Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι η ανθρώπινη παρουσία στην εν λόγω σήραγγα είναι πολύ πιθανόν να είναι πολύ πιο παλιά από ότι είχαν εκτιμήσει αρχικά, με βάση τα νέα ευρήματα που ανακάλυψαν.
Η ηφαιστειακή σήραγγα Umm Jirsan
Η συγκεκριμένη σήραγγα λάβας, ονομάζεται Umm Jirsan και βρίσκεται σε ένα ηφαιστειακό πεδίο με το όνομα Harrat Khaybar, περίπου 125 χιλιόμετρα βόρεια της Μεδίνας, στην Σαουδική Αραβία, ανέφεραν οι ερευνητές.
“Το Umm Jirsan είναι σήμερα το μεγαλύτερο γνωστό δίκτυο από σήραγγες λάβας στην Αραβία, όσον αφορά το οριζόντιο μήκος των περασμάτων, που εκτείνονται σε μήκος 1481 μέτρων,” έγραψαν οι επιστήμονες στην εργασία που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη (17 Απριλίου) στο περιοδικό PLOS One.
Αν και είναι γνωστό ότι ζούσαν πληθυσμοί στην Αραβική Χερσόνησο, κατά τους προϊστορικούς χρόνους, τα οργανικά υπολείμματα είναι ελάχιστα, λόγω της κακής συντήρησης στην άγονη περιοχή.
Έτσι, οι ερευνητές αναζήτησαν περιοχές στις οποίες θεωρούσαν θα μπορούσαν να έχουν διατηρηθεί κάποια τεχνουργήματα, καθώς θα προστατεύονταν από τον ήλιο, τον άνεμο και τις άγριες μεταβολές της θερμοκρασίας κατά τις τελευταίες χιλιετίες. Το Umm Jirsan πληρούσε αυτά τα κριτήρια, έτσι η ομάδα διαισθάνθηκε ότι έπρεπε να κοιτάξει εκεί.
Το ένστικτό τους αποδείχθηκε σωστό. Ανακάλυψαν αντικείμενα, όπως κομμάτια υφάσματος και επεξεργασμένου ξύλου, αναπαραστάσεις εξημερωμένων ζώων σε πέτρα, και σκελετικά κατάλοιπα εννέα ανθρώπινων οστών.
Τα ευρήματα αυτά, δείχνουν ότι οι άνθρωποι κατέλαβαν την ηφαιστειακή σήραγγα για τα τελευταία τουλάχιστον 7.000 χρόνια και πιθανώς ακόμη και 10.000 χρόνια, σύμφωνα με τη χρονολόγηση με άνθρακα και με οπτικά διεγερμένη φωταύγεια, η οποία εξετάζει την τελευταία φορά που τα ορυκτά εκτέθηκαν σε θερμότητα ή σε ηλιακό φως. Κάποιες από τις ημερομηνίες είναι σχετικά πρόσφατες, που σημαίνει ότι οι σήραγγες φαίνεται να χρησιμοποιήθηκαν και στη σύγχρονη εποχή, δήλωσε ο Stewart.
Οι άνθρωποι που χρησιμοποίησαν τις ηφαιστειακές σήραγγες άφησαν μερικά στοιχεία για τη ζωή τους. Σε αυτά περιλαμβάνονται οστά εξημερωμένων αμνοεριφίων, καθώς και η βραχογραφία που τα απεικονίζει, υποδηλώνοντας ότι αυτά τα ζώα ήταν αναγκαία για την επιβίωση των ανθρώπων. Η χημική ανάλυση των ανθρώπινων λειψάνων έδειξε αυξημένη παρουσία ορισμένων φυτών, όπως δημητριακά και καρποί, με το πέρασμα του χρόνου — πιθανότατα λόγω αύξησης της γεωργίας-, την Εποχή του Χαλκού, ανέφερε η ομάδα στη δήλωση.
