«Δεν μπορείς να χαρακτηρίσεις Δίκαιο κάτι, το οποίο απορρέει από την πυγμή του ισχυρού» τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, σε ομιλία του σε εκδήλωση του ΕΚΠΑ με τίτλο «Η Ελλάδα απέναντι στις Σύγχρονες Διεθνείς Προκλήσεις».
Ο κ. Γεραπετρίτης τόνισε ότι δεν νοείται σήμερα η οποιαδήποτε αλλαγή συνόρων δια της βίας, και επισήμανε ότι σε πολλές περιπτώσεις το Διεθνές Δίκαιο στερείται αυτής της αποτελεσματικότητας που απονέμει η κυριαρχία, που είναι η λογοδοσία και η εφαρμοστικότητα του Δικαίου.
«Το Δίκαιο οφείλει να εφαρμόζεται» είπε, και αναφερόμενος στον σημερινό «μεταβαλλόμενο κόσμο» ανέφερε:«Αυτά που βιώνουμε σήμερα νομίζω είναι πραγματικά χωρίς προηγούμενο τόσο στην Ευρώπη, όσο και στον κόσμο. Δεδομένα, τα οποία υφίσταντο επί δεκαετίες, όπως για παράδειγμα ότι η Ευρώπη είναι απροσπέλαστη, είναι θωρακισμένη πλέον έχουν εκλείψει.
Στην καρδιά της Ευρώπης υφίσταται ένας μεγάλος πόλεμος, ένας εξαιρετικά αιματηρός πόλεμος, ενώ η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση βάλλεται. Και βάλλεται τόσο εκ των έσω, αλλά βάλλεται και από τους ίδιους τους λαούς, οι οποίοι πλέον αμφισβητούν ανοιχτά την ισχύ, την πειθώ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με βασικό επιχείρημα ότι έχει αδυναμία στη λήψη των αποφάσεων.
Αλλά, κυρίως, επειδή αδυνατεί να μπορέσει να εισφέρει στην απάμβλυνση των κρίσεων, οι οποίες βρίσκονται γύρω μας. Η βασική αρχή ότι η Ευρώπη είναι θωρακισμένη και ότι δεν νοείται η οποιαδήποτε αλλαγή συνόρων δια της βίας, πλέον αποτελεί παρελθόν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Και μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον υπάρχουν μια σειρά από παράδοξα, τα οποία διαμορφώνουν αν θέλετε και τη νέα αντίληψη περί διεθνούς αρχιτεκτονικής ασφαλείας».
Χαρακτήρισε ως «πραγματικά ισχυρό όπλο» το διεθνές δίκαιο για κράτη που βρίσκονται «σε δύσκολη γειτονιά» και είπε ότι παρά το γεγονός ότι αυτήν τη στιγμή υπάρχει μια μεγαλύτερη από ποτέ επίκληση του Διεθνούς Δικαίου, η διεθνής πολιτική φαίνεται να ρέπει προς μια πολύ πιο συναλλακτική προσέγγιση.
«Για να το πω με όρους νομικούς, μια και απευθύνομαι σε ένα ειδικό ακροατήριο, εκείνο, το οποίο θα περίμενε κανείς ακούγοντας το Διεθνές Δίκαιο ως μοχλό για την ειρηνική επίλυση των διαφορών – όπως εξάλλου απαιτεί και ο Καταστατικός Χάρτης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, να έχουμε δηλαδή τον κανόνα και επί τη βάσει του κανόνα να προσπαθούμε να επιλύσουμε τα πραγματικά – εκείνο, το οποίο συμβαίνει είναι ότι έχουμε τη λύση και αναζητούμε μόνο το νομικό θεμέλιο.
Το οποίο θα ενδύσει στην πραγματικότητα μια προειλημμένη απόφαση, η οποία είναι και η ωφέλιμη. Μια αμιγώς ωφελιμιστική προσέγγιση, στην οποία το Διεθνές Δίκαιο όχι μόνο υποχωρεί – αυτή θα ήταν η σχετικώς καλύτερη προσέγγιση – αλλά ακόμη-ακόμη αποτελεί και ένα νομιμοποιημένο άλλοθι για να λαμβάνονται αποφάσεις, οι οποίες πλήττουν την πειθώ του Δικαίου. Κυρίως, όμως πλήττουν τους αδύναμους» είπε ο κ.Γεραπετρίτης.
