Η κρίση φυσικού αερίου στην Ευρώπη, η ρωσική επιρροή και η στρατηγική του Πούτιν σύμφωνα με αναλυτές

Οι καταναλωτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Βρετανία αντιμετωπίζουν περαιτέρω αυξήσεις στις τιμές του φυσικού αερίου αυτόν τον χειμώνα, καθώς οι ροές μέσω μεγάλων διαδρομών διαμετακόμισης αποδεικνύονται λίγες.

Ο νέος αγωγός Nord Stream 2 που εκτείνεται από τη Ρωσία προς την Ευρώπη θα μπορούσε να μειώσει τη στενή αγορά. Ωστόσο, αντιμετώπισε περισσότερες καθυστερήσεις καθώς η γερμανική πιστοποίηση έχει ανασταλεί, εν μέσω αντίθεσης για το όλο έργο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και ορισμένους Ευρωπαίους. Φέτος, το σοκ στις τιμές του ρεύματος έχει πιέσει αρκετούς Eυρωπαίους και Bρετανούς προμηθευτές ενέργειας, καθώς δεν μπορούν πάντα να μετακυλήσουν τις αυξήσεις των τιμών στους πελάτες. Η βρετανική Bulb, με μερίδιο 6% στην εγχώρια αγορά, ήταν η τελευταία που κατέρρευσε. 

Το υπερβολικά υψηλό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας ανάγκασε ορισμένες βιομηχανίες που διψούν για ενέργεια να περιορίσουν την παραγωγή και οι ευρωπαίοι καταναλωτές πληρώνουν τώρα περισσότερα για τη θέρμανση των σπιτιών καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, αυξάνοντας τις πληθωριστικές πιέσεις. Οι τιμές αναφοράς στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 700% φέτος τον Οκτώβριο και οι βρετανικές τιμές αυξήθηκαν κατά 500% περίπου καθώς οι παγκόσμιες οικονομίες ανέκαμψαν από την πανδημία και ρουφούσαν φυσικό αέριο, ιδιαίτερα οι χώρες της Ασίας, ενώ τα ευρωπαϊκά αποθέματα είναι χαμηλά.

Το ευρωπαϊκό αέριο αυξήθηκε περισσότερο από 300% φέτος  και ο βρετανικός δείκτης αναφοράς αυξήθηκε κατά περίπου 250%.Η εισαγωγή φυσικού αερίου για πολλούς αναλυτές μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει σε προβλήματα.  Ενώ οι εξαγωγές ενέργειας δεν είναι εγγενώς «κακοήθεις», η Μόσχα τις χρησιμοποιεί συνήθως και τις ενεργειακές της εταιρείες που διοικούνται από το κράτος ως φορείς για να επηρεάσουν άλλες κυβερνήσεις και πολιτικές διαδικασίες χρησιμοποιώντας τη διαφθορά, τον εξαναγκασμό και την πολιτική