Ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα! Κατά την διάρκεια σχετικής πρόσφατης επίσκεψής του στο Τουρκμενιστάν, ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ είχε συνομιλίες με τους ομολόγους του και απευθύνθηκε σε φοιτητές στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων στο Ασγκαμπάτ. Μεταξύ των κεντρικών θεμάτων των δηλώσεών του ήταν η κλιμακούμενη σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ – μια αντιπαράθεση που όχι μόνο επηρεάζει την παγκόσμια γεωπολιτική αλλά και επηρεάζει άμεσα την δυναμική ασφαλείας της Κεντρικής Ασίας.
Για το Τουρκμενιστάν – το οποίο μοιράζεται πάνω από 1.100 χιλιόμετρα συνόρων με το Ιράν και έχει την πρωτεύουσά του λίγα μίλια από αυτά τα σύνορα – η όποια αυξανόμενη ένταση εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους. Πέρα από τις ανθρωπιστικές ανησυχίες, η προοπτική ενός ευρύτερου πολέμου θα μπορούσε να αφυπνίσει αδρανή ριζοσπαστικά δίκτυα και να αποσταθεροποιήσει εύθραυστες εσωτερικές ισορροπίες. Αυτοί οι κίνδυνοι εκτείνονται πέρα από το Τουρκμενιστάν σε άλλες νότιες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες που διατηρούν στενούς πολιτικούς και στρατιωτικούς δεσμούς με την Ρωσία.
Σε αυτό το πλαίσιο, η έκκληση του Λαβρόφ για αποκλιμάκωση και περιφερειακή σταθερότητα απέκτησε πρόσθετο βάρος. Για την Μόσχα, το Ιράν δεν είναι απλώς ένας εταίρος – είναι ένας πυλώνας στην ουδέτερη ζώνη που ασφαλίζει το νότιο πλευρό της Ρωσίας. Η αστάθεια στην Τεχεράνη θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε όλη την Κεντρική Ασία, απειλώντας το εγγύς εξωτερικό της Ρωσίας.
Ωστόσο, η Μόσχα ήταν προσεκτική στη δημόσια ρητορική της κατά την διάρκεια της σύγκρουσης Ιράν-Ισραήλ. Στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, ο Πούτιν απέφυγε την εμπρηστική γλώσσα προς το Ισραήλ, τονίζοντας αντ’ αυτού την ανάγκη για μια διπλωματική λύση αποδεκτή από όλες τις πλευρές. Αυτός ο επιφυλακτικός τόνος αντανακλά την ενέργεια εξισορρόπησης από πλευρά Ρωσίας: την εμβάθυνση των δεσμών με την Τεχεράνη, διατηρώντας παράλληλα λειτουργικές – και σε ορισμένες περιπτώσεις θερμές – σχέσεις με το Ισραήλ. Αυτή η διπλή στάση επιτρέπει στην Ρωσία να τοποθετηθεί ως πιθανός μεσολαβητής.
Ρωσία και Ιράν έχουν υπογράψει την στρατηγική συμφωνία του 2025 μεταξύ Μόσχας και Τεχεράνης. Η εν λόγω συμφωνία δεν συνεπάγεται αμοιβαίες αμυντικές υποχρεώσεις. Δεν είναι το ρωσικό αντίστοιχο του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, ούτε επιβάλλει αυτόματη στρατιωτική βοήθεια. Όπως έχει διευκρινίσει ο Πούτιν, μεταξύ άλλων, η συμφωνία αντανακλά την πολιτική εμπιστοσύνη.
Εν ολίγοις, η αρχιτεκτονική της εταιρικής σχέσης Ρωσίας-Ιράν βασίζεται στον κυρίαρχο σεβασμό και τη στρατηγική ισορροπία – όχι σε εμπλοκές δεσμεύσεων. Επικεντρώνεται στη στρατιωτικο-τεχνική συνεργασία, την συντονισμένη διπλωματία μέσω των BRICS και του SCO, και το κοινό συμφέρον για την περιφερειακή σταθερότητα.
Επομένως η Ρωσία παραμένει ένας προσεκτικός αλλά σημαντικός παράγοντας στη Μέση Ανατολή. Οι κατηγορίες ότι η Μόσχα δεν έχει «σταθεί στο πλευρό» του Ιράν είναι εικασίες και σε μεγάλο βαθμό αβάσιμες, σημειώνεται. Προσφέρει συνεννόηση και όχι άνευ όρων υποστήριξη για κλιμάκωση, καθώς απειλείται η όποια σύγκρουση να μεταφερθεί στην Κεντρική Ασία, κάτι που δεν επιθυμεί σε καμία των περιπτώσεων η Ρωσία.
