Μια πρώιμη θεωρία έλεγε ότι ναυαγοί Πορτογάλοι ναυτικοί του 16ου αιώνα ήταν οι πρώτοι αρχιτέκτονες. Ωστόσο μια νέα μελέτη έχει προκαλέσει εικασίες σχετικά με πιθανές συνδέσεις με αρχαίες κοινότητες Ζωροαστρισμού και δίκτυα μετανάστευσης και εμπορίου μεγάλων αποστάσεων, υπονοώντας ότι κατασκεύασαν τον χώρο αιώνες νωρίτερα, ίσως ελπίζοντας να δημιουργήσουν έναν απομακρυσμένο παράδεισο σε αυτό το σχεδόν μυθικό νησί.

Εγκαταλελειμμένο πλέον ανάμεσα σε ένα τοπίο τροπικών δασών, βραχωδών λόφων και πανύψηλων βουνοκορφών στα νοτιοδυτικά της Μαδαγασκάρης, το Τενίκι απέχει περισσότερα από 160 χιλιόμετρα από την πλησιέστερη ακτή στον Ινδικό Ωκεανό.

Οι δεκάδες κόγχες που είναι λαξευμένες στους βράχους του μοιάζουν με μικρά υπερυψωμένα δωμάτια, πλάτους και βάθους μερικών μέτρων. Πολλές από τις εισόδους τους περιβάλλονται από κυκλικές εσοχές, πιθανώς έτσι ώστε να κλείνουν με ξύλινες ή πέτρινες πόρτες.

Οι κόγχες είναι εντελώς διαφορετικές από οτιδήποτε άλλο βρίσκεται στη Μαδαγασκάρη ή στην Ανατολική Αφρική. Αλλά είναι αξιοσημείωτα παρόμοιες με τις ταφικές κόγχες σε αρχαιολογικούς χώρους του Ζωροαστρισμού στο Ιράν.

«Θεωρούμε με κάποιο ενδοιασμό ότι οι κόγχες στο Τενίκι ανήκουν σε μια πρώην νεκρόπολη, όπου εκτίθεντο πτώματα ή όπου φυλάσσονταν τα οστά», λέει ο γεωλόγος Γκίντο Σρέουρς του Πανεπιστημίου της Βέρνης στην Ελβετία, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Azania: Archaeological Research in Africa .

Δορυφορικές φωτογραφίες δείχνουν ότι ο απομακρυσμένος αρχαιολογικός χώρος, που ονομάζεται επίσης Τένικα, είναι πολύ μεγαλύτερος από ό,τι υποψιάζονταν, και πρόσφατες αποστολές εκεί έχουν ανακαλύψει περισσότερες λαξευμένες κόγχες, τελετουργικές τοποθεσίες και χωμάτινες αναβαθμίδες κρυμμένες στο γύρω τοπίο.

Ο Schreurs ενδιαφέρθηκε για πρώτη φορά για το Teniky το 1994, όταν εργαζόταν σε ένα γεωλογικό έργο στο Εθνικό Πάρκο Isalo, το οποίο καλύπτει πλέον την περιοχή. Είδε φωτογραφίες του Teniky σε μια έκθεση στη Γενεύη το 2010 και άρχισε να ψάχνει στην επιστημονική βιβλιογραφία για τον χώρο, ενώ παράλληλα έψαχνε για δορυφορικές εικόνες στο Google Earth. Στη συνέχεια, ο Schreurs επικοινώνησε με αρχαιολόγους από τη Μαδαγασκάρη με τους οποίους είχε συνεργαστεί στο παρελθόν και -τελικά- οργάνωσε την πρώτη του αποστολή στον χώρο το 2020.

Άγνωστη προέλευση
Ακόμη και πριν επισκεφτεί τον χώρο, ο Schreurs ήταν «σκεπτικός» σχετικά με την εξήγηση που συνήθως δίνεται για την βραχώδη αρχιτεκτονική του Teniky—ότι είχε χτιστεί τον 16ο αιώνα από ναυαγούς Πορτογάλους ναυτικούς που διέσχιζαν το νησί με την ελπίδα να βρουν ένα λιμάνι.

Αλλά οι κόγχες του Teniky έχουν έντονη ομοιότητα με τις σκαλιστές πέτρινες κόγχες σε χώρους ταφής των Ζωροαστρών στην περιοχή Φαρς της Περσίας -το σημερινό Ιράν.

Οι Ζωροάστρες που κατοικούσαν στη Φαρς πίστευαν ότι η ταφή των νεκρών μόλυνε τη γη και έτσι συχνά εξέθεταν τους νεκρούς τους μέχρι να αποσυντεθούν και στη συνέχεια έθαβαν τα λείψανα σε βραχώδεις κόγχες.

