Αυτά τα ευρήματα δίνουν πληροφορίες για πολιτιστικές και κοινωνικές πτυχές της τροποποίησης του σώματος στον αρχαίο Σκανδιναβικό πληθυσμό.
Τα στοιχεία που εξετάστηκαν περιελάμβαναν τα σκελετικά λείψανα αντρών που έφεραν οριζόντιες αυλακώσεις στα δόντια τους, μια περίεργη πρακτική που έχει παρατηρηθεί σε σκελετούς της εποχής των Βίκινγκ σε άλλες ανασκαφές.
Ωστόσο, αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει ακόμη τα λείψανα τριών Σκανδιναβικών γυναικών, οι οποίες υποβλήθηκαν σε διαδικασία η οποία επιμηκύνει τα κρανία τους σε αξιοσημείωτο βαθμό. Ουσιαστικά, αυτά είναι τα μόνα τρία δείγματα του συγκεκριμένου φαινομένου που έχουν βρεθεί ποτέ στη Σκανδιναβική επικράτεια, πράγμα που το καθιστά μια σπάνια και μοναδική ανακάλυψη.
Νέες πληροφορίες για τις τρεις γυναίκες και το έθιμο της επιμήκυνσης κρανίου στη Σκανδιναβία αποκαλύφθηκαν πρόσφατα σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Swedish Archaeology.
Οι συγγραφείς αυτού του άρθρου και της έρευνας που το ενέπνευσε ήταν ο Matthias Toplak -ένας Σουηδός αρχαιολόγος με ειδίκευση στα ταφικά έθιμα των Βίκινγκς- και ο Lukas Kerk -ένας υποψήφιος διδάκτορας αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Münster στη Γερμανία, ο οποίος επί του παρόντος ερευνά τις αρχαίες παραδόσεις τροποποίησης του σώματος.
Ξετυλίγοντας το μυστήριο της τροποποίησης των σωμάτων των Βίκινγκ
Ενώ η επιμήκυνση του κρανίου ήταν σχεδόν ανήκουστη σε αυτήν τη συγκεκριμένη εποχή και τόπο, ήταν μία σχετικά κοινή πρακτική σε ορισμένες περιοχές της νοτιοανατολικής Ευρώπης κατά την πρώιμη μεσαιωνική περίοδο. «Στις περιοχές όπου οι τροποποιήσεις κρανίου ήταν ακόμα μια κοινή πρακτική στο δέκατο και ενδέκατο αιώνα, αυτή η ξεχωριστή ενσωμάτωση προφανώς είχε ως στόχο να αυξήσει το κύρος, και ενδεχομένως και την κοινωνική θέση, του ατόμου», ανέφεραν οι συγγραφείς της μελέτης.
«Επιπλέον, όριζε το άτομο ως μέλος μιας συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης ή μιας συγκεκριμένης εθνοτικά, γεωγραφικά ή πολιτισμικά ορισμένης ομάδας, ακόμη και αν η ένδειξη μιας υψηλότερης κοινωνικής τάξης ατόμων με τροποποιήσεις στο κρανίο απαντάται μόνο σε μεμονωμένες περιπτώσεις».
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτοί οι παράγοντες είχαν ωθήσει τους γονείς των τριών Σκανδιναβών γυναικών να τις υποβάλουν στη διαδικασία επιμήκυνσης, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μεταξύ των ηλικιών 6 μηνών και 3 ετών. Παραμένει ωστόσο μία αβεβαιότητα εδώ, δεδομένου ότι φαίνεται ότι η πρακτική παρέμεινε εξαιρετικά σπάνια στην περιοχή των Βίκινγκ.
Επιμήκυνση κρανίου στην Σκανδιναβία της εποχής των Βίκινγκ
Οι τρεις γυναίκες με επιμήκη κρανία που ανακαλύφθηκαν στο Γκότλαντ, βρέθηκαν σε τρεις διαφορετικές τοποθεσίες. Δύο από τις τρεις γυναίκες απεβίωσαν μεταξύ 55 και 60 ετών, ενώ η τρίτη κατέληξε σε πολύ νεότερη ηλικία (μεταξύ 25 και 30). Και οι τρεις γυναίκες έζησαν στο δεύτερο μισό του 11ου αιώνα, κοντά στο τέλος της εποχής των Βίκινγκ.
Μια από τις μεγαλύτερες γυναίκες, τάφηκε μαζί με μια πληθώρα φανταχτερών κοσμημάτων, ανάμεσα στα οποία και τέσσερις ξεχωριστές πόρπες με κεφάλι ζώου, ένας δημοφιλής τύπος κοσμήματος στο Γκότλαντ κατά την εποχή των Βίκινγκ.
Οι τάφοι των άλλων γυναικών δεν περιείχαν τέτοια αφθονία πολύτιμων ταφικών αγαθών, πράγμα που υποδηλώνει ότι η ηλικιωμένη γυναίκα με το κόσμημα απολάμβανε υψηλότερο κοινωνικό καθεστώς κατά την εποχή τους.
Οι αρχαιολόγοι γνωρίζουν ελάχιστα για τους φυσικούς μηχανισμούς επιμήκυνσης κρανίου στη δυτική και βόρεια Ευρώπη. Γνωρίζουν ότι οι διαδικασίες επιμήκυνσης στην Κεντρική και Νότια Αμερική κατά την αρχαιότητα περιελάμβαναν το δέσιμο των κεφαλών των βρεφών και των νηπίων με ξύλο και ύφασμα, τα οποία θα παρέμεναν στη θέση τους αρκετό καιρό για να αλλάξουν τα πρότυπα της ανάπτυξης του κρανίου. Προφανώς, κάτι παρόμοιο θα είχε γίνει και στην Ευρώπη.
