Πολλοί πολιτισμοί ένιωσαν την ανάγκη να κρύψουν τα μηνύματά τους χρησιμοποιώντας περισσότερο ή λιγότερο εξελιγμένες μεθόδους κρυπτογράφησης, όπως αποδεικνύεται από ορισμένα παραδείγματα τεκμηρίωσης που έχουν διασωθεί στην Αίγυπτο, την Κίνα, τη Μεσοποταμία, την Ινδία, την Ελλάδα…
Ακριβώς στην Αίγυπτο βρέθηκε το πρώτο δείγμα κρυπτογραφίας. Τα ιερογλυφικά των επιγραφών στον τάφο του επίσημου Khnumhotep II γύρω στο 1900 π.Χ. γράφτηκαν με επιπλέον σύμβολα, πιθανότατα για να μπερδέψουν ή να κρύψουν το νόημά τους από όποιον τα διάβαζε.
Η κρυπτογραφία αναπτύχθηκε κυρίως στη στρατιωτική σφαίρα. Οι Σπαρτιάτες, για παράδειγμα, χρησιμοποιούσαν το σκυταλάκι, το οποίο αποτελούνταν από δύο ράβδους παρόμοιου πάχους, μία για τον αποστολέα και μία για τον παραλήπτη, στην οποία ήταν τυλιγμένη μια δερμάτινη λωρίδα όπου έγραφε το μήνυμα. Μόνο τυλίγοντας τη λωρίδα σε μια ράβδο παρόμοιου πάχους θα μπορούσε να διαβαστεί το μήνυμα.
Αυτό ήταν ένα σύστημα κρυπτογράφησης μεταφοράς, δηλαδή ένα στο οποίο τα γράμματα είναι ίδια αλλά η σειρά αλλάζει. Πολλές σύγχρονες τεχνικές κρυπτογραφίας βασίζονται σε αυτό.
Άλλα βασίζονται στην κρυπτογράφηση αντικατάστασης, ένα καλό παράδειγμα της οποίας από την αρχαιότητα είναι το τετράγωνο του Πολυβίου, μια μέθοδος που συνίσταται στην κωδικοποίηση των γραμμάτων του αλφαβήτου με τις αριθμητικές συντεταγμένες ενός πίνακα. Κάθε γράμμα αντιπροσωπεύεται με δύο ψηφία ανάλογα με τη θέση του στον κάθετο και στον οριζόντιο άξονα.
Ο Πολύβιος δεν το είχε εφεύρει, αλλά ονομάζεται έτσι λόγω των βελτιώσεων που εισήγαγε ο Έλληνας ιστορικός στο σύστημα γύρω στο 134 π.Χ., οι οποίες συνίστατο στη χρήση πυρσών για τη μετάδοση των κωδικοποιημένων μηνυμάτων μέσω αυτού του συστήματος.
Αλλά η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση ενός κρυπτογραφήματος αντικατάστασης δεν αντιστοιχεί σε κανέναν άλλον από τον Ιούλιο Καίσαρα, ο οποίος τον χρησιμοποιούσε στην ιδιωτική του αλληλογραφία. Ο Σουετόνιος λέει στη βιογραφία του:
Επίσης, υπάρχουν οι επιστολές του προς τη Σύγκλητο, τις οποίες φαίνεται ότι μετέτρεψε πρώτα σε σελίδες και σε μορφή αναμνηστικού μικρού βιβλίου, αφού παλαιότερα οι πρόξενοι και οι στρατιωτικοί έστελναν μόνο επιστολές σε σταυρωτό χαρτί. Υπάρχουν επίσης επιστολές που απευθύνονται στον Κικέρωνα, καθώς και σε συγγενείς για οικιακά ζητήματα, στις οποίες, αν υπήρχε κάτι που έπρεπε να κοινοποιηθεί με πιο μυστικό τρόπο, το έγραφε σε σημειώσεις, δομώντας δηλαδή τη σειρά των επιστολών. με τέτοιο τρόπο που δεν μπορούσε να σχηματιστεί λέξη. Αν κάποιος ήθελε να τα αποκρυπτογραφήσει, θα έπρεπε να αντικαταστήσει το τέταρτο γράμμα του αλφαβήτου, δηλαδή το D με το Α και ούτω καθεξής με τα άλλα.
Το σύστημα συνίστατο, όπως υποδεικνύει ο Σουετόνιος, στην αντικατάσταση κάθε γράμματος με ένα άλλο σε σταθερό αριθμό θέσεων στο αλφάβητο. Ο Καίσαρας το χρησιμοποίησε με μετατόπιση 3 θέσεων, όπου το D αντικαθίσταται από το Α, το Ε από το Β κ.ο.κ. Το τελευταίο γράμμα του λατινικού αλφαβήτου, που ήταν το Χ, το αντικατέστησε με το «ΑΑ».
Ο Aulus Gellius προτείνει ότι ο Caesar δεν χρησιμοποιούσε πάντα το ίδιο σύστημα, αλλά μερικές φορές χρησιμοποιούσε πιο περίπλοκη κρυπτογράφηση. Επίσης, ότι ο γραμματικός Πρόβος είχε γράψει μια πραγματεία για το μυστικό νόημα των γραμμάτων στη σύνθεση των επιστολών του Καίσαρα , έργο που δυστυχώς δεν έχει φτάσει σε εμάς.
Παραδοσιακά, η εφεύρεση αυτού του συστήματος κρυπτογράφησης αποδίδεται στον Ιούλιο Καίσαρα, και γι’ αυτό το γνωρίζουμε ως Caesar Cipher . Ο Σουητώνιος λέει επίσης ότι ο Αύγουστος χρησιμοποιούσε το ίδιο σύστημα, αλλά με μετατόπιση 1 αντί για 3 όπως έκανε ο Καίσαρας. Δηλαδή το Β αντικαθίσταται από το Α, το Γ από το Β κ.λπ.
Είναι άγνωστο πόσο αποτελεσματική θα μπορούσε να ήταν αυτή η κρυπτογράφηση στην εποχή του Καίσαρα. Ίσως λίγοι από τους εχθρούς του θα μπορούσαν να το αποκρυπτογραφήσουν, αλλά αυτή τη στιγμή είναι από τους πιο απλούς στην αποκωδικοποίηση, με λίγη διαίσθηση και υπομονή, φυσικά.
photo: pixabay
