Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Υπ.Εξ., στις 25 Ιανουαρίου αναμένεται να εκκινήσουν πάλι οι διερευνητικές επαφές Ελλάδας και Τουρκίας, οι οποίες είχαν διακοπεί το 2016 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με το μέρος των συναντήσεων αυτών να είναι η Κωνσταντινούπολη.
Θα πρόκειται για την 61η συνάντηση Ελλήνων και Τούρκων αξιωματούχων για την διεξαγωγή συζητήσεων του είδους με τη διαφορά ότι πλέον έχει προηγηθεί ένας χρόνος γεμάτος εντάσεις, μεταξύ των δύο πλευρών με αρκετές καταστάσεις να εξωθούνται στα άκρα αλλά να μην υπάρχει περεταίρω κλιμάκωση προς την κατεύθυνση της πολεμικής σύρραξης από κάποια πλευρά.
Η Τουρκία έχει εκτελέσει τις παράνομες έρευνές της (δεν εξετάζουμε εδώ αν κατάφερε πρακτικά να εκτελέσει έρευνες έτσι όπως το προσπάθησε, δεν είναι αντικείμενο του παρόντος άρθρου) στη θαλάσσια περιοχή ανατολικά της Ρόδου μέχρι και το μέσο της απόστασης μεταξύ Καστελόριζου-Κύπρου με τη χρήση του ερευνητικού πλοίου Ορούτς Ρέις. Η Τουρκία προσπάθησε να εξωθήσει την ελληνική πλευρά στο λάθος μέσω των προκλητικών ενεργειών ( βλ. το συμβάν της «επακούμβησης») αλλά και τις προκλητικής και συνάμα προσβλητικής ρητορικής της απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο.
Η Τουρκία βρέθηκε να δυσκολεύεται όταν Αθήνα και Λευκωσία, με την Γαλλία να υποβόσκει στο παρασκήνιο, προσπάθησαν να κινητοποιήσουν εναντίον της την Ευρωπαϊκή Ένωση με τους Τούρκους να αποφεύγουν τις κυρώσεις χάρη στη φιλοτουρκική πολιτική που ακολουθεί η Γερμανία αλλά και των λοιπών χωρών, που δεν ήταν διατεθειμένες να διασαλεύσουν τις σχέσεις τους με την Τουρκία. Ωστόσο, οι Τούρκοι κατάλαβαν ότι εξωθούν την κατάσταση στα άκρα ενώ οι κυρώσεις των Η.Π.Α. με την ταυτόχρονη ενίσχυση της Ελλάδας, προκάλεσαν περισσότερες δυσκολίες στο τουρκικό εγχείρημα.
Στον αντίποδα, η Ελλάδα βρέθηκε το Δεκέμβριο του 2019 με την πλάτη στον τοίχο μετά την υπογραφή του τουρκο-λιβυκού συμφώνου, το οποίο ανάγκασε την Ελληνική Κυβέρνηση να τρέξει έτσι ώστε να μαζέψει τα ασυμμάζευτα. Παρά την ψυχρολουσία, η ελληνική πλευρά κινήθηκε προς την κατεύθυνση της επίτευξης συμφωνίας για την ΑΟΖ αρχικά με την Ιταλία, όπου έθεσε και το πλαίσιο με το οποίο η Αθήνα σκοπεύει να διευθετήσει όλες τις εκκρεμότητές της ως προς αυτό το ζήτημα αλλά και με την Αίγυπτο. Ειδικά η συμφωνία με την Αίγυπτο αποτέλεσε και το εφαλτήριο, με το οποίο η Ελλάδα ακύρωσε στην πράξη το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο και εξώθησε την Τουρκία στις ακραίες αντιδράσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η ελληνική πλευρά έδειξε σημάδια ότι θα απαντήσει σε περίπτωση που παραβιάζονταν εμπεριστατωμένα και διευθετημένα κυριαρχικά δικαιώματά της όπως είναι οι περιοχές της ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου και γι αυτό οι Τούρκοι επέλεξαν να μη δοκιμάσουν την τύχη τους σε μία περιοχή που όχι μόνο η Ελλάδα θα είχε νόμιμο δικαίωμα να βυθίσει το τουρκικό ερευνητικό αλλά και βρισκόταν αρκετά εγγύτερα των ακτών της Κρήτης και αρκετά μακρύτερα των μικρασιατικών ακτών.