Ο υπουργός Εξωτερικών χαρακτήρισε παράδοξο το ότι ενόσω υπάρχει μια διεθνής αντίληψη ότι η δημοκρατία ανά τον κόσμο ενισχύεται και οι δημοκρατίες πολλαπλασιάζονται – άρα τα αυταρχικά καθεστώτα απομειώνονται – στην πραγματικότητα ισχύει το ακριβώς αντίθετο.
«Οι δημοκρατίες στον κόσμο υποχωρούν, ο αυταρχισμός γίνεται όλο και πιο ορατός. Το δίκαιο του ισχυρού επιβάλλεται και τρέπει τις δημοκρατίες σε de facto αυταρχικά καθεστώτα. Στην καταμέτρηση του Democracy Index του Economist για το 2024 κατεγράφησαν 74 δημοκρατίες – και 74 είναι οι πλήρεις δημοκρατίες, αλλά και δημοκρατίες οι οποίες είναι ελλειμματικές -, ενώ μη χαρακτηριζόμενες δημοκρατίες έχουμε σε 93 κράτη. Μπορείτε να φανταστείτε πού θα ήταν αυτός ο δείκτης εάν η αναφορά γινόταν όχι στη δημοκρατία, που είναι ένα πολύ περισσότερο διαδικαστικό φαινόμενο του κόσμου μας, αλλά στο κράτος δικαίου, το οποίο έχει και πολύ ουσιαστικές διαδρομές να ανατρέξει» είπε.
Τρεις κίνδυνοι για την Ευρώπη
Ο κ.Γεραπετρίτης εξέφρασε τους φόβους του για τρία πράγματα. Πρώτον, μήπως η Ευρώπη, αλλά και το διεθνές σύστημα έχει την τύχη της αρχαίας Αθήνας, το «σύνδρομο της Αθήνας». Όπως είπε «η Αθήνα, ήταν ένα πολύ πιο ισχυρό πολίτευμα από όλες τις απόψεις σε σχέση με την Σπάρτη. Κατέπεσε όμως γιατί; Διότι υπέκυψε στον λαϊκισμό των δημαγωγών, όπως τον παρουσίασε ο Θουκυδίδης. Κι επειδή σήμερα ο λαϊκισμός είναι το έσχατο μέσο που χρησιμοποιείται από εκείνους που βρίσκονται εν αδίκω ή εκείνους, οι οποίοι επιθυμούν να έχουν αθέμιτη πρόσβαση στην εξουσία, ο μεγάλος κίνδυνος βρίσκεται πάντοτε μέσα μας. Και για την Ευρώπη ο κίνδυνος αυτός είναι πρωτίστως εντός».
Ο δεύτερος κίνδυνος είναι -όπως είπε- ο κίνδυνος της πτώσης τύπου «Μακεδονικής Αυτοκρατορίας», δηλαδή η έλλειψη ηγεσίας ή η έλλειψη ανθεκτικών θεσμών.
«Δυστυχώς παρατηρούμε σήμερα την έλλειψη ανθεκτικών θεσμών, την υποχώρηση γενικώς των θεσμών, όπως επίσης και την έλλειψη ηγεσίας αρκετές φορές στα διεθνή fora. Για να μπορέσει να επιβιώσει η ειρήνη και η ευημερία απαιτούνται θεσμοί. Όπου υπάρχουν κενά θεσμικά είναι βέβαιο ότι αυτά θα καλυφθούν από εκείνους που επιβουλεύονται τη λειτουργία τους. Θα πρέπει λοιπόν όλοι να μην είμαστε επιλήσμονες της σημασίας που έχει να χτίσουμε ανθεκτικούς θεσμούς» είπε.
Ο τρίτος κίνδυνος σύμφωνα με τον κ. Γεραπετρίτη είναι η πτώση «του αρχαίου καθεστώτος το οποίο στην πραγματικότητα κατέπεσε από αντίπαλες ιδεολογίες».
Όπως είπε ο Υπ.Εξ. «οι ιδεολογίες, οι οποίες εμφανίζονται και στην πραγματικότητα μεταδίδονται με αστραπιαία ταχύτητα παντού, μπορούν να λειτουργήσουν ως ψυχολογικός μοχλός για την απομείωση της αξίας των θεσμών. Η ιδεολογική αυτή μάχη μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλα προβλήματα εκείνους, οι οποίοι στηρίζονται στις αξίες».
