Παρά τις διαχρονικές προκλήσεις, στη νομοθεσία, τη στέγαση και την επάρκεια ανθρώπινου δυναμικού– το κλίμα εμφανίζεται σταθερό. Τα συμπεράσματα αυτά προέκυψαν μέσα από τις εργασίες της εφετινής Prodexpo 2025, όπου στελέχη, θεσμικοί και εκπρόσωποι της αγοράς συμφώνησαν ότι η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα περίοδο ωριμότητας και μετασχηματισμού.

Οι τοποθετήσεις υψηλόβαθμων στελεχών του κλάδου ανέδειξαν μια αγορά σε μετάβαση, με ισχυρό ενδιαφέρον από επενδυτές, αλλά και με εμποδίων που παραμένουν, από τη νομοθεσία και τη φορολογία έως τις ελλείψεις υποδομών και την ανάγκη προσαρμογής στην πράσινη και τεχνολογική εποχή. Μέσα από τις συζητήσεις, προέκυψαν δέκα κοινοί άξονες, που αποτυπώνουν τη νέα φάση ωρίμανσης του ελληνικού real estate.

Πρώτο και κυριότερο, η βιωσιμότητα και η τεχνητή νοημοσύνη έχουν πάψει να είναι συμπληρωματικά εργαλεία και αναδεικνύονται πλέον σε θεμελιώδεις σταθερές του κλάδου. Η βιωσιμότητα αναγνωρίζεται ως βασικό εργαλείο ανάπτυξης και υπεραξίας, ενώ η Τεχνητή Νοημοσύνη συμβάλλει ήδη στη βελτίωση της λειτουργίας, της συντήρησης και της ενεργειακής αποδοτικότητας των ακινήτων. Οι νέες τεχνολογίες αλλάζουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζονται, λειτουργούν και διαχειρίζονται τα κτίρια, οδηγώντας σε ένα πιο έξυπνο και βιώσιμο οικοσύστημα, όπου το ενεργειακό αποτύπωμα, τα δεδομένα και η απόδοση αποτελούν κοινή γλώσσα επενδυτών και διαχειριστών.

Δεύτερον, η πολεοδομική ασάφεια εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για την ανάπτυξη. Οι εξελίξεις γύρω από τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, η εκτός σχεδίου δόμηση και η πολυπλοκότητα των εγκρίσεων δημιουργούν καθυστερήσεις που επηρεάζουν τη σταθερότητα των επενδύσεων. Παρά τις ψηφιακές βελτιώσεις που έχουν επιτευχθεί, οι διαδικασίες παραμένουν σύνθετες και οι αρμοδιότητες διάσπαρτες. Κοινό αίτημα, σχεδόν ομόφωνα, αποτελεί η ανάγκη για ένα σύγχρονο, συνεπές και γρήγορο πλαίσιο αστικής ανάπτυξης, με σταθερό θεσμικό περιβάλλον και ξεκάθαρους κανόνες.

Τρίτον, το ζήτημα της στέγασης επανέρχεται με ένταση. Η έλλειψη προσιτής κατοικίας συνδέεται με τη φορολογία, την περιορισμένη προσφορά νέων κατασκευών και το παλαιό στοκ ακινήτων. Η ποιοτική αναβάθμιση και η ανακαίνιση του υπάρχοντος αποθέματος αναδεικνύονται ως τα πιο ρεαλιστικά εργαλεία για την κάλυψη των πραγματικών στεγαστικών αναγκών, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν στην αναζωογόνηση των πόλεων και στη δημιουργία νέας αξίας. Η ανανέωση του αστικού ιστού περνά μέσα από την ενεργειακή αναβάθμιση, τις μικρές αστικές παρεμβάσεις και την καλύτερη αξιοποίηση του διαθέσιμου χώρου.

Τέταρτον, παρά τη θετική εικόνα, η ελληνική αγορά εξακολουθεί να χρειάζεται ωρίμανση. Οι τιμές διατηρούνται ανoδικές και το διεθνές ενδιαφέρον είναι υψηλό, αλλά ο κατακερματισμός, το μικρό βάθος και η απουσία μεγάλων ώριμων σχεδίων δημιουργούν όρια. Η δημιουργία προϊόντων που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις θεσμικών επενδυτών και η ενίσχυση της διαφάνειας αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για τη διατήρηση της ανάπτυξης. Οι θεσμικοί παίκτες αναζητούν πλέον επενδυτικά πλαίσια με συνέπεια, σαφήνεια και προοπτική, στοιχεία που θα επιτρέψουν στη χώρα να παραμείνει στον ευρωπαϊκό χάρτη των ελκυστικών αγορών.

Πέμπτον, η σχέση Πολιτείας και αγοράς χρειάζεται επαναπροσδιορισμό. Η αποτελεσματικότητα προϋποθέτει καλύτερη συνεργασία μεταξύ των κρατικών εξουσιών, με έμφαση στην απλοποίηση και στην επιτάχυνση των διαδικασιών. Η ιδέα ενός ψηφιακού “one stop shop” για αδειοδοτήσεις επανήλθε ως πρόταση.

