Η μάχη στα Βασιλικά θεωρείται η σημαντικότερη που δόθηκε στην Ανατολική Στερεά.
Αποτέλεσε την μεγαλύτερη νίκη των Ελλήνων στην περιοχή, η οποία έσωσε την επανάσταση στα πρώτα της βήματα.
ΡΟΥΜΕΛΗ
Μαζί με την Πελοπόννησο εκδηλώθηκε η επανάσταση στην Ρούμελη, τον Μάρτιο του 1821! Δύο μήνες χρειάστηκαν οι Έλληνες για να πάρουν πίσω το μεγαλύτερο μέρος της υπαίθρου και τις σημαντικότερες πόλεις από τα χέρια της Τουρκιάς.
Ο Χουρσίτ πασάς πολιορκούσε τον Αλή πασά στα Γιάννενα. Ωστόσο, όταν έμαθε για την εξέγερση της Ανατολικής Στερεάς, έστειλε 8.000 πεζούς και 800 ιππείς με επικεφαλής τον Κιοσέ Μεχμέτ πασά και τον Αλβανό Ομέρ Βρυώνη!
Ήθελαν να καταπνίξουν τον ξεσηκωμό στην Ρούμελη και μετά να διαλύσουν στην Πελοπόννησο, την πολιορκία της Τριπολιτσάς.
Οι μάχες για να ανακοπεί η κάθοδος των Τούρκων προς την Πελοπόννησο ήταν δύσκολες:
- Αλαμάνα (23 Απριλίου 1821), Αθανάσιος Διάκος,
- Χάνι της Γραβιάς (8 Μαΐου), Οδυσσέας Ανδρούτσος
- Βρυσάκια της Εύβοιας (15 Ιουλίου), Αγγελής Γοβγίνας.
Τελικά οι Έλληνες τους καθήλωσαν στην Βοιωτία. Εκεί οι Τούρκοι ανήμεναν ενισχύσεις.
ΝΕΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ
Τον Αύγουστο του 1821 οι Τούρκοι οργάνωσαν νέα, ενισχυμένη εκστρατεία κατά της Πελοποννήσου.
Μια δύναμη από 8.000 ενόπλους – οι περισσότεροι έφιπποι – και πλήθος άμαξες φορτωμένες με εφόδια, με επικεφαλής τον γνωστό από την εκστρατεία της Χαλκιδικής, Μπεϊράν πασά, ως επικεφαλής, κατέβηκε από την Λάρισα και στρατοπέδευσε στο Ζητούνι (Λαμία).
Την ίδια στιγμή, 4.000 άνδρες με επικεφαλής τον Μαχμούτ πασά της Δράμας στρατοπέδευσαν στον Δομοκό.
Το σχέδιο των Τούρκων ήταν να ενωθούν όλοι αυτοί με τις δυνάμεις του Κιοσέτ Μεχμέτ πασά και του Ομέρ Βρυώνη, προελαύνοντας στην Πελοπόννησο για να λύσουν την πολιορκία της Τριπολιτσάς.
Μόλις το έμαθαν οι Έλληνες αποφάσισαν να στήσουν ενέδρα στα στενά του δημόσιου δρόμου των Βασιλικών, εκεί που βρίσκεται το ομώνυμο χωριό της Φθιώτιδας.
1.600 Έλληνες τοποθετήθηκαν, σύμφωνα με το σχέδιο του Δυοβινιώτη ως εξής:
- Στο πυκνό δάσος στην είσοδο της διάβασης ο Δυοβουνιώτης
- Στο εσωτερικό δεξιά ο Αντώνης Κοντοσόπουλος
- Αριστερά ο Κομνάς Τράκας, ο Κώστας Καλύβας και ο Κώστας Μπίτης
- Στην έξοδο της διάβασης ο Γκούρας, ο Πανουργιάς και ο γιος του αρχηγού, ο Γιώργος Δυοβουνιώτης, ο οποίος και περιέγραψε την μάχη για να φτάσει σήμερα στα χέρια μας.
Τελικά στις 23 Αυγούστου οι Τούρκοι, αφού είχαν στρατοπεδεύσει εκεί κοντά, έστειλαν ένα σώμα από 300 πεζούς στη Φοντάνα και 200 ιππείς στα Βασιλικά για ανίχνευση.
Καθώς οι ιππείς προχωρούσαν… ανενόχλητοι στο εσωτερικό της διάβασης, οι κρυμμένοι μέσα στο δάσος Έλληνες τους επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά και τους αποδεκάτισαν. Ανάλογη τύχη είχαν και οι Τούρκοι πεζοί στην Φοντάνα.
Στις 26 Αυγούστου το πρωί ο Μπεϊράν πασάς πήγε με όλο τον στρατό του για να ανοίξει τα στενά των Βασιλικών. Μόλις οι Τούρκοι έφτασαν στην είσοδο, άρχισαν τους κανονιοβολισμούς. Έπειτα επιτέθηκαν στους άνδρες του Κοντοσόπουλου και του Καλύβα, τους οποίους ανάγκασαν να οπισθοχωρήσουν, όπως και τις δυνάμεις του Γκούρα, που είχε προστρέξει σε βοήθεια.
ΑΜΥΝΑ ΕΛΛΗΝΩΝ
Ο Γκούρας και οι άλλοι οπλαρχηγοί οχυρώθηκαν σε ένα ερημοκλήσι και εκεί αντέταξαν άμυνα. Εκεί έσπευσαν και 250 Λιβαδίτες. Ο ερχομός τους έδωσε νέα τροπή στην μάχη.
Με την κραυγή «Έφθασεν ο Οδυσσεύς», ο Γκούρας διέταξε γενική επίθεση, ενώ ο ίδιος μαζί με τον Γιάννη Ρούκη, τον οπλαρχηγό του Οδυσσέα Ανδρούτσου, έκαναν κυκλωτικό ελιγμό και βρέθηκαν στα νώτα του εχθρού, που χτυπηθεί και από τους άνδρες του Δυοβουνιώτη, οι οποίοι είχαν στήσει ενέδρα στο δάσος, αλλά και από τις δυνάμεις του Παπαντρέα, που είχαν σπεύσει από την Φοντάνα.
Ακολούθησε σφοδρή μάχη! Η τοποθεσία ήταν στενή και έτσι δεν μπορούσαν να αναπτυχθούν οι πεζοί ούτε και να δράσει το ιππικό του Μπεϊράν πασά.
Οι αγαρηνοί, πανικοβλημένοι, βαλλόμενοι από όλες τις πλευρές, υπέστησαν τεράστιες απώλειες.
Από τους 8.000 Τούρκους σκοτώθηκαν περισσότεροι από το ένα τρίτο. Οι απώλειες των Ελλήνων ήταν μικρές, περίπου 50 νεκροί και τραυματίες, ενώ τα λάφυρα που αποκόμισαν ήταν άφθονα.
Ο Μπεϊράν Πασάς αποσύρθηκε πανικόβλητος στην Λαμία!
Η μάχη στα Βασιλικά ήταν η σημαντικότερη που δόθηκε στην Ανατολική Στερεά από την έναρξη του Αγώνα, καθώς αποδεκατίστηκε μία πολύ ισχυρή τουρκική δύναμη.
Μία από τις ΗΤΤΕΣ που οι Τούρκοι δεν θα ξεχάσουν ΠΟΤΕ!
Το σημείο που κατατροπώθηκαν οι Τούρκοι στα Βασιλικά:
