Η ανακάλυψη μίας άγνωστης κρύπτης αποκαλύπτει ένα άγραφο κομμάτι της ιστορίας
Όσο για τον τόπο διεξαγωγής της εξέγερσης, ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι αυτή εκτυλίσσονταν στη ρωμαϊκή επαρχία της Ιουδαίας, ενώ πουθενά δεν αναφερόταν η Γαλιλαία. Τη Δευτέρα 18 Μαρτίου ωστόσο, η Αρχή Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, αποκάλυψε ένα ακόμη συγκρότημα, αποτελούμενο από κρυψώνες στη Γαλιλαία, στο χωριό Huqoq. Πρόκειται για ένα αρχαίο σύμπλεγμα υπόγειων κρυψώνων που ίσως αποκαλύψει ένα κομμάτι της άγραφης ιστορίας.
Για την ακρίβεια, οι κρυψώνες είχαν ανακαλυφθεί μισό αιώνα πριν, από μέλος του Kibbutz Huqoq, εκμυστηρεύτηκε ο καθηγητής Yinon Shivtiel, του κολεγίου Zefat, ο οποίος ερευνά αρχαίες κρυψώνες στο Ισραήλ και τη Γαλιλαία, εδώ και αρκετά χρόνια.
Το συγκρότημα στο Huqoq, ωστόσο, ανασκάφηκε πλήρως μόλις πρόσφατα, και τους αρχαιολόγους περίμενε μία έκπληξη. Το σύμπλεγμα ήταν πολύ πιο μεγάλο απ’ όσο περίμεναν.
Μεγάλη η παρουσία κρησφύγετων στο Ισραήλ
Στις μέρες μας, οι αρχαιολόγοι έχουν καταγράψει εκατοντάδες σπήλαια και κοιλότητες, κάποια από τα οποία φυσικά, και άλλα λαξευμένα στον βράχο, κάποια στις προσόψεις των βράχων, όπου κρύβονταν οι Εβραίοι απ’ τις ρωμαϊκές λεγεώνες. Αυτά ήταν τα καταφύγια των ανθρώπων της κοινότητας, καθώς, οι στρατιώτες πολεμούσαν έξω απ’ αυτή, λέει στη Haaretz, ενώ έβγαιναν για λίγο στην επιφάνεια από τα έγκατα του υπογείου Huqoq, το οποίο βρίσκεται κοντά στη θάλασσα της Γαλιλαίας.
Το θέμα είναι ότι, μόνο στη Γαλιλαία έχουν βρεθεί 83 συγκροτήματα με κρυψώνες. Πολλά από αυτά, χρονολογούνται στον Πρώτο Ιουδαϊκό-Ρωμαϊκό Πόλεμο, δηλαδή την Μεγάλη Επανάσταση που κατάληξε σε ατίμωση για τους Εβραίους, το 70 π.Χ. Το συμπέρασμα των αρχαιολόγων βασίζεται, μεταξύ άλλων, στη σύγκριση με πιο αξιόπιστα χρονολογημένες κρυψώνες της Ιουδαίας. Εικάζεται ότι και τα 16 συγκροτήματα κρυψώνων της Γαλιλαίας, σχετίζονταν προφανώς με την εξέγερση του Bar Kokhba, εξηγεί ο Shivtiel.
Περίπλοκο σύστημα υπόγειας επικοινωνίας
Από όσα έχουν βρεθεί, το υπόγειο συγκρότημα στο Huqoq έχει σήραγγες που συνδέουν οκτώ θαλάμους κάτω απ’ την κατοικημένη επιφάνεια του χωριού, αποτελώντας το «πετράδι του στέμματος» των υπόγειων σπηλαίων. «Αν μη τι άλλο, είναι εντυπωσιακό. Πρόκειται για το πιο εκτεταμένο συγκρότημα κρυψώνων που έχει ανακαλυφθεί έως σήμερα στη Γαλιλαία».
To χωριό Huqoq
Το Huqoq, ήταν ένα μικρό εβραϊκό χωριό κατά την πρώιμη Ρωμαϊκή Περίοδο.
Η χρονολόγηση του πρόσφατα ανεσκαμμένου συγκροτήματος βασίζεται σε ευρήματα κεραμικής, μεταξύ άλλων, εξηγεί ο καθηγητής. Στο συγκρότημα κρυψώνων στο Huqoq, οι αρχαιολόγοι επίσης βρήκαν ένα όμορφο δαχτυλίδι, και ένα μαχαίρι απ’ την ίδια περίοδο.
Μετατροπή υπόγειων λουτρών σε κρησφύγετα
«To σύμπλεγμα των κρυψώνων ξεκινά από ένα μίκβε (ένα λουτρό που έχει ως σκοπό την τελετουργική βύθιση στον Ιουδαϊσμό και τον εξαγνισμό), και δημόσια λουτρά που χρονολογούνται στην περίοδο του Δεύτερου Ναού (516 π.Χ.-76 μ.Χ.)» σημειώνουν ο Shivtiel και ο συνάδελφός του στην ακριβή καταγραφή και χρονολόγηση των ευρημάτων, Uri Berger, από την Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων.
