Ο Αμερικανός πρέσβης κ. Pyatt προχώρησε σε μερικές ενδιαφέρουσες δηλώσεις για τις προτάσεις των ΗΠΑ για εξοπλιστικά προγράμματα της Ελλάδας πράγματα που αξίζει να ασχοληθούμε λίγο εκτενέστερα.

F-35

Ο Αμερικανός πρέσβης ανέφερε ότι το F-35 είναι διαθέσιμο για την Ελλάδα, εφόσον τελικά επιθυμεί να προμηθευτεί το εν λόγω μαχητικό αεροσκάφος, αρκεί βέβαια να ξεκινήσει τις διαδικασίες προμήθειας του μαχητικού, καθώς οι διαδικασίες  για να ολοκληρωθούν χρειάζονται 5 χρόνια και παράλληλα χρειάζονται επιπλέον υποδομές για την υποστήριξη των εν λόγω μαχητικών.

Αρκετοί έσπευσαν να πανηγυρίσουν αρχικά ότι άνοιξε ο δρόμος για τα F-35 άμεσα, ωστόσο αυτό που γίνεται κατανοητό είναι ότι οι ΗΠΑ δεΝ θα δώσουν στην Ελλάδα άμεσα F-35 ( η άποψη για μεταχειρισμένα F-35 από τη USAF έπεσε στο κενό καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα ) και οι ΗΠΑ θα τηρήσουν τη διαδικασία απόκτησής τους. Τα 5 χρόνια, που αναφέρει ο πρέσβης, δεν είναι απλά τα 5 χρόνια για την παράδοση του πρώτου αεροσκάφους, αλλά είναι για την εισαγωγή στο πρόγραμμα. Το πρώτο αεροσκάφος ίσως έρθει αργότερα, καθώς η γραμμή παραγωγής τουλάχιστον μέχρι το 2026-2027 είναι γεμάτη και εξαιρέσεις στη γραμμή δε γίνονται. Ακόμα και αν εκκινούσε τώρα η διαδικασία, το 2026 θα ολοκληρωνόταν, αλλά είναι αμφίβολο αν η Ελλάδα θα είναι χρηματοδοτικά έτοιμη να καλύψει το κόστος των αεροσκαφών σε ένα μάλλον εμπροσθοβαρές πρόγραμμα αποπληρωμής.

Μη λησμονείται δε, το γεγονός ότι η Πολεμική Αεροπορία θα πρέπει να συμπληρώσει τον αριθμό των Rafale επεκτείνοντας το 2023 την τωρινή σύμβαση, για επιπλέον μαχητικά αεροσκάφη, έτσι ώστε να υπάρξει η μέγιστη απόδοση  μεταξύ του συνολικού κόστους και των επιχειρησιακών πλεονεκτημάτων που θα προσφέρει ένας καλός αριθμός των εν λόγω αεροσκαφών.  Πολλά λοιπόν χρήματα μέχρι το 2026 θα καταναλωθούν από την αεροπορία τόσο για προμήθειες νέου υλικού, όσο και για αναβαθμίσεις και είναι αμφίβολο αν θα υπάρχουν τα περιθώρια για ένα πανάκριβο μαχητικό όπως το F-35 το οποίο θα αγοραστεί σε μικρούς αριθμούς.

Η επαναφορά από τον κ. πρέσβη των F-35 στο προσκήνιο βολεύει την αμερικανική πλευρά στο εσωτερικό της οποίας το πρόγραμμα των F-35 ήδη αντιμετωπίζει σοβαρούς τριγμούς  λόγω των προβλημάτων και του κόστους του.

Πρόγραμμα φρεγατών

Οι Αμερικανοί κατεβαίνουν στο πρόγραμμα των νέων φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού με τη φρεγάτα MMSC, την οποία προωθούν μαζί με ένα ολικό σχέδιο το οποίο περιλαμβάνει τη διάσωση των ναυπηγείων, την εγχώρια ναυπήγηση των σκαφών και πλοία ενδιάμεσης λύσης. Ο πρέσβης άλλωστε έχει κάνει εμφανίσεις στις εγκαταστάσεις των ναυπηγείων Ελευσίνας, μετά την εμπλοκή της ΟΝΕΧ σε αυτά, μαζί με τον Υπουργό Ανάπτυξης κ. Άδωνη Γεωργιάδη, ενώ o αμερικανικός οργανισμός επενδύσεων DFC έχει δηλώσει ότι θα στηρίξει την επένδυση.