Ο Toplak και ο Kerk πιστεύουν ότι η πρακτική της επιμήκυνσης κρανίου εισήχθη στη Σκανδιναβία από τη νοτιοανατολική Ευρώπη, ενδεχομένως από τη Βουλγαρία, κάποια στιγμή μεταξύ του 9ου και 11ου αιώνα. Δεν είναι σίγουρο αν οι τρεις γυναίκες προέρχονταν αρχικά από τη νοτιοανατολική Ευρώπη και έφθασαν στο Γκότλαντ με τα κρανία τους ήδη επιμηκυμένα, ή αν γεννήθηκαν στο νησί και υποβλήθηκαν σε διαδικασία επιμήκυνσης εκεί (ή στην κοντινή ηπειρωτική χώρα).
Ανεξαρτήτως από αυτό, είναι πιθανό οι γονείς των γυναικών να ήταν έμποροι ή επιχειρηματίες από τη νοτιοανατολική Ευρώπη, οι οποίοι για τον ένα ή τον άλλο λόγο κατέληξαν να ζουν στη Σκανδιναβία έπειτα από χρόνια επιχειρηματικής δραστηριότητας εκεί.
Ένα πράγμα που μπορεί να ειπωθεί, είναι ότι το στιλ των τριών διαδικασιών τροποποίησης του σώματος ήταν το ίδιο. Το γεγονός ότι και οι τρεις έζησαν στο ίδιο μικρό νησί τον 11ο αιώνα, υποδηλώνει ότι είτε γνώριζαν η μία την άλλη, είτε προέρχονταν από ένα κοινό υπόβαθρο.
Δεδομένου του αριθμού των ανασκαφών στο νεκροταφείο της εποχής των Βίκινγκ που έχουν πραγματοποιηθεί, τόσο στο Γκότλαντ όσο και στην ηπειρωτική Σκανδιναβία, η σπανιότητα της επιμήκυνσης του κρανίου είναι αξιοσήμειωτη. «Στα τέλη της εποχής των Βίκινγκ, η κοινωνική ταυτότητα που εκφράζεται από τις μετατροπές κρανίου πιθανότατα έχασε την αρχική της σημασία», έγραψαν οι Toplak και Kerk στο σημερινό τους άρθρο της Σουηδικής Αρχαιολογίας.
«Ανεξάρτητα από το αν οι τροποποιήσεις στο κρανίο πραγματοποιήθηκαν στην πραγματικότητα στο Γκότλαντ, η παρουσία των τριών γυναικών δεν φαίνεται να έχει δημιούργησε μία γενική τάση, είτε της μόδας είτε κοινωνικά εξαρτημένη, για την υιοθέτηση αυτής της διακριτικής μορφής ενσωμάτωσης στο νησί», συμπέραναν οι μελετητές κατά τη συζήτηση των σπάνιων δειγμάτων τροποποίησης του σώματος των Βίκινγκ.
Μια μοναδική πρακτική μύησης των Βίκινγκ
Μπορεί η επιμήκυνση του κρανίου να μην «ρίζωσε» ως κοινωνική πρακτική η τελετή μύησης, αλλά το αντίθετο ισχύει για την πρακτική με τα δόντια μεταξύ των αρσενικών. Οι ερευνητές εντόπισαν 130 περιπτώσεις δοντιών με αυλακώσεις, ανάμεσα σε σκελετούς Σκανδιναβών ανδρών που έζησαν κατά την Εποχή των Βίκινγκ. Αυτοί οι σκελετοί βρέθηκαν σε πολλές τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένου του Γκότλαντ.
Σύμφωνα με τους Toplak και Kerk, οι αυλακώσεις στα δόντια γινόταν στο πλαίσιο κάποιας τελετής μύησης. Όσοι υποβάλλονταν στη διαδικασία, η οποία αναμφίβολα προκάλεσε κάποιο βαθμό παρατεταμένου πόνου, ίσως αναγνωριζόταν από τους όμοιους τους ως μέλη μιας ειδικής ή προνομιούχου ομάδας. Αλλά τι είδους ομάδα; Ίσως κάποιας που βασίζεται σε επιχειρηματικά ή εμπορικά συμφέροντα, επισημαίνουν οι ερευνητές.
«Ανάλογα με τη συγκέντρωσή τους σε σημαντικούς εμπορικούς κόμβους, υποθέτουμε ότι αυτή (ή αυτές) οι κοινωνικές ομάδες μπορεί να ήταν κλειστές ομάδες εμπόρων, παρόμοιες με τις μεταγενέστερες συντεχνίες», δήλωσαν οι Toplak και Kerk στο Newsweek. «Τα μέλη τους μπορούσαν να ταυτοποιηθούν μέσω των αυλακώσεων στα δόντια τους και μπορεί έτσι να λάμβαναν εμπορικά πλεονεκτήματα, προστασία ή άλλα προνόμια. Η θεωρία αυτή υπονοεί επίσης ότι μεγαλύτερες, οργανωμένες κοινότητες εμπόρων υπήρχαν ήδη στην εποχή των Βίκινγκς, πριν από την ύπαρξη των επίσημων συντεχνιών».
Ανεξάρτητα από τον λόγο της διαδικασίας, έδινε σε όσους είχαν υποβληθεί σε αυτή την ασυνήθιστη μορφή τροποποίησης του σώματος των Βίκινγκς μια ξεχωριστή εμφάνιση που τους αναγνώριζε αμέσως ως εκπροσώπους του πολιτισμού των Βίκινγκς.
(Με πληροφορίες από enikos. gr / photo: pixabay)
