Ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ, προανήγγειλε συζητήσεις ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους αξιωματούχους στην Άγκυρα το επόμενο διάστημα.
Ο διεθνής παράγοντας, βλέποντας την πρόσφατη αποφασιστικότητα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων να μην επιτρέψουν στην Τουρκία να δημιουργήσει τετελεσμένα σε Ελληνικό Ζωτικό Χώρο, καλεί τις δύο πλευρές να συζητήσουν.
Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου εύκολα. Όπου κι αν γίνουν τελικά συζητήσεις (αν γίνουν), η Τουρκία θέλει να φέρει στο τραπέζι των συζητήσεων όλες τις αξιώσεις που έχει εις βάρος της Ελλάδας, μισό Αιγαίο, αποστρατικοποίηση νησιών, ενώ σήμερα μαθαίνουμε πως σύλλογοι που δηλώνουν ότι εκπροσωπούν «Τούρκους της δυτικής Θράκης» οι οποίοι ζουν στην Ευρώπη, κυκλοφορούν ήδη ανακοινώσεις και δηλώσεις, στις οποίες αναφέρουν ότι Ελλάδα και Τουρκία δεν μπορεί να περιορίσουν τις συζητήσεις τους μόνο στην υφαλοκρηπίδα, αλλά θα πρέπει να συμπεριλάβουν και το θέμα των «Τούρκων της δυτικής Θράκης».
Η Ελλάδα επιμένει σε όλους τους τόνους: Η μοναδική ανοιχτή διαφορά με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και κατ’ επέκταση και της ΑΟΖ (αν δεν γνωρίζετε, διαβάστε ΕΔΩ λεπτομέρειες σχετικά με το τι είναι ΑΟΖ και τι είναι υφαλοκρηπίδα και έπειτα συνεχίστε να διαβάζετε το άρθρο).
ΔΙΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ
Η έναρξη της διαφοράς σχετικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, τοποθετείται χρονικά στον Νοέμβριο του 1973, όταν η τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίων χορήγησε άδειες για διεξαγωγή ερευνών επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας δυτικά των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.
Έκτοτε, οι επανειλημμένες τουρκικές απόπειρες παραβίασης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας επί της υφαλοκρηπίδας της έχουν αποτελέσει σοβαρότατο σημείο τριβής στις διμερείς σχέσεις, φέρνοντας τις δύο χώρες ακόμα και στο χείλος ένοπλης σύγκρουσης (1974, 1976, 1987, 2020).
Οι δύο χώρες άρχισαν διαπραγματεύσεις για το θέμα της υφαλοκρηπίδας τον Νοέμβριο του 1976, συνυπογράφοντας το γνωστό ως Πρακτικό της Βέρνης, το οποίο έθετε το πλαίσιο του διαλόγου. Ο διάλογος, όμως, τερματίσθηκε άπρακτος το 1981, λόγω των συνεχών παλινδρομήσεων και της αδιάλλακτης στάσης της Τουρκίας.
Τον Μάρτιο του 2002, στο πλαίσιο της διαδικασίας της ελληνο-τουρκικής προσέγγισης που εγκαινιάσθηκε το 1999, οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε μια διαδικασία εμπιστευτικών Διερευνητικών Επαφών, με σκοπό να διερευνηθεί εάν και κατά πόσον υπάρχει κοινό έδαφος και συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την έναρξη διαπραγματεύσεων που θα μπορούσαν ενδεχομένως να καταλήξουν σε συμφωνία για την υφαλοκρηπίδα, όπως συμβαίνει με όλες τις ΟΜΟΡΕΣ ΧΩΡΕΣ. Προσφάτως η Ελλάδα συμφώνησε με την Ιταλία για την οριοθέτηση ΑΟΖ με βάση την υφαλοκρηπίδα, άρα άπαξ και οι συζητήσεις Ελλάδας-Τουρκίας επικεντρωθούν αποκλειστικά και μόνο στην υφαλοκρηπίδα, τότε είναι κάτι που συνηθίζεται μεταξύ γειτονικών χωρών σε όλον τον πλανήτη.
Σε περίπτωση που διαφανεί ότι δεν καθίσταται δυνατή η εξεύρεση κοινού εδάφους εντός εύλογου χρόνου, η πάγια θέση της Ελλάδας, η οποία συνάδει απολύτως με το διεθνές δίκαιο είναι η παραπομπή του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΘΕΜΑ), προκειμένου να μη διαιωνισθεί η διαφορά. Δεδομένου, όμως, ότι η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει την γενική υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, απαιτείται ειδική συμφωνία (συνυποσχετικό) που θα αποτελέσει την νομική βάση για την δικαιοδοσία του ΔΔΧ.
ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Οι θέσεις της Ελλάδας επί της ουσίας του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας και των ορίων αυτής, βασίζονται στις προβλέψεις του ισχύοντος δικαίου της θαλάσσης, συμβατικού και εθιμικού και είναι οι εξής:
1. Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει κυριαρχικά δικαιώματα του παρακτίου κράτους επί της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.
ΑΟΖ ΚΑΙ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ ΕΝ ΤΑΧΕΙ:
Η ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) είναι η θαλάσσια ζώνη εντός της οποίας ασκείται «απλό κυριαρχικό δικαίωμα» («πλήρης κυριαρχία» ασκείται μόνο στα Χωρικά Ύδατα) από ένα παράκτιο κράτος που του δίδει το δικαίωμα να εκμεταλλεύεται, μόνο αυτό, μία ζώνη πλάτους έως και 200 ναυτικών μιλίων από τις ακτές του άπαξ και στον ορίζοντα δεν υπάρχει άλλη χώρα. Το δικαίωμα της οικονομικής αξιοποίησης δεν περιορίζεται μόνο στο βυθό και το υπέδαφος, όπως συμβαίνει με το θεσμό της υφαλοκρηπίδας, αλλά επεκτείνεται και στα υπερκείμενα ύδατα, για παράδειγμα αλιεία (η επιφάνεια είναι Διεθνή Ύδατα). Επιπρόσθετα, το παράκτιο κράτος έχει την δικαιοδοσία να εγκαθιστά τεχνητά νησιά και να μεριμνά για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος ειδικά από την ρύπανση.
Η Υφαλοκρηπίδα αποτελεί τμήμα του παράκτιου βυθού της θάλασσας και εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων. Αποτελεί την ομαλή προέκταση της ακτής κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ως το σημείο στο οποίο αυτή διακόπτεται απότομα.
Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, ως υφαλοκρηπίδα ορίζεται ο βυθός της θάλασσας σε ακτίνα 200 ναυτικών μιλίων από την ακτή, εφόσον δεν υπάρχει έδαφος άλλης χώρας στον ορίζοντα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, η ακτίνα αυτή δύναται να είναι μεγαλύτερη και των 200 ναυτικών μιλίων, φθάνοντας έως τα 350 ναυτικά μίλια.
Η υφαλοκρηπίδα θα μπορούσε να θεωρηθεί σε γενικές γραμμές σαν υποσύνολο της ΑΟΖ, ωστόσο, παρά το γεγονός πως ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα περιλαμβάνουν τον βυθό και το υπέδαφος, για την εκμετάλλευση τους το Διεθνές Δίκαιο παραπέμπει στις διατάξεις που αφορούν την Υφαλοκρηπίδα. Συνεπώς αν και η Υφαλοκρηπίδα φαίνεται σαν μέρος της ΑΟΖ διατηρεί την αυτοτέλεια της σε ό,τι αφορά στην εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων για αυτό απαιτείται οριοθέτηση ΚΑΙ των δύο αυτών θαλασσίων ζωνών.
2. Σύμφωνα με το άρθρο 121 (2) της Σύμβασης Δικαίου της Θάλασσας, όλα τα νησιά δικαιούνται αιγιαλίτιδας ζώνης, συνορεύουσας ζώνης, αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδας.
Κατ’ εφαρμογή του κανόνα αυτού, όλα τα ελληνικά νησιά, σύμφωνα με το δίκαιο της θάλασσας, έχουν υφαλοκρηπίδα.
3. Στο πλαίσιο αυτό, ζήτημα οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας τίθεται μόνον μεταξύ των αντικείμενων ακτών των ελληνικών νησιών που βρίσκονται απέναντι από την Τουρκία και των τουρκικών ακτών.
4. Ως προς τη μέθοδο οριοθέτησης, πάγια θέση της χώρας μας αποτελεί ότι η οριοθέτηση όλων των θαλασσίων ζωνών, συμπεριλαμβανομένης της υφαλοκρηπίδας, θα πρέπει να γίνει με βάση την αρχή της ίσης απόστασης/μέσης γραμμής.
Συναφώς σημειώνεται ότι, σύμφωνα με το άρθρο 156 του Ν 4001/2011 (ΦΕΚ Α΄ 179 – «για την λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου, για Έρευνα, Παραγωγή και δίκτυα μεταφοράς Υδρογονανθράκων και άλλες ρυθμίσεις»), ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας είναι η μέση γραμμή μεταξύ των ελληνικών ακτών και των ακτών που είναι παρακείμενες ή αντικείμενες σε αυτές.
ΑΥΤΑ ΣΥΖΗΤΑΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ. ΩΣΤΟΣΟ, Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΕΧΕΙ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΗΣ ΒΛΕΨΕΙΣ.
