Την 1η Φεβρουαρίου 1914, επιδίδεται στην ελληνική κυβέρνηση η διακοίνωση των Μεγάλων Δυνάμεων για τα νησιά του Αιγαίου και την Ήπειρο. Η Ελλάδα έπρεπε να διαλέξει μεταξύ νησιών του Αιγαίου και την Β. Ήπειρο.
Τελικά η κυβέρνηση του Ελευθέρου Βενιζέλου επιλέγει το Αιγαίο. Βάσει της διακοίνωσης παραχωρούνται στην Ελλάδα τα κατεχόμενα από την Τουρκία νησιά του Αιγαίου, εκτός Ίμβρου, Τενέδου και Καστελόριζου.
Λίγο αργότερα στις 13 Φεβρουαρίου του 1914, υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας από τις Μεγάλες Δυνάμεις και με το οποίο χαράζονταν τα αλβανικά σύνορα.
Η περιοχή της Βορείου Ηπείρου παραχωρήθηκε στην Αλβανία, η οποία είχε αναγνωριστεί επίσημα ως ανεξάρτητο κράτος με την Συνθήκη του Λονδίνου, καθώς οι Μεγάλες Δυνάμεις επιθυμούσαν ένα προτεκτοράτο, το οποίο θα ήταν εχθρικό προς τον Ελληνισμό, από τα ΒΔ της χώρας μας. Πέραν τούτου, η συμμαχία της Ιταλίας και της Αυστρίας, ήθελε ένα ανεξάρτητο κράτος στην περιοχή για να αποτελεί μία ζώνη ουδέτερη που να μπορεί να μετατραπεί εύκολα σε προγεφύρωμα σε πολεμική φάση.
Σύμφωνα με την απόφαση το Αργυρόκαστρο, το Βουθρωτό, το Δέλβινο, η Κορυτσά, η Χειμάρα, οι Άγιοι Σαράντα και η νήσος Σάσων ήταν πλέον αλβανικά εδάφη. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες μετείχαν στη συνδιάσκεψη ήταν η Αγγλία , η Γαλλία, η Ιταλία, η Ρωσία, η Γερμανία, και η Αυστροουγγαρία.
Εν μία νυκτί, οι ελληνικοί πληθυσμοί της περιοχή ανήκαν σε διαφορετικό κράτος.
Στην αρχή, ο Ελευθέριος Βενιζέλος αρνήθηκε να παραχωρήσει την περιοχή, καθώς εκεί ο ελληνικός στρατός μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων από τους Οθωμανούς (21 Φεβρουαρίου 1913) είχε απελευθερώσει και όλες πόλεις της Βορείου Ηπείρου.
Εντούτοις, τον Φεβρουάριο του 1914 οι Μεγάλες Δυνάμεις έστειλαν υπόμνημα στο ελληνικό κράτος στο οποίο διαμήνυαν ότι αν δεν αποχωρούσαν οι ελληνικές δυνάμεις δεν θα γινόταν αναγνώριση των νησιών του Αιγαίου.
Η Ελλάδα έκανε πίσω, ωστόσο οι Βορειοηπειρώτες ξεσηκώθηκαν εναντίον των Αλβανών.
Ακολούθησε το πρωτόκολλο της Κέρκυρας, με το οποίο η Βόρεια Ήπειρος αναγνωρίστηκε ως αυτόνομη περιοχή, καθεστώς, το οποίο δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα σεβαστό.
Στις 14 Οκτωβρίου 1914 ο ελληνικός στρατός προήλαυσε για δεύτερη φορά στη Βόρεια Ήπειρο. Για δεύτερη φορά, όμως, την χάσαμε πάλι διπλωματικά, καθώς οι Μεγάλες Δυνάμεις επιδίκασαν τα εδάφη στην Αλβανία.
Πολλά ελληνικά σχολεία έκλεισαν και ξεκίνησαν μέτρα κατά των Ελλήνων.
Οι Έλληνες κατάφεραν να καταλάβουν τα εδάφη της Β.Ηπείρου. στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν υπερνίκησαν τους Ιταλούς. Πρώτα απελευθερώθηκαν οι Άγιοι Σαράντα στις 6 Δεκεμβρίου 1940. Στις 19 Δεκεμβρίου κατελήφθησαν το ύψωμα Γκιάμι (βόρεια του Πανόρμου) και το ύψωμα Τσίπι (βόρεια του Πύλιουρι). Στις 21 Δεκεμβρίου, οι Ιταλοί αναγκάστηκαν να εκκενώσουν την πόλη της Χειμάρρας, η οποία επανενώθηκε για λίγο με την Ελλάδα μέχρι τη Γερμανική εισβολή το 1941.
Τον Απρίλιο του 1941 μετά την Γερμανική επίθεση που εκδηλώθηκε στα σύνορα με την Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία, ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να εγκαταλείψει για μια ακόμη φορά την Β. Ήπειρο….
Η υπόθεση όμως δεν έχει τελειώσει ακόμα. Το ιστορικό δίλλημα του 1914 δεν θα είναι πια δίλημμα, καθώς στο μέλλον η απελευθέρωση της Β. Ηπείρου θα είναι μονόδρομος. Πρώτα η Β. Ήπειρος και μετά όλα τα άλλα. Η υπόσχεση που περιμένει…
Με πληροφορίες από Μηχανή του Χρόνου, ΦΩΤΟ UNSPLASH