Η χρονική στιγμή επίσης ταιριάζει. Η χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα που βρέθηκε στο Τενίκι δείχνει τώρα ότι η παλαιότερη κατοίκηση στην περιοχή χρονολογείται μεταξύ του 10ου και του 12ου αιώνα, πολύ πριν φτάσουν οι Πορτογάλοι στην περιοχή στα τέλη του 15ου αιώνα, αλλά περίπου όταν οι πρώτες πόλεις ιδρύθηκαν στις ακτές της Μαδαγασκάρης.

Ο Ζωροαστρισμός ήταν η επίσημη θρησκεία της Περσικής Αυτοκρατορίας για περισσότερα από 1.000 χρόνια πριν από την αραβική κατάκτηση τον έβδομο αιώνα. Εξακολουθεί να ασκείται σήμερα, ειδικά στην Ινδία και το Ιράν, με τη θρησκεία να τονίζει τις αντίθετες δυνάμεις του σύμπαντος και να θεωρεί τη φωτιά ιερή ως σύμβολο αγνότητας.

Αλλά οι Άραβες εισβολείς έφεραν στην Περσία τη νέα θρησκεία του Ισλάμ, η οποία εξαπλώθηκε γρήγορα – και οι συγγραφείς της μελέτης υποδηλώνουν ότι μια ένθερμη ομάδα Ζωροαστρών έφυγε από εκεί τον 10ο ή 11ο αιώνα για να ιδρύσει την νησιωτική της αποικία.

Χωρίς οστά
Ένα πρόβλημα με την ιδέα ότι οι Ζωροάστρες έθαβαν τους νεκρούς τους στο Τενίκι είναι ότι καμία από τις βραχώδεις κόγχες δεν περιέχει ανθρώπινα λείψανα – και οι συγγραφείς υποδηλώνουν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι μεταγενέστεροι λαοί συνέλεξαν και χρησιμοποίησαν τα αρχαία οστά για «μαύρη μαγεία».

Το σπήλαιο είναι μερικώς κλειστό από όμορφα κατασκευασμένους τοίχους από ογκόλιθους ψαμμίτη, μπροστά από μια περίτεχνη κόγχη πλάτους μερικών μέτρων που έχει λαξευτεί στον βράχο.

Ένας αρχαίος οικισμός;
Ο Schreurs και οι συνάδελφοί του εντόπισαν τα ερείπια πέτρινων τοίχων που περιέκλειαν την περιοχή γύρω από τις σπηλιές σε μια έκταση άνω των 91.440 τετραγωνικών μέτρων.

Οι ερευνητές βρήκαν επίσης ενδείξεις χωμάτινων αναβαθμίδων κοντά στον ποταμό Σαχανάφο, ο οποίος ρέει περίπου 1,6 χιλιόμετρα δυτικά των σπηλαίων. Ο Σρέουρς πιστεύει ότι μερικά από αυτά ήταν κάποτε τα σπίτια των ανθρώπων που έθαβαν τους νεκρούς τους στις κόγχες στο Τενίκι.

Η γεωργία δεν υπήρχε, λέει, ωστόσο άλλοι πόροι θα μπορούσαν να έχουν συντηρήσει τους κατοίκους. Ο ποταμός είναι γεμάτος χέλια, ενώ αγριογούρουνα και λεμούριοι αφθονούν στα κοντινά δάση και πεδιάδες. Και ο Schreurs πιστεύει ότι αρκετές εκατοντάδες άνθρωποι μπορεί να ζούσαν κοντά στο Teniky στην ακμή του.

Με μια ακόμη αποστολή που έχει προγραμματιστεί για το 2025, ο Schreurs και άλλοι ερευνητές ελπίζουν να εξερευνήσουν μερικά από τα μυστήρια που παραμένουν στον χώρο. Δεν γνωρίζουν ακόμη γιατί κάποιος θα μπορούσε να εγκατασταθεί σε μια τόσο απομακρυσμένη τοποθεσία ή γιατί την εγκατέλειψε. Αλλά μια πιθανότητα είναι ότι το Teniky δέχτηκε επίθεση.

«Ήταν καταφύγιο;» αναρωτιέται ο Σρόιρς.

Αρκετά τμήματα των τειχών χτίστηκαν εκεί όπου υποτίθεται ότι δεν θα χρειάζονταν τείχη.

«Αυτό υποδηλώνει ότι αυτά τα τείχη πιθανότατα είχαν προστατευτικό, αμυντικό χαρακτήρα — αλλά εναντίον τίνος;» λέει.

Δείτε ΦΩΤΟ ΕΔΩ

photo: pixabay