Ο κ. Γεραπετρίτης ανέφερε επίσης ότι η χώρα μας σήμερα έχει διπλωματικό κεφάλαιο διότι στηρίζεται σε αρχές και κανόνες και όχι στη συναλλαγή.
«Να μπορεί να συνομιλεί με όλους, ακόμη και όταν αυτοί μεταξύ τους δεν μπορούν να συνομιλήσουν. Η Ελλάδα είναι στρατηγικός συνομιλητής του Ισραήλ, όταν ταυτοχρόνως μιλούμε σε άριστο επίπεδο με όλο τον αραβικό κόσμο και με την Παλαιστινιακή Αρχή. Είμαστε προνομιακός συνομιλητής της Παλαιστινιακής Αρχής. Λίγες ώρες μετά τη Διάσκεψη για την Ειρήνη στη Γάζα, στο Sharm El-Sheikh της Αιγύπτου, είχα την ευκαιρία να υποδεχθώ την Παλαιστίνια υπουργό Εξωτερικών σε ένα πολύ υψηλό συμβολισμό.
Η Ελλάδα ενώνει τον Βορρά και τον Νότο, την Ανατολή και τη Δύση. Αυτή είναι η παρουσία μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Θέσαμε μια σειρά από προτεραιότητες, οι οποίες προτεραιότητες συνδέονται με την ειρηνική επίλυση των διαφορών. Κάτι που δυστυχώς ο σύγχρονος κόσμος το έχει ξεχάσει και αμελήσει. Για την προστασία των παιδιών σε ένοπλες συρράξεις, την προστασία των γυναικών και τη θαλάσσια ασφάλεια» τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών.
Τόνισε ακόμη ότι οι ίδιος αισθάνεται υπερήφανος γιατί σήμερα η Ελλάδα έχει θέσει επιχειρήματα, τα οποία δεν είχε ποτέ όπως «ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός με τα απώτατα όρια της δικής μας δυνητικής υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, δεν υπήρχε και σήμερα είναι ευρωπαϊκό κεκτημένο. Τα θαλάσσια πάρκα, τα οποία εκτείνονται σε περιοχές κυριαρχίας της χώρας, είναι σημαντικά, διότι εξουδετερώνουν επιχειρήματα, τα οποία υπάρχουν δεκαετίες εναντίον της Ελλάδας».
Προσέθεσε ότι το γεγονός ότι αμερικανικοί κολοσσοί έρχονται και επενδύουν και συμμετέχουν στα προγράμματα της Ελλάδας για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων είναι στην πραγματικότητα η απτή αποτύπωση ότι αναγνωρίζονται κυριαρχικά δικαιώματα.
«Όλα αυτά είναι πρωτοβουλίες, όπως πρωτοβουλία είναι και η πρόταση που έθεσε ο πρωθυπουργός για τη σύγκληση μιας διεθνούς διάσκεψης της Ανατολικής Μεσογείου με όλες τις όμορες θαλάσσιες χώρες, μας καθιστά στην πραγματικότητα επισπεύδοντες, μας φέρνει στο προσκήνιο, μας καθιστά ιδιοκτήτες των πολιτικών για εμάς. Και το λέω αυτό εντίμως. Δεν υπάρχει λογική της αντίδρασης, υπάρχει η λογική της δράσης. Μόνο έτσι κερδίζεις σε αυτόν τον πολύπλοκο κόσμο.
«Δυτικά Βαλκάνια» κατέληξε ο κ. Γεραπετρίτης.
Αναφερόμενος στα Δυτικά Βαλκάνια έκανε λόγο για εθνικισμό που διαχρονικά υφίσταται σε αυτή την περιοχή, και τώρα αναπτερώνεται.
«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απειλή από έναν λανθάνοντα εθνικισμό που βγαίνει στην επιφάνεια σε ένα ναρκοθετημένο περιβάλλον. Γι’ αυτό τον λόγο τα Δυτικά Βαλκάνια θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ως ύψιστη προτεραιότητα. Ο δρόμος είναι ένας, προς την ευρωπαϊκή οικογένεια» είπε.
ΑΠΕΜΠΕ,Κ. Δ. Μελισσόπουλος – ΦΩΤΟ:Eurokinissi
