Η στασιμότητα –διαρκώς χαμηλή ανάπτυξη λόγω της αδύναμης συνολικής ζήτησης– έχει εξελιχθεί σε στασιμοπληθωρισμό, καθώς οι διαταραχές προσφοράς συνδυάζονται με τις επιπτώσεις των χαλαρών νομισματικών και δημοσιονομικών πολιτικών» αναφέρει με άρθρο του στο Project Syndicate ο διακεκριμένος οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί.
Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, εκεί που κάποτε τα επιτόκια ήταν πολύ χαμηλά –ή ακόμα και αρνητικά– τώρα αυξάνονται γρήγορα, διογκώνοντας το κόστος δανεισμού, κάτι που ενέχει τον κίνδυνο διαδοχικών κρίσεων χρέους. Η εποχή της υπερπαγκοσμιοποίησης, του ελεύθερου εμπορίου, των υπεράκτιων αλυσίδων εφοδιασμού και ανεφοδιασμού έχει αλλάξει. Μεταβαίνουμε σε μια νέα εποχή αποπαγκοσμιοποίησης, προστατευτισμού, ασφαλούς εμπορίου.
Επιπλέον, οι νέες γεωπολιτικές απειλές αυξάνουν τον κίνδυνο ψυχρών και θερμών πολέμων και βαλκανοποιούν την παγκόσμια οικονομία. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται πιο έντονες και με πολύ ταχύτερο ρυθμό από ό,τι περίμεναν πολλοί. Οι πανδημίες, επίσης, είναι πιθανό να γίνουν πιο συχνές, λοιμώδεις και δαπανηρές. Η πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη, τη μηχανική μάθηση, τη ρομποτική και τον αυτοματισμό απειλούν να προκαλέσουν περισσότερη ανισότητα, ανεργία λόγω τεχνολογίας και θανατηφόρα όπλα. Όλα αυτά τα προβλήματα πυροδοτούν μια αντίδραση κατά του δημοκρατικού καπιταλισμού και ενδυναμώνουν λαϊκιστές, αυταρχικούς και μιλιταριστές εξτρεμιστές τόσο από τη δεξιά όσο και από την αριστερά.
Πολυκρίση
«Αυτό που ονόμασα μεγααπειλές, άλλοι το ονόμασαν… πολυκρίση – την οποία οι Financial Times ονόμασαν πρόσφατα το φράση της χρονιάς. Από την πλευρά της, η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, διευθύνουσα σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, κάνει λόγο για συρροή καταστροφών. Η παγκόσμια οικονομία, προειδοποίησε πέρυσι, αντιμετωπίζει ίσως τη μεγαλύτερη δοκιμασία της από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ομοίως, ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Λόρενς Χ. Σάμερς υποστηρίζει ότι αντιμετωπίζουμε τις πιο έντονες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές προκλήσεις από τη κρίση του 2008. Και στην τελευταία του Έκθεση για τους Παγκόσμιους Κινδύνους, που κυκλοφόρησε λίγο πριν συγκεντρωθούν οι ελίτ στο Νταβός αυτόν τον μήνα, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ προειδοποιεί για… μια μοναδική, αβέβαιη και ταραχώδη δεκαετία που έρχεται».
Έτσι, όποια και αν είναι η προτιμώμενη ορολογία, υπάρχει ευρέως διαδεδομένη συναίνεση ότι αντιμετωπίζουμε πρωτοφανή, ασυνήθιστα και απροσδόκητα επίπεδα αβεβαιότητας. Βραχυπρόθεσμα, μπορούμε να περιμένουμε περισσότερη αστάθεια, υψηλότερους κινδύνους, έντονες συγκρούσεις και περιβαλλοντικές καταστροφές.
«Στο μεγάλο μυθιστόρημα του Μεσοπολέμου, Το Μαγικό Βουνό, ο Τόμας Μαν σκιαγραφεί το πνευματικό και πολιτιστικό κλίμα –και την τρέλα– που οδήγησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν και ο Μαν ξεκίνησε το χειρόγραφό του πριν από τον πόλεμο, δεν το τελείωσε παρά μόνον το 1924 και η καθυστέρηση είχε σημαντικό αντίκτυπο στο… τελικό προϊόν. Η ιστορία του εκτυλίσσεται σε ένα σανατόριο που εμπνεύστηκε από ένα σανατόριο που είχε επισκεφτεί στο Νταβός, την ίδια τοποθεσία στην κορυφή του βουνού (το ξενοδοχείο Schatzalp) όπου διεξάγονται τώρα γκαλά που σχετίζονται με το WEF.
Αυτή η ιστορική σύνδεση είναι κατάλληλη. Η σημερινή μας εποχή των μεγααπειλών μοιάζει με την τραγική περίοδο του Μεσοπολέμου, μεταξύ 1914 και 1945. Αξίζει να θυμηθούμε ότι η πρώτη εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν ήταν αρκετή για να αποτρέψει την κάθοδο στον παγκόσμιο πόλεμο το 1914. Την τραγωδία αυτή ακολούθησε μια πανδημία (ισπανικής γρίπης), το κραχ του χρηματιστηρίου του 1929, η Μεγάλη Ύφεση· πληθωρισμός, υπερπληθωρισμός και αποπληθωρισμός· οικονομικές κρίσεις και τεράστιες χρεοκοπίες· και ποσοστά ανεργίας άνω του 20%. Αυτές οι συνθήκες κρίσης ήταν που στήριξαν την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία, του ναζισμού στη Γερμανία και του μιλιταρισμού στην Ισπανία και την Ιαπωνία – με αποκορύφωμα τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα.
Αλλά όσο τρομακτικά ήταν αυτά τα 30 χρόνια, οι σημερινές μεγααπειλές είναι κατά κάποιο τρόπο ακόμη πιο δυσοίωνες. Εξάλλου, η γενιά του Μεσοπολέμου δεν χρειάστηκε να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή, τις απειλές της τεχνητής νοημοσύνης για την απασχόληση ή τη γήρανση της κοινωνίας . Επιπλέον, οι παγκόσμιοι πόλεμοι ήταν, σε μεγάλο βαθμό, συμβατικές συγκρούσεις, ενώ τώρα οι συγκρούσεις μεταξύ μεγάλων δυνάμεων θα μπορούσαν να εξελιχθούν γρήγορα σε πιο αντισυμβατικές κατευθύνσεις, καταλήγοντας σε πυρηνικό Αρμαγεδδώνα.
Επομένως, αντιμετωπίζουμε όχι μόνο τα χειρότερα της δεκαετίας του 1970 (επαναλαμβανόμενα αρνητικά σοκ της συνολικής προσφοράς), αλλά και τα χειρότερα της περιόδου 2007-08 (επικίνδυνα υψηλά ποσοστά χρέους) και τα χειρότερα της δεκαετίας του 1930. Μια νέα γεωπολιτική ύφεση αυξάνει την πιθανότητα ψυχρών και θερμών πολέμων που θα μπορούσαν πολύ εύκολα να επικαλυφθούν και να ξεφύγουν από τον έλεγχο.
Πάρα πολλοί από εμάς εφησυχάζουμε στη σύνοδο κορυφής του Νταβός και αγνοούμε αυτό που συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο. Ζούμε σαν υπνωτισμένοι, αγνοώντας τι βρίσκεται μπροστά μας. Καλύτερα να ξυπνήσουμε σύντομα, πριν αρχίσει να τρέμει Το Βουνό» καταλήγει ο Ρουμπινί.
ΠΗΓΗ: fortunegreece. gr / freepik