«Προφανώς, τα συμπλέγματα προέρχονται από εκεί. Υπήρχε ένα εξαίσιο μίκβε, με σκαλιά που οδηγούσαν προς τα κάτω, και δεξαμενές νερού σε σχήμα καμπάνας, χαρακτηριστικό της περιόδου. Αυτό το νερό ήταν κοινή ιδιοκτησία και παροχή της κοινότητας της περιόδου του Δεύτερου Ναού» αναφέρει ο Shivtiel. «Φαίνεται ότι, πριν την έναρξη του πολέμου, οι Εβραίοι του Huqoq, σε αναμονή ενός βίαιου ξεσπάσματος των Ρωμαίων, προτίμησαν την επιβίωσή τους από τον τελετουργικό εξαγνισμό. Οι υποστηρικτές του Bar Kochba, μετέτρεψαν το μίκβε και τις δεξαμενές σ’ ένα πελώριο κρησφύγετο, λαξεύοντας σήραγγες και θαλάμους στο βραχώδες υπόστρωμα του εδάφους» περιγράφει ο Berger.
Το σύμπλεγμα είναι περίπου 5 μέτρα κάτω απ’ την επιφάνεια. Η κρυμμένη είσοδός του, ήταν μέσω του άλλοτε μίκβε.
Ο Berger εξηγεί: «κατέστρεψαν το δημόσιο σύστημα ύδρευσης. Οι θάλαμοι του μίκβε ήταν έτσι σχεδιασμένοι ώστε στο εσωτερικό τους να παραμένουν οι άνθρωποι για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Κουβάλησαν εκεί λάμπες, μαγειρικά σκεύη και άλλα. Οι αρχαιολόγοι, ανακάλυψαν περισσότερα από εκατοντάδες σπασμένα θραύσματα από πηλό και γυαλί». «Επιπλέον έσκαψαν το τούνελ σε γωνία 90 μοιρών, κατά μήκος του εδάφους, κάτι εξαιρετικά άβολο τους βαριά αρματωμένους Ρωμαίους στρατιώτες», συμπληρώνουν οι επιστήμονες.
Τι αποδεικνύει η παρουσία του κρησφύγετου
Aποδεικνύουν όλα αυτά, ότι η Εβραιό-Ρωμαϊκή μάχη προχώρησε έως τη Γαλιλαία και δεν έμεινε μόνο στην Ιουδαία; «Όχι», τονίζει ο Shivtiel για λόγους συντηρητισμού και προσοχής. «Ίσως αυτό να υποδεικνύει ότι οι Εβραίοι του Huqoq, θεώρησαν ότι, οι ρωμαϊκές λεγεώνες μπορεί να έφταναν και στο κατώφλι τους, και προσπάθησαν να προετοιμαστούν γι’ αυτό το ενδεχόμενο, με το λάξευμα και τον εξοπλισμό των σπηλαίων-κρησφύγετων τους».
Αξιοποίηση των κρησφύγετων στον Πρώτο Ιουδαϊκό Πόλεμο
Το Huqoq είναι ένα τουλάχιστον από τα συνολικά 16 συμπλέγματα κρησφύγετων στη Γαλιλαία. Όλα τους ή έστω τα περισσότερα, φαίνεται να χρησιμοποιήθηκαν εντατικά στη διάρκεια του Πρώτου Ιουδαϊκού Πολέμου, όπως έχουν αποδείξει ο Shivtiel και άλλοι.
Όπως φαίνεται, οι κρυψώνες και οι κρύπτες έγιναν ξανά απαραίτητες, κατά την τελευταία μεγάλη εξέγερση εναντίον της Ρώμης.
Σπάνιο νόμισμα της εποχής του Bar Kochba
Νωρίτερα τον Μάρτιο, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα σπάνιο νόμισμα απ’ την εποχή της εξέγερσης του Bar Kochba, το οποίο είχε προφανώς εκτοξευθεί από σπηλιά στην έρημο της Ιουδαίας, όπου ήταν κρυμμένοι και άλλοι εξεγερμένοι.
Άδοξο τέλος της εξέγερσης και βίαιη καταστολή των Εβραίων
Ωστόσο, η εξέγερση αυτή έληξε άδοξα. Η επανάσταση του Bar Kochba θα καταπνιγόταν βάναυσα και αυτό, θα ήταν το οριστικό τέλος της εβραϊκής αντίστασης στη Ρώμη.
Έκθεση ανοιχτή στο κοινό
Ο Berger εξέφρασε την εκτίμησή του για όσους συμμετέχουν στην επιχείρηση ανασκαφής: παιδιά, οικογένειες, στρατιώτες και φοιτητές. Ο χώρος θα παραμείνει ανοιχτός για τους επισκέπτες την Παρασκευή 29 Μαρτίου και την Παρασκευή 5 Απριλίου.
(με πληροφορίες από enikos. gr / photo: pixabay)