Έκτο, η αγορά αντιμετωπίζει έλλειψη προσωπικού. Η ζήτηση για τεχνικά επαγγέλματα και εξειδικευμένους εργάτες αυξάνεται, όμως η προσφορά παραμένει περιορισμένη. Η διασύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγή, η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών και η διευκόλυνση της νόμιμης εισαγωγής εργαζομένων από τρίτες χώρες αναδεικνύονται ως αναγκαίες προσαρμογές. Η αγορά οφείλει να επενδύσει όχι μόνο σε υλικά και τεχνολογία, αλλά και σε ανθρώπινο κεφάλαιο, που θα καθορίσει την ποιότητα και την ταχύτητα των έργων.

Έβδομο, το θεσμικό πλαίσιο και η εμπιστοσύνη στις συναλλαγές αποτελούν βασικούς δείκτες ωριμότητας. Η ψηφιοποίηση διαδικασιών και η βελτίωση της θεσμικής λειτουργίας έχουν ενισχύσει σημαντικά το αίσθημα ασφάλειας στην αγορά. Παράλληλα, η σταδιακή συγκέντρωση δυνάμεων στον χώρο της διαχείρισης ακινήτων θεωρείται φυσική εξέλιξη, καθώς μπορεί να δημιουργήσει συνέργειες, να μειώσει το κόστος και να προσελκύσει πιο ποιοτικά κεφάλαια. Η ενίσχυση της διαφάνειας και η σταθερότητα των κανόνων αποτελούν κοινό ζητούμενο όλων των πλευρών.

Όγδοο, το επενδυτικό ενδιαφέρον για την ελληνική αγορά παραμένει υψηλό, αλλά χρειάζεται μεγαλύτερο βάθος και συνέπεια. Οι ξένοι και θεσμικοί επενδυτές εξακολουθούν να βλέπουν την Ελλάδα ως αγορά ευκαιριών, όμως ζητούν ώριμες υποδομές και προβλεψιμότητα. Η ενίσχυση των μεγάλων αστικών αναπλάσεων, όπως το μεγάλο έργο του Ελληνικού, ο Πειραιάς, η Θεσσαλονίκη και οι περιφερειακές παρεμβάσεις, συνδέεται άμεσα με αυτή τη ζήτηση. Η Ελλάδα, παρά το μικρό της μέγεθος, διαθέτει τα χαρακτηριστικά για να λειτουργήσει ως κόμβος επενδυτικής σταθερότητας, αρκεί να συνεχίσει να βελτιώνει την αξιοπιστία και την ταχύτητα των θεσμών της.

Ένατο, η αγορά αναγνωρίζει ότι η καινοτομία και η τεχνολογική προσαρμογή δεν αφορούν μόνο τη σχεδίαση ή τη διαχείριση, αλλά ολόκληρη την αλυσίδα αξίας. Από την πρόβλεψη συντηρήσεων με εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης έως τη διαχείριση ενεργειακής κατανάλωσης και την αξιοποίηση έξυπνων δεδομένων, η τεχνολογία μετασχηματίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε το ακίνητο. Οι εταιρείες ανάπτυξης που επενδύουν έγκαιρα σε ψηφιακές υποδομές, πράσινα πρότυπα και προσαρμοσμένες λύσεις ESG θα είναι και αυτές που θα διαμορφώσουν τη νέα εποχή.

Δέκατο και τελευταίο, η επόμενη μέρα της ελληνικής αγοράς ακινήτων θα εξαρτηθεί από τον βαθμό συνέπειας και συντονισμού όλων των πλευρών, Πολιτείας, αγοράς, επενδυτών και κοινωνίας. Η σταθερότητα, η βιωσιμότητα, η διαφάνεια και η τεχνολογική ετοιμότητα αποτελούν τη νέα βάση ανάπτυξης. Οι συμμετέχοντες στην Prodexpo συμφώνησαν ότι η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια κρίσιμη δεκαετία, όπου οι αποφάσεις που θα ληφθούν τώρα θα καθορίσουν το εάν η χώρα θα καταφέρει να εδραιώσει τη θέση της ως ώριμη και αξιόπιστη αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Τα δέκα αυτά κοινά συμπεράσματα αποτυπώνουν μια αγορά που αφήνει πίσω της τις αντιφάσεις του παρελθόντος και εισέρχεται σε φάση ωρίμανσης. Το real estate στην Ελλάδα δεν είναι πλέον μια αποσπασματική δραστηριότητα με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, αλλά ένας οργανισμός που αναπτύσσεται με στρατηγική, τεχνολογική γνώση και οικολογική συνείδηση. Η φετινή διοργάνωση ανέδειξε αυτή τη μετάβαση με σαφήνεια. Μια αγορά που μετασχηματίζεται, συνδυάζοντας επενδύσεις και κοινωνική ευθύνη, και επιδιώκει να σταθεί ισότιμα σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον όπου η βιώσιμη ανάπτυξη και η καινοτομία δεν αποτελούν επιλογή, αλλά προϋπόθεση.

(ΑΠΕ -ΜΠΕ / Αλ. Λιδωρίκης / photo: eurokinissi)