Ο πρέσβης ζήτησε από την ελληνική πλευρά να αποσταλεί LoR ( Letter of Request ), στην οποία το Πολεμικό Ναυτικό θα ζητά επακριβώς τη διαμόρφωση των πλοίων και τη μορφή της ενδιάμεσης λύσης, έτσι ώστε η αμερικανική πλευρά να απαντήσει για κάθε ζήτημα και με ακριβές κόστος μέσω της DSCA. Η αποστολή LoR, η οποία κάθε φορά φημολογείται ότι θα πραγματοποιηθεί από τον περασμένο…. Νοέμβριο, δεν έχει συμβεί καθώς η συνήθης πρακτική είναι να αποστέλλεται LoR for LoA (Letter of Acceptance), διαδικασία σχεδόν δεσμευτική για εκείνον που αποστέλλει δηλαδή τη LoR.  Το πως θα αποσταλεί LoR  αντί ( μίας LoI (Letter of Interest)χωρίς LoA  είναι λίγο δυσνόητο και χρήζει επαρκούς γνώσης νομικώς ζητημάτων.

Το γεγονός ότι δεν τρέχει μία φυσιολογική διαδικασία διαγωνισμού για την προμήθεια των νέων φρεγατών, σημαίνει ότι οι υποψήφιοι που καταθέτουν προτάσεις δεν έχουν σαφή κριτήρια με βάση τα οποία θα αξιολογηθεί η πρότασή τους. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν γνωρίζουν τι αποζητά το Πολεμικό Ναυτικό, καθώς ο ανταγωνισμός κατεβαίνει στον τύποις διαγωνισμό με πλοία καλύτερα σχεδιασμένα και εξοπλισμένα. Γι αυτό η απαίτηση αποστολής LoR δημιουργεί ερωτηματικά.

Το el.gr έχει ασχοληθεί με την αμερικανική πρόταση όσον αφορά το σκέλος των MMSC ελέγχοντας την με δίκαια κριτήρια σε σχέση με την διαμόρφωση, που έχει γίνει γνωστό ότι προτείνεται από την εταιρεία, και το συμπέρασμα είναι ότι το πλοίο έχει σοβαρά μειονεκτήματα και η επιλογή του είναι δύσκολη από καθαρά επιχειρησιακής άποψης, από την στιγμή που γνωρίζουμε μερικές από τις προτάσεις του ανταγωνισμού, οι οποίες προσπερνούν την αμερικανική πρόταση. Επιχειρησιακά κριτήρια είναι αυτά που έχουν περιγραφεί σε άρθρο του el.gr -εδώ-  και όχι η λύση του γόρδιου δεσμού των ναυπηγείων, όπως γράφηκε αλλού. Η αναφορά πρώτα από όλα στα πλοία αυτά γίνεται, γιατί αυτό είναι το κύριο σκέλος του προγράμματος και ουχί τα πλοία ενδιάμεσης λύσης ή τα ναυπηγεία και αυτά πρέπει να απασχολούν περισσότερο τον αναγνώστη.

Η ενδιάμεση λύση που γνωρίζουμε ότι η ελληνική πλευρά θα επιθυμούσε είναι αντιτορπιλικά κλάσης Arleigh Burke και δευτερευόντως τα καταδρομικά Ticonderoga χωρίς ο κ. πρέσβης να αναφέρει φυσικά κάτι συγκεκριμένο επί του θέματος. Σε άρθρο μας εδώ, είχαμε αναφερθεί εκτενέστατα στο πόσο δύσκολο είναι να αποδεσμευτούν αντιτορπιλικά της κλάσης, ενώ τα Ticonderoga είναι μία τελείως διαφορετική κατάσταση λόγω της παλαιότητας και της καταπόνησης που έχουν υποστεί κατά τη μακρά θητεία τους στο USN. Αν η ενδιάμεση λύση ήταν Arleigh Burke, το Πολεμικό Ναυτικό προφανώς θα το γνώριζε ήδη και δε χρειάζεται LoR για να το διαπιστώσει, τα δε Ticonderoga έχουν πολλούς παράγοντες που ναι μεν τα καθιστούν μία λύση αλλά πολύ περιορισμένης χρονικής διάρκειας. Αν οι Αμερικανοί πάλι προτείνουν για ενδιάμεση λύση πλοία κλάσης LCS, αυτά δε μας καλύπτουν και θα δημιουργήσουν περισσότερα προβλήματα από αυτά που θα κληθούν να λύσουν.

