούσαν την εικόνα του· ζωντανοί ερρίφθησαν και οι δυο εις την λίμνην της φωτιάς, που καίεται με θειάφι.
21 καὶ οἱ λοιποὶ ἀπεκτάνθησαν ἐν τῇ ῥομφαίᾳ τοῦ καθημένου ἐπὶ τοῦ ἵππου, τῇ ἐξελθούσῃ ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ· καὶ πάντα τὰ ὄρνεα ἐχορτάσθησαν ἐκ τῶν σαρκῶν αὐτῶν.
21 Και οι υπόλοιποι εφονεύθησαν με τη ρομφαία του καθήμενου επάνω στον ίππον, η οποία έβγαινε από το στόμα Του· και όλα τα όρνεα εχόρτασαν από τις σάρκες αυτών.
Μπορεί κάποιος να αντιτάξει οτι αυτά είναι ακατανόητα, μελλοντολογικά, αοριστίες, αλληγορικά ή οτιδήποτε άλλο.
Είναι όμως;;
Πρόκειται όμως για την Aποκάλυψη του Χριστού στον Ευαγγελιστή Ιωάννη σχετικά με γεγονότα που πρόκειται να συμβούν.
Μάλιστα στον επίλογο διαβάζουμε:
Αποκ. 22,18 Μαρτυρῶ ἐγὼ παντὶ τῷ ἀκούοντι τοὺς λόγους τῆς προφητείας τοῦ βιβλίου τούτου. ἐάν τις ἐπιθῇ ἐπὶ ταῦτα, ἐπιθήσει ὁ Θεὸς ἐπ᾿ αὐτὸν τὰς πληγὰς τὰς γεγραμμένας ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ·
Αποκ. 22,18 Μαρτυρώ σε όποιον ακούει τα λόγια της προφητείας του βιβλίου τούτου, ότι εάν κανείς προσθέση εις αυτά, θα προσθέση ο Θεός επάνω εις αυτόν τας πληγάς, που είναι γραμμένες στο βιβλίον τούτο.
Αποκ. 22,19 καὶ ἐάν τις ἀφέλῃ ἀπὸ τῶν λόγων τοῦ βιβλίου τῆς προφητείας ταύτης, ἀφελεῖ ὁ Θεὸς τὸ μέρος αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς καὶ ἐκ τῆς πόλεως τῆς ἁγίας, τῶν γεγραμμένων ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ.
Αποκ. 22,19 Και εάν κανείς αφαιρέση από τα λόγια του βιβλίου της προφητείας αυτής, θα αφαιρέση ο Θεός την μερίδα του από το δένδρον της ζωής και από την αγίαν πόλιν, που είναι γραμμένα στο βιβλίο αυτό.
(μπορείτε να διαβάσετε στον τόμο 26 της σειράς “γιατί και πώς ζουν ανάμεσά μας” όλη την αποκάλυψη και με σχολιασμό του Δημοσθένη Λιακόπουλου)
Υπάρχει όμως κάτι παρόμοιο, σχετικά με όρνια που τράφηκαν από σώματα νεκρών σε μάχες, καταγεγραμμένο στην ιστορία; Αυτό θα το δούμε στη συνέχεια.
Πηγές πληροφοριών:
ornithologiki.gr
dasarxeio.com
natureguide.gr
hellenicaworld.com
atticapark.com
wwf.gr
φορείς διαχείρισης
dadia-np.gr εθνικού πάρκου Δαδιάς-Σουφλίου
fdlmes.gr λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Ακαρνανικών ορέων
nhmc.uoc.gr μουσείο φυσικής ιστορίας Κρήτης
οργανώσεις περίθαλψης – επανένταξης άγριων ζώων , όπως την ανιμα (Αθήνα-Καλλιθέα) και την αλκυόνη (Πάρος) ή
wildlife-vetauth.blogspot.com
wikipedia
(ασήμαντος)
photo video screenshot
