Τα απομεινάρια, που βρέθηκαν λιγότερο από ένα μέτρο κάτω από την επιφάνεια από Παραδοσιακούς Ιδιοκτήτες και αρχαιολόγους, σηματοδοτούν μια πρακτική χιλιετιών ανθρώπων των Πρώτων Εθνών να κατασκευάζουν κεραμικά στο Jiigurru (Νησί Σαυρών).
Κατασκευασμένα από πηλό και άμμο τοπικής προέλευσης, η κεραμική πυροδοτήθηκε χιλιάδες χρόνια πριν οι Βρετανοί άποικοι εισβάλουν στην Αυστραλία το 1788, σε μια εποχή που άλλες νησιωτικές κοινότητες στην περιοχή κατασκεύαζαν επίσης κεραμικά.
«Αυτά τα ευρήματα όχι μόνο ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο στην αρχαιολογία της Αυστραλίας, της Μελανησίας και του Ειρηνικού, αλλά προκαλούν επίσης τα αποικιοκρατικά στερεότυπα αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα και την καινοτομία των κοινοτήτων των Αβορίγινων», λέει ο αρχαιολόγος Ian McNiven, αρχαιολόγος από το Πανεπιστήμιο Monash στην Αυστραλία.
Δουλεύοντας πάνω από δύο χρόνια στον ήλιο, η ομάδα των ερευνητών και τα μέλη της κοινότητας των Αβορίγινων Dingaal και Ngurrumungu ανέσκαψαν σταθερά ένα κέλυφος βάθους περίπου 2,4 μέτρων (σχεδόν 8 πόδια) για να βρουν κομμάτια αγγειοπλαστικής ανάμεσα σε υπολείμματα οστρακοειδών, οστών ψαριών και χελώνας και απανθρακωμένων φυτικών υλικών.
Σπασμένα κομμάτια κεραμικής, αλλιώς γνωστά ως όστρακα, έχουν βρεθεί στο Jiigurru στο παρελθόν, πολύ πίσω το 2006, σε μια παλιρροιακή λιμνοθάλασσα. Αλλά οι αρχαιολόγοι δεν ήξεραν πόσο χρονών ήταν ή ποιος τους έκανε . Οι καθημερινές παλίρροιες είχαν διαβρώσει τα όστρακα και η χρονολόγηση ήταν αδιευκρίνιστη, αφήνοντας τους ερευνητές με τίποτα περισσότερο από μια δελεαστική ιδέα ότι κάποια τοπικά αγγεία θα μπορούσαν να βρεθούν στο Jiigurru.
Ο ΜακΝίβεν και η ομάδα συνέχισαν να σκάβουν, αποτυγχάνοντας να βρουν άλλα σημάδια κεραμικής σε ένα άλλο κοντινό κοχύλι που χρονολογείται πριν από 4.000 χρόνια.
Στη συνέχεια, το 2017, η τύχη τους άλλαξε. Ένας φοιτητής αρχαιολογίας στην ομάδα βρήκε το πρώτο κομμάτι κεραμικής, μόλις 40 εκατοστά κάτω από την επιφάνεια.
«Θυμάμαι τον Ίαν και εγώ κοιταζόμασταν κατά μήκος του λάκκου με έκπληξη», είπε στο ScienceAlert ο αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου Τζέιμς Κουκ, Σον Ουλμ.
“Διακόψαμε την ανασκαφή και τεκμηριώσαμε το εύρημα πολύ προσεκτικά. Υπήρχαν βαθιές συζητήσεις για πολύ καιρό στη νύχτα για το τι μπορεί να σημαίνει το εύρημα και πώς θα πρέπει να προχωρήσουμε την ανασκαφή από εδώ.”
Η χρονολόγηση με ραδιοάνθρακα αποκάλυψε ότι τα βαθύτερα στρώματα του ανασκαμμένου μέσου είχαν αποτεθεί περίπου 6.510 έως 5.790 χρόνια πριν, καθιστώντας το Jiigurru το αρχαιότερο υπεράκτιο νησί που καταλαμβάνεται στον βόρειο Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο.
Η κατάληψη της τοποθεσίας αυξήθηκε δραματικά πριν από περίπου 3.000 χρόνια, ανακάλυψαν οι ερευνητές, όταν άρχισαν να συσσωρεύονται θαλάσσια κοχύλια και τα παλαιότερα κεραμικά που βρέθηκαν στη μέση έπεσαν στον τελευταίο τόπο ανάπαυσής τους.