Όσον αφορά τα ναυπηγεία, αυτό που αφήνεται να εννοηθεί είναι ότι οι ΗΠΑ άμεσα μπορούν να σώσουν τα ναυπηγεία και να υπάρξει ανάταση του κλάδου στην Ελλάδα. Η αλήθεια είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν φυσικά μία τέτοια δυνατότητα, αλλά μπορεί κανείς να παραβλέψει το γεγονός ότι το βασικό αντικείμενο που προσφέρεται  εν συγκρίσει με άλλες προτάσεις, είναι κατώτερό τους; Χρειάζεται να πληρωθούν 4.4 δις για τις MMSC για να δημιουργηθούν 1.200 θέσεις εργασίας ( και 4-5.000 στην εφοδιαστική αλυσίδα ), όπως εύλογα προωθεί ως επιχείρημα η αμερικανική πλευρά; 

Με τα ίδια χρήματα να πέφτουν στη βιομηχανία σε μορφή φορολογικών ελαφρύνσεων, κατάρτισης του εργατικού δυναμικού  και άλλες ενέργειες, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν πολύ περισσότερες από 6.000 θέσεις με πολύ μεγαλύτερη απόδοση στην οικονομία. Είναι επίσης πολύ δύσκολο να γίνει πιστευτό ότι ναυπηγικοί κολοσσοί όπως η Damen ( Ολλανδία ) ή η Navantia( Ισπανία) και Babcock ( Ηνωμένο Βασίλειο ), δεν μπορούν να εμπλακούν στα ναυπηγεία για ένα πρόγραμμα της τάξεως των 5 και πλέον δις ευρώ,  το οποίο είναι ένα πολύ μεγάλο ποσό τη στιγμή που έχουν εμπλακεί αλλού για πολύ λιγότερα. Στην τελική ουδείς θα αρνιόταν να ναυπηγήσει πλοία στην Ελλάδα, αν η Ελλάδα είχε λειτουργικά ναυπηγεία στα οποία η Ελληνική Κυβέρνηση θα κατεύθυνε την εγχώρια ναυπήγηση.

Ο κ. πρέσβης προωθεί μία ολιστική πρόταση προς την ελληνική πλευρά η οποία είναι πολύ καλή με τα αμερικανικά δεδομένα και φυσικά εξυπηρετεί με αυτό τον τρόπο τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Είναι αμφίβολο όμως αν η πρότασή τους εξυπηρετεί στο σύνολό της τα ελληνικά συμφέροντα στη σχέση κόστους – απόδοσης.

Η ελληνική πλευρά θα έπρεπε να προσπαθεί να λύσει το ζήτημα των ναυπηγείων ξέχωρα της διαδικασίας προμήθειας νέων φρεγατών για το  Πολεμικό Ναυτικό, τόσο γιατί έτσι δυσκολεύει τη διαδικασία, όσο και γιατί τα ναυπηγεία είναι πλέον ένα πολύ δύσκολο ζήτημα. Ανάλογα, έπρεπε να λυθεί και το ζήτημα της ενδιάμεσης λύσης καθώς η Ελλάδα θα μπορούσε να ζητήσει πλοία ως αντάλλαγμα για την υπογραφή μιάς πολυετούς συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας MDCA με τις ΗΠΑ, στην οποία θα ζητούσε τα πλοία που χρειαζόταν με τις ανάλογες φυσικά οικονομικές -και όχι μόνο- υποχρεώσεις οπότε το πρόγραμμα νέων φρεγατών θα είχε πιο εύκολο δρόμο και η απόφαση θα ήταν εύκολη και καθαρά επιχειρησιακή χωρίς πολιτική απόφαση.