Τρία προσχέδια κειμένου, περισσότερες από έξι ώρες συζητήσεων και τρία διαλείμματα μετά.
Μετά από νύχτα θρίλερ, η Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες κατέληξε τελικά σε συμφωνία.
Δεν έγινε αναφορά στην λέξη «κυρώσεις», ωστόσο, σύμφωνα με τις Ελληνικές θέσεις, είναι πολύ σαφής και συγκεκριμένη και δεν επιδέχεται καμία αμφιβολία, ενώ ταυτόχρονα τις κατοχυρώνει και νομικά με την αναφορά σε συγκεκριμένα άρθρα των ευρωπαϊκών συνθηκών.
Το κείμενο μιλά συγκεκριμένα για «σύνολο εργαλείων», υποσύνολο των οποίων είναι οι κυρώσεις, ενώ επί της ουσίας δίνει προθεσμία στην Τουρκία έως τη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου και έως τότε θα παρακολουθείται στενά από τις Βρυξέλλες.
Η Ελλάδα δεν κέρδισε κυρώσεις αλλά παραθυράκι κυρώσεων, την ώρα που το Βερολίνο και χώρες του Βορρά δεν ήθελαν καθόλου κυρώσεις.
Το πρώτο κείμενο, όπως αναφέρουν πηγές, ήταν επαίσχυντο.
Η Σύνοδος Κορυφής έδωσε ραντεβού ξανά τον Δεκέμβριο, προκειμένου να επαναξετασθεί η συμπεριφορά της Τουρκίας απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο. Αυτό είναι κάτι το θετικό.
Στο κείμενο υπογραμμίζεται ακόμη ότι η ΕΕ χαιρετίζει τα πρόσφατα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης από την Ελλάδα και την Τουρκία.
Ταυτόχρονα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει έντονα τις παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας και διατρανώνει ότι πρέπει να σταματήσουν. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να απέχει από παρόμοιες ενέργειες στο μέλλον, καθώς αποτελούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου, ενώ υπογραμμίζει ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων με καλή πίστη, με πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Καλεί την Τουρκία να αποδεχτεί την πρόσκληση της Κύπρου για την έναρξη διαλόγου με σκοπό την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου.
Ωστόσο, δεν λένε σαφώς στην Τουρκία να αποσύρει τα πλοία της από την Κυπριακή ΑΟΖ.
«Όλα τα εργαλεία είναι στη διάθεσή μας. Οι κυρώσεις είναι στο τραπέζι. Είναι η μία από τις δύο εργαλειοθήκες που έχουμε στη διάθεσή μας. Αλλά δεν είναι αυτή που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε», διαβεβαίωσε η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
O Μισέλ μάλιστα, όπως αναφέρει το Politico, τόνισε πως η ΕΕ με τη στάση της προειδοποιεί την Τουρκία να μειώσει την ένταση ώστε να μην υπάρξουν κυρώσεις, αλλά σημείωσε πως η Ευρώπη είναι έτοιμη να ξεκινήσει έναν νέο πολιτικό διάλογο και πως οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για τη σχέση των δύο πλευρών.
Το τελικό ανακοινωθέν θα μπορούσε να είναι πιο αυστηρό για μία χώρα, η οποία απειλεί δύο κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι έχουν συμφωνίες με την Άγκυρα. Πάλι καλά να λέμε! Περιμένουμε να δούμε και το τελικό κείμενο, ενώ θετικό είναι πως θα επανεξετασθεί το όλον θέμα τον Δεκέμβριο.
ΑΣ ΠΑΡΟΥΜΕ ΜΙΑ ΓΕΥΣΗ ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Στο ανακοινωθέν ορίζεται η σταθερή «επιδίωξη διαλόγου, με καλή πίστη, και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση».
Τονίζεται η ανάγκη επίλυσης όλων των διαφορών «μέσω ειρηνικού διαλόγου και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο» και εκφράζεται η «πλήρης αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και την Κύπρο, των οποίων η κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα πρέπει να γίνονται σεβαστά».
Εκφράζεται ικανοποίηση για τις πρόσφατες κινήσεις αποκλιμάκωσης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και τις ανακοινώσεις περί επανέναρξης των διερευνητικών επαφών, ενώ ζητείται αυτές οι κινήσεις να διευρυνθούν.
Παράλληλα, καταδικάζονται έντονα οι «παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας» και η Τουρκία καλείται να «απόσχει στο μέλλον από παρόμοιες ενέργειες κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου».
«Περιμένουμε από την Τουρκία να σταματήσει τις μονομερείς και παράνομες ενέργειές της»
Στην συνέντευξη Τύπου της προέδρου της Κομισιόν και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που ακολούθησε της μαραθώνιας Συνόδου, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έστειλε νέο μήνυμα στήριξης προς την Ελλάδα και την Κύπρο, επικρίνοντας, παράλληλα, τη στάση της Τουρκίας.
«Επανεπιβεβαιώσαμε την αλληλεγγύη μας στην Ελλάδα και την Κύπρο και είναι ξεκάθαρο ότι τίποτα δεν μπορεί να δημιουργήσει διχόνοια μεταξύ μας. Περιμένουμε από την Τουρκία να σταματήσει τις μονομερείς και παράνομες ενέργειές της. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για μια θετική μακροπρόθεσμη ατζέντα. [..] Η Ε.Ε. θα χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα και τις διαθέσιμες επιλογές της, έχουμε μια εργαλειοθήκη την οποία μπορούμε να εφαρμόσουμε αμέσως, αν η Τουρκία δεν αλλάξει πορεία».
Αφού καταδίκασε τις κινήσεις της Άγκυρας, τόσο εντός των ελληνικών υδάτων όσο και τις γεωτρήσεις της γειτονικής χώρας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου, επεσήμανε την ανάγκη για μία «εποικοδομητική ατζέντα».
Όπως τόνισε, οι κυρώσεις δεν έχουν φύγει από το τραπέζι, εξήγησε, όμως, πως δεν είναι αυτή η επιθυμητή λύση.
ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ: ΑΝΤΑΝΑΚΛΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ
Κυβερνητικές πηγές, σε δηλώσεις τους στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, επεσήμαναν πως το τελικό κείμενο που υιοθετήθηκε αντανακλά τις θέσεις της Ελλάδας, όπως αποτυπώθηκαν κατά την προσέλευση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη.
Η διαπραγμάτευση, όπως επισημαίνεται, ήταν δύσκολη, ωστόσο το τελικό συμπέρασμα είναι καλύτερο για τις θέσεις της Ελλάδας και της Κύπρου από αυτό που αρχικά είχε προταθεί.
ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΒΡΑΔΙΑΣ
Το αρχικό κείμενο που παρουσίασε το απόγευμα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν περιείχε κάποια αναφορά σε κυρώσεις, με την Άνγκελα Μέρκελ να προκαταλαμβάνει τις εξελίξεις, καθώς δήλωσε προσερχόμενη στη Σύνοδο ότι κάτι τέτοιο δεν κρίνεται σκόπιμο. Από το κείμενο, επίσης, απουσίαζε η ξεκάθαρη καταδίκη της Τουρκίας και περιείχε πολλά από τα αιτήματα της Τουρκίας, όπως το διάλογο για τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης με την ΕΕ ή την αναθεώρηση της συμφωνίας του 2016 για το προσφυγικό. Κυρίως όμως επανέφερε στο προσκήνιο την πρόταση για πολυμερή διάσκεψη για τα ζητήματα της ανατολικής Μεσογείου.
Ως αποτέλεσμα αυτών, η ελληνική πλευρά το απέρριψε ως μη ισορροπημένο, έχοντας στο πλευρό της και άλλα κράτη – συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας – ενώ ακολούθησε μια άτυπη πενταμερής που κράτησε σχεδόν 45 λεπτά – όσο και η διακοπή των εργασιών της Συνόδου – με τη συμμετοχή των Μητσοτάκη, Αναστασιάδη, Μέρκελ Μακρόν και των επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμών (Μισέλ-φον ντερ Λάιεν).
Εν συνεχεία, η ελληνική πλευρά κατέθεσε μια συμβιβαστική πρόταση, η οποία βασιζόταν σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: την έμπρακτη αλληλεγγύη απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο έναντι της τουρκικής προκλητικότητας, την πρόσκληση από την ΕΕ προς την Τουρκία να σταματήσει τις παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και να σταματήσει τις προκλητικές της ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο, να λάβει οποιαδήποτε βοήθεια από την ΕΕ εάν αποδείξει πράγματι με συνέπεια και συνέχεια ότι εννοεί την αποκλιμάκωση και τέλος, εάν δεν το αποδείξει, να απειλείται με κυρώσεις.
ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου παρουσίασε τελικώς ένα τρίτο κείμενο, επί του οποίου αρχικά υπήρξαν και πάλι ενστάσεις από την Κύπρο και γι’ αυτό η Σύνοδος διακόπηκε ξανά για λίγα λεπτά. Λίγο αργότερα, όμως, το κείμενο έγινε δεκτό ως προς τις βασικές αρχές του και με συγκεκριμένες τροποποιήσεις, μία εκ των οποίων η προσθήκη της έντονης καταδίκης των παράνομων τουρκικών γεωτρήσεων εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Ορίστηκε επίσης ρητά ότι η ΕΕ είναι πλήρως δεσμευμένη για την επίλυση του Κυπριακού, ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να λάβει αποφάσεις για την Τουρκία έως το Δεκέμβριο και περιλαμβάνεται αυτούσια η φράση που ζήτησε η ελληνική πλευρά για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των θαλασσίων ζωνών. Το κείμενο καλεί, τέλος, την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλασσίων διαφορών μεταξύ της ίδιας και της Κύπρου.
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα των κυρώσεων, η ακριβής διατύπωση είναι η εξής: «Σε περίπτωση νέων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της Συνθήκης της ΕΕ (ΣΕΕ) και το άρθρο 215 Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ), προκειμένου για να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της». Έτσι, ενώ δεν αναφέρεται η λέξη «κυρώσεις», η αναφορά σε συγκεκριμένα άρθρα των ευρωπαϊκών συνθηκών παραπέμπει ευθέως σε αυτές και επιπλέον τις κατοχυρώνει νομικά.