Για άλλα χίλια χρόνια περίπου, μέχρι πριν από περίπου 2.000 χρόνια, τα κεραμικά κατασκευάζονταν, χρησιμοποιούνταν και απορρίπτονταν από τους ντόπιους, υποδηλώνει η χρονολόγηση της ομάδας. Αυτό κάνει την κεραμική Jiigurru την παλαιότερη κεραμική που ανακαλύφθηκε ποτέ στην Αυστραλία.
Είναι αρκετές εκατοντάδες χρόνια παλαιότερα από δύο δωδεκάδες όστρακα κεραμικής που αποκαλύφθηκαν σε ένα νησί βορειότερα στο Στενό του Τόρες, μεταξύ της άκρης της αυστραλιανής ηπειρωτικής χώρας, του Ακρωτηρίου Γιορκ και της Παπούα Νέας Γουινέας, που ο ΜακΝίβεν και οι συνεργάτες του περιέγραψαν το 2006.
Τα κεραμικά Jiigurru κατασκευάζονταν επίσης τοπικά. Οι αναλύσεις αποκάλυψαν ότι τα όστρακα ήταν κατασκευασμένα από πηλό και περιείχαν χαλαζία, ασβεστολιθική άμμο και άστριο παρόμοιο με την άμμο παραλίας που δειγματίστηκε στο νησί. Οι ερευνητές προσδιόρισαν επίσης ότι τα θραύσματα προέρχονταν από μικρά αγγεία με λεπτό τοίχωμα που ήταν λιγότερο πιθανό να ραγίσουν από τα παχύτερα δοχεία και ήταν ελαφρύτερα για μεταφορά.
«Πιστεύουμε ότι οι πρόγονοι των σύγχρονων παραδοσιακών ιδιοκτητών [του Jiigurru] ασχολούνταν με ένα πολύ διαδεδομένο εμπορικό σύστημα» που περιλάμβανε πολιτιστικές ανταλλαγές με κοινότητες αγγειοπλαστικής της Παπούα Νέας Γουινέας», λέει ο Ulm.
Οι κάτοικοι του Jiigurru ήταν ναυτικοί που «ήξεραν πώς να φτιάχνουν αγγεία και τα έφτιαχναν τοπικά», εξηγεί ο Ulm , πιθανότατα ανταλλάσσοντας τεχνολογική τεχνογνωσία, αγαθά και ιδέες με άλλες νησιωτικές κοινότητες.
Χάρτης που δείχνει πολιτιστικές συνδέσεις στη βόρεια Αυστραλία, την Παπούα Νέα Γουινέα και τα νησιά του Στενού Τόρες.
Πολιτιστικές συνδέσεις σε όλη τη Θάλασσα των Κοραλλιών. ( Ulm et al., Quaternary Science Reviews , 2024 )
Αυτή η γνώση της κατασκευής αγγειοπλαστικής έχει έκτοτε χαθεί, είτε για λόγους άγνωστους πριν από τον βρετανικό αποικισμό είτε για τον εκτοπισμό και τον κατακερματισμό των κοινοτήτων.
Αλλά η εύρεση αυτών των επιδέξια κεραμικών ψημένα πριν από χιλιάδες χρόνια θα μπορούσε να βοηθήσει τις τοπικές κοινότητες να αναζωογονήσουν την πρακτική και να προστατεύσουν τον Jiigurru στο μέλλον, παρέχοντας απτές αποδείξεις της κατοχής τους στο νησί, όπως αλλιώς καταγράφονται στις προφορικές ιστορίες.
Η ανασκαφή ήταν η πρώτη φορά που οι ντόπιοι αυτόχθονες πληθυσμοί του Jiigurru συνεργάστηκαν με αρχαιολόγους για να επανασυνδεθούν με την ιστορία που ήταν ενσωματωμένη στα εδάφη των προγόνων τους.
“Κάθε λίγη γνώση που αποκτούμε μας βοηθά να αφηγηθούμε την ιστορία της Χώρας”, είπε ο πρεσβύτερος Μπράιαν Κόμπους Ngurrumungu σε μια δήλωση . “Ερευνητικά έργα όπως αυτό μας βοηθούν όλους να κατανοήσουμε καλύτερα τη Χώρα και μας βοηθούν να κατανοήσουμε πώς να φροντίζουμε τη Χώρα.”
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Quaternary Science Reviews .
photo: pixabay
