Κατά καιρούς ύποπτα συμφέροντα ήθελαν υπογείως να υπονομεύσουν την ελληνικότητα της Κρήτης. Ωστόσο, η ιστορία δίνει όλες τις απαντήσεις και δη τα λόγια που ειπώνονται σε κάθε μάχη.
Τουλάχιστον δύο γενιές Κρητικών έδωσαν σκληρές μάχες μέχρι να δουν τους τελευταίους Τούρκους στρατιώτες να εγκαταλείπουν το νησί και να ενωθούν αργότερα με την μητέρα Ελλάδα.
Μετά την κήρυξη της Ελληνικής επανάστασης, την οποία φυσικά ακολούθησε και η Κρήτη, η πρώτη μάχη των Κρητών δόθηκε στις 14 Ιουνίου του 1821 στο χωριό Λούλο.
Οι συνθήκες κατοχής που υπέμεναν οι Κρητικοί για πάνω από 200 χρόνια ήταν σκληρότερες από πολλά άλλα μέρη στην Ελλάδα, καθώς η Κρήτη, την οποία ακόμα και σήμερα θέλουν να κατακτήσουν ξανά οι Τούρκοι, είναι μέρος τεράστιας γεωστρατηγικής σημασίας και οι Τούρκοι δεν ήθελαν με τίποτα να το χάσουν. Ως εκ τούτου, από τον πρώτο καιρό της κατοχής του νησιού, ακολουθήθηκε μία τακτική πλήρους οθωμανοποίησης των μεγάλων πόλεων.
Οι χριστιανοί κάτοικοι εξισλαμίζονταν ή απωθούνταν βίαια στα περίχωρα και στα βουνά. Πάρα ταύτα, το εθνικό αίσθημά των Κρητικών δεν είχε κλονιστεί.
Όταν την άνοιξη του 1821 έφτασαν τα νέα της Επανάστασης στον Μοριά, συνήλθε η Συνέλευση των Γερόντων και αποφασίστηκε ομόφωνα η Μεγαλόνησος να ακολουθήσει τον Απελευθερωτικό Αγώνα των Ελλήνων!!!
Την τελευταία Κυριακή του Μαΐου, οι Κρητικοί καπεταναίοι, κληρικοί και χωριανοί συγκεντρώθηκαν στην εκκλησία της Θυμιανής Παναγιάς στα Σφακιά και ευλόγησαν τα όπλα.
Εντούτοις, γνωρίζοντας οι Κρήτες ότι οι Τούρκοι βρίσκονταν σε διαρκή ετοιμότητα για να αντιμετωπίσουν τον ξεσηκωμό, οι οπλαρχηγοί των Ελλήνων έπρεπε να οργανωθούν και να δράσουν μυστικά. Όπερ και εγένετο! Η πρώτη επίθεση έγινε στα Χανιά και ήταν επίθεση αιφνιδιασμού.
Ο Ιωάννης Παπαδογιωργάκης ή Γερανιώτης -καθώς καταγόταν από το Γεράνι- επιτέθηκε στον πύργο της Χαρβάτας με 25 άντρες. Αφού σκότωσαν τους 10 Τούρκους που το φρουρούσαν, το κατέλαβαν και πήραν τον οπλισμό.
Εν συνεχεία κατευθύνθηκαν προς το χωριό Κυρτομάδο και έκαναν εισβολή στο καφενείο, όπου βρήκαν 15 Οθωμανούς στρατιώτες να γλεντάνε και τους πετσόκοψαν, καταφεύγοντας μετά στο Θέρισο.
Οι Τούρκοι στα Χανιά ενημερώθηκαν για τις επιθέσεις! Άμεσα, δόθηκε η εντολή στον Ιμπραήμ Ταμπουρατζή να συγκεντρώσει τους άντρες του και να μεταβεί στο Θέρισο, σκοτώνοντας στην πορεία αμάχους, όπως και έγινε. Σε καμία περίπτωση δεν ήθελαν να μαθευτεί η επαναστατική πράξη και ο χριστιανικός πληθυσμός να αναθαρρήσει.
Τελικά, το πρωί της 14ης Ιουνίου 1821, έξω από τον οικισμό του Λούλου, μερικά χιλιόμετρα πριν το Θέρισο, οι Κρητικοί αγωνιστές δέχθηκαν την πρώτη επίθεση από 60 γενίτσαρους.
Ο καπετάνιος Τσελεπής από τα Σφακιά φώναξε «Φωθιά, παιδιά στούς εχθρούς ούλης τής ανθρωπότης! Κανείς τους νά μή γλιτώσει! Φωθιά. παιδιά, φωθιά!», μια φράση που αποτυπώνει τον διαχρονικό αγώνα των Ελλήνων που μπαίνουν μπροστά για την ελευθερία όλων των ανθρώπων, όχι μόνο την δική τους και σύντομα θα ξαναειπωθεί.
Οι Έλληνες όρμησαν στους Τούρκους! Οι άντρες του Ταμπουρατζή δεν περίμεναν τόσο σθεναρή αντίσταση. Έκαναν πίσω και οχυρώθηκαν στα σπίτια του Λούλου για να σωθούν.
Ευτυχώς, οι Έλληνες κάτοικοι είχαν ενημερωθεί από τον πολεμιστή Αναγνώστη Παναγιώτου για την επικείμενη τουρκική επέλαση και είχαν κρυφτεί στα βουνά για να είναι ασφαλείς.
Επομένως, οι Τούρκοι στρατιώτες ταμπουρώθηκαν στα άδεια σπίτια, πολιορκούμενοι.
Η μάχη κράτησε ως το σούρουπο, όποτε και οι Τούρκοι τράπηκαν σε φυγή. Οι Κρητικοί τους καταδίωξαν μέχρι λίγο έξω από τα Χανιά.
Σκοτώθηκαν 18 τούρκοι, μεταξύ αυτών και ο Ιμπραήμ Ταμπουρατζής. Εκτός αυτού, μεγάλος αριθμός πολύτιμων όπλων και πολεμοφοδίων πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων
Η μάχη του Λούλου ήταν η πρώτη επιτυχία της Επανάστασης στην Κρήτη. Αναπτέρωσε το ηθικό των Κρητικών, και σήμανε την έναρξη του Αγώνα στην Μεγαλόνησο για την ελευθερία αρχικά και αργότερα για την Ένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Το νησί άργησε να απελευθερωθεί, όμως δύο γενιές Ελλήνων πάλεψαν αδιάκοπα, ώστε το 1898 μετά από 226 χρόνια οθωμανικής κυριαρχίας να διώξει τους Τούρκους και το 1913 να ενωθεί με την μητέρα Ελλάδα.