Ωστόσο, η ανάλυση έδειξε ότι οι άνθρωποι δεν έζησαν στις ηφαιστειακές σήραγγες για μεγάλες χρονικές περιόδους ανά εποχή. “Το δίκτυο με τις σήραγγες δεν φαίνεται να αποτελούσε μόνιμη τοποθεσία κατοικίας, αλλά μάλλον περιοχή η οποία πιθανόν να βρέθηκε στο δρόμο βοσκών και να επέτρεπε την πρόσβαση σε σκιά και νερό, ώστε να διευκολύνεται η διέλευσή τους από το σημείο, ανέφεραν οι συγγραφείς της μελέτης. “Πριν από αυτό, οι σήραγγες ενδεχομένως να σχετίζονταν με κυνηγετικές δραστηριότητες, οι οποίες κατά πάσα πιθανότητα παρέμειναν και ακρογωνιαίος λίθος των τοπικών οικονομιών κατά την Εποχή του Χαλκού”.
Πώς δημιουργήθηκαν οι σήραγγες
Οι ηφαιστειακές σήραγγες σχηματίζονται όταν η λάβα δημιουργεί υπόγεια περάσματα που μεταφέρουν μεγάλες ποσότητες λιωμένου βράχου. Όταν η ροή της λάβας σταματήσει, ή εκτραπεί αλλού, μένει πίσω ο άδειος πλέον σωλήνας, εξηγεί η Εθνική Υπηρεσία Πάρκων. Αν και μπορεί να ακούγεται ως ένα αφιλόξενο μέρος, το δίκτυο από τις σήραγγες αποτελεί μια καλή περιοχή προστασίας λόγω των σπηλιών.
Ο Mathiew Stewart, ερευνητικός συνεργάτης του Αυστραλιανού Κέντρου Έρευνας για την Ανθρώπινη Εξέλιξη στο Πανεπιστήμιο Griffith της Αυστραλίας, είπε ότι οι ηφαιστειακές σήραγγες, εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται από σύγχρονους ανθρώπους στην περιοχή “είτε πρόκειται για την μεταφορά ζώων, την πρόσβαση σε υδάτινους πόρους ή απλά για αναψυχή”, όπως ανέφερε ο Stewart σε μέιλ του προς το Live Science.
Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί πότε υπήρξε λάβα τελευταία φορά στο Umm Jirsan ανέφερε ο Stewart, αν και η ηφαιστειακή δραστηριότητα έχει εμφανιστεί κατά διαστήματα στην περιοχή. “Έχουν υπάρξει περίπου 1.500 ηφαιστειακές εκρήξεις στην Αραβία τα τελευταία 1.500 χρόνια και πολλές άλλες στην αρχαιότητα”, ανέφερε ο Stewart.
“Αν και η ανασκαφή δεν έφερε στο φως πολλά ευρήματα, το υλικό, παρ’ όλα αυτά, αποκαλύπτει ισχυρές διασυνδέσεις μεταφοράς υλικών, τα οποία έχουν ανακαλυφθεί σε άλλα τμήματα της βόρειας Σαουδικής Αραβίας”, ανέφερε ο Rollefson, σημειώνοντας ότι παρατηρήθηκαν ομοιότητες με υλικό που έχει ανασκαφεί σε τμήματα της Ιορδανίας.
Ο Anthony Sinclair, καθηγητής αρχαιολογικής θεωρίας και μεθόδου στο πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ στο Ηνωμένο Βασίλειο, εξήγησε, μέσω e-mail, ότι εκτός από την παροχή στέγης, η ηφαιστειακή σήραγγα θα ήταν επίσης μια “αμυντική θέση — όσον αφορά την παροχή προστασίας στα κοπάδια των βοσκών τη νύχτα έναντι των τοπικών αρπακτικών. Θα υπήρχαν λύκοι, ύαινες, και πιθανότατα λιοντάρια και λεοπαρδάλεις σε όλη την Αραβία”. Σήμερα, κάποια από αυτά τα ζώα είναι υπό εξαφάνιση ή δεν υπάρχουν πλέον στην Αραβία.
(με πληροφορίες από enikos. gr / photo: freepik)