Η μη προσπάθεια έστω αμφισβήτησης του νέου status quo που δημιουργήθηκε μετά τη συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου και τη de facto ακύρωση του τουρκο-λιβυκού συμφώνου, σήκωσε προ ημερών θύελλα αντιδράσεων από τους κύκλους που προωθούν το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας»(Vatan) στην Τουρκία. H ανάγνωσή τους ήταν ότι η Τουρκία τελικά δεν έκανε το ένα βήμα παραπάνω που χρειαζόταν για να “επιβάλλει” τη Mavi Vatan με αποτέλεσμα τώρα η Ελλάδα να έχει φέρει το κλίμα στα μέτρα της πριν τις διερευνητικές.
Η παράλληλη προσπάθεια των Τούρκων να θέσουν ως ατζέντα των διερευνητικών επαφών όλα τα θέματα που αυτοί θεωρούν ότι πρέπει να συζητηθούν σε αυτές, δε βρήκε τόπο αφού η Αθήνα δεν έχει αλλάξει τη στάση της στο ζήτημα αυτό. Πάγια επιδίωξη των Τούρκων είναι να συζητηθούν εκτός των θαλασσίων ζωνών και της ΑΟΖ, ζητήματα όπως η μείωση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας στο Αιγαίο, η αποστρατιωτικοποίηση των νήσων, το FIR και άλλα. Η Ελλάδα δήλωνε και δηλώνει επανειλημμένα ότι δεν πρόκειται να προσέλθει σε συζητήσεις για ζητήματα τα οποία θεωρεί λυμένα με αποτέλεσμα το αδιέξοδο.
Με την Τουρκία να πιέζεται διεθνώς ως ο κακός της περιοχής αλλά πλέον να δέχεται πίεση ο Ερντογάν και στο εσωτερικό, οι διερευνητικές μπορούν να παρουσιαστούν ως μία επιτυχία της Τουρκίας με την οποία ” αναγκάστηκε η Ελλάδα να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις εφ όλης της ύλης” και τα σχετικά, με σκοπό την εσωτερική κατανάλωση χωρίς πραγματικές επιπτώσεις.
Η Ελλάδα προσέρχεται στις διερευνητικές έτσι ώστε να μη φανεί σε Ευρώπη και Αμερική ως αδιάλλακτη, ενώ η ατζέντα φαίνεται ότι έχει κατασταλάξει με τη συζήτηση να επικεντρώνεται μόνο για ΑΟΖ και θαλάσσιες ζώνες.
Παρ’ όλα αυτά, η Τουρκία εφόσον δε συζητείται το σύνολο των πραγμάτων που αυτή επιθυμεί, δεν έχει να κερδίσει κάτι ιδιαίτερο από τις διερευνητικές και θα τις χρησιμοποιήσει κατά πάσα πιθανότητα για να περάσει χρόνος και να καλυτερεύσει το κλίμα διεθνώς απέναντί της. Επιπλέον θα πάρει ανάσα στο εσωτερικό της, βάζοντας την υπόθεση με την Ελλάδα στην άκρη για κάποιο διάστημα.
Αντιστοίχως, η Ελλάδα κερδίζει χρόνο προωθώντας τα εξοπλιστικά της προγράμματα, ενώ ταυτόχρονα πετυχαίνει να μη φαίνεται ως η αδιάλλακτη πλευρά μεταξύ των δύο ή η πλευρά που έχει “μαξιμαλιστικές θέσεις” με απώτερο σκοπό της ελληνικής πλευράς να είναι η προσφυγή στη Χάγη ΜΟΝΟ για ΑΟΖ, θαλάσσιες ζώνες και υφαλοκρυπίδα, αν συμφωνήσουν ποτέ οι Τούρκοι. Επιπλέον, θεωρεί πως με την απολύτως υπάκουη στάση στην επιβολή θέμα των μέτρων του κορωνοϊού θα λάβει στήριξη από τους διεθνιστές της Δύσης.
Επομένως, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα δούμε κάποια ιδιαίτερη πρόοδο σε αυτές τις συνομιλίες. Αντίθετα θα αναμένουμε το χρονικό σημείο της επόμενης έξαρσης των τουρκικών προκλήσεων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Εκτός πια και αν πειστεί ο Ερντογάν να περιοριστεί σε συζητήσεις μόνο για καθορισμό ΑΟΖ με το βλέμμα στου Καστελόριζο.
