Σε μια ιστορική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Science , ερευνητές που ανέλυσαν το αρχαίο DNA από σχεδόν 400 σκελετούς στο Çatalhöyük, έναν αξιοσημείωτα καλά διατηρημένο νεολιθικό οικισμό στη νότια Τουρκία, αποκάλυψαν ισχυρές ενδείξεις ότι αυτός ο πρώιμος πολιτισμός χτίστηκε γύρω από τη μητρική καταγωγή, πιθανώς λειτουργώντας υπό ένα μητριαρχικό σύστημα.
Το Çatalhöyük, ένας λαβύρινθος από σπίτια από πλίνθους και αγάλματα που μοιάζουν με θεές και χρονολογούνται από το 9000 π.Χ., αποτελεί από καιρό πηγή μυστηρίου και θαυμασμού.
Αλλά η ανάλυση DNA μετέτρεψε αυτούς τους θρύλους σε αδιάσειστη επιστήμη, δείχνοντας ότι οι γυναίκες θάβονταν με πολύ περισσότερα κτερίσματα από τους άνδρες – και ότι οι κόρες έμεναν με τα μητρικά τους νοικοκυριά, ενώ οι γιοι συχνά έφευγαν.
Το εκπληκτικό εύρημα έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον του κόσμου των αρχαιολόγων, αμφισβητώντας υποθέσεις που κυριαρχούσαν για πολλά χρόνια, σχετικά με το ποιος κατείχε την εξουσία στις πρώτες πόλεις της ανθρωπότητας και υποδηλώνοντας ότι οι πρώτοι μεγάλοι αστικοί πολιτισμοί του κόσμου μπορεί να στηρίχθηκαν στους ώμους των γυναικών.
Αυτή η αξιοσημείωτη νεολιθική πόλη έχει από καιρό γοητεύσει τους μελετητές για τα μεγάλα σπίτια της, την περίτεχνη τέχνη και τα μυστηριώδη ειδώλια που μοιάζουν με θεές.
Αλλά τα τελευταία γενετικά στοιχεία έχουν συγκλονίσει τον τομέα της αρχαιολογίας με ενδείξεις ότι οι γυναίκες δεν ήταν μόνο τα πνευματικά σύμβολα του Çatalhöyük, αλλά μπορεί να ήταν και οι πραγματικοί ηγεμόνες του.
Οι γυναίκες θάβονταν με πολύ περισσότερα κτερίσματα από τους άνδρες – και ότι οι κόρες έμεναν με τα μητρικά τους νοικοκυριά, ενώ οι γιοι συχνά έφευγαν, υποδηλώνοντας ότι οι πρώτοι μεγάλοι αστικοί πολιτισμοί του κόσμου μπορεί να στηρίζονταν στους ώμους των γυναικών.
Σε μια επίπονη έρευνα που διήρκεσε πάνω από μια δεκαετία, μια ομάδα γενετιστών, αρχαιολόγων και βιολογικών ανθρωπολόγων εξήγαγε DNA από τους σκελετούς περισσότερων από 130 ανθρώπων που ήταν θαμμένοι κάτω από τα δάπεδα 35 ξεχωριστών σπιτιών στην περιοχή.
Αυτό που ανακάλυψαν ήταν σοκαριστικό: Ένα ισχυρό γενετικό μοτίβο έδειχνε πράγματι μια μητριαρχική κοινωνία.
Οι γυναίκες και οι κόρες τους θάβονταν σταθερά μαζί, ενώ οι άνδρες φαινόταν να έρχονται από έξω, γεγονός που υποδηλώνει ότι παντρεύονταν στα νοικοκυριά των συζύγων τους.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι έως το 70% με 100% των γυναικών παρέμεναν στις οικογενειακές εστίες, ενώ οι άνδρες μετακόμιζαν μακριά.
Και τα στοιχεία που αποδεικνύουν την υψηλή κοινωνική θέση των γυναικών δεν τελειώνουν εκεί. Ταφικά κτερίσματα, όπως πολύτιμα στολίδια, εργαλεία και άλλα κτερίσματα, βρέθηκαν πέντε φορές συχνότερα σε γυναικείες ταφές παρά σε ανδρικές, ένα σαφές σημάδι προτιμησιακής μεταχείρισης και κοινωνικής θέσης μετά τον θάνατο που αντανακλούσε την κοινωνική δύναμη στη ζωή.
Η Δρ. Ελίν Σότσμανς, συν-συγγραφέας της μελέτης και ερευνήτρια στη Σχολή Επιστημών του Πανεπιστημίου του Γούλονγκονγκ στην Αυστραλία, προέτρεψε το σύγχρονο κοινό να επανεξετάσει τις ξεπερασμένες υποθέσεις σχετικά με τους αρχαίους ρόλους των φύλων.
Η ιδέα ότι μια νεολιθική πόλη θα μπορούσε να ήταν μητριαρχική δεν είναι καινούργια.
Ένας χώρος ανασκαφής βρίσκεται στο Çatalhöyük, το οποίο καταχωρήθηκε ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO τον Ιούλιο του 2012. Νέα ευρήματα ανακαλύπτονται στο Çatalhöyük, όπου περίπου 8.000 άνθρωποι ζούσαν μαζί κατά τη Νεολιθική περίοδο.
Συνολικά, σχεδόν 400 άτομα έχουν ανακτηθεί σε τάφους στο Çatalhöyük, μια πόλη που κάποτε έσφυζε από ζωή για περισσότερα από χίλια χρόνια.
Η πόλη Çatalhöyük, που βρίσκεται στην Τουρκία, άκμασε γύρω στο 7000 π.Χ. με πληθυσμό 1.000 κατοίκων και σήμερα αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους νεολιθικούς χώρους που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα (εικόνα)
Το Τσατάλχοϊουκ μαρτυρά έναν πολύ μεγάλο νεολιθικό και χαλκολιθικό πρωτοαστικό οικισμό στη νότια Ανατολία, ο οποίος υπήρχε από περίπου το 7500 π.Χ. έως το 5600 π.Χ. και άκμασε το 7000 π.Χ.
Τα εμβληματικά πήλινα αγάλματα του Çatalhöyük που απεικονίζουν στρογγυλεμένες, ισχυρές γυναικείες φιγούρες από καιρό υποδηλώνουν την πιθανότητα μιας κοινωνίας με γυναίκες στο τιμόνι.
Αλλά αυτά τα νέα στοιχεία DNA προσφέρουν την πρώτη τεκμηριωμένη ανακάλυψη για το πώς μια τέτοια κοινωνική δομή θα μπορούσε να λειτουργήσει στην πράξη.
Οι επιπτώσεις ξεπερνούν κατά πολύ την περιοχή της Μικράς Ασίας. Μόλις πριν από λίγους μήνες, μια ξεχωριστή ομάδα ερευνητών που μελετά την ύστερη Εποχή του Σιδήρου στη Βρετανία δημοσίευσε στοιχεία στο Nature που δείχνουν ότι οι γυναίκες στις κελτικές κοινότητες κατείχαν επίσης ισχυρές θέσεις μέσω της μητρικής συγγένειας.
Αναλύοντας DNA από 57 τάφους στο Ντόρσετ, οι επιστήμονες αποκάλυψαν ότι τα δύο τρίτα των θαμμένων ατόμων προέρχονταν από μία μόνο μητρική γενεαλογία – γεγονός που υποδηλώνει ότι οι γυναίκες διατηρούσαν κοινοτικούς δεσμούς, ενώ οι άνδρες πιθανότατα μετανάστευσαν μετά τον γάμο.
(photo: pexels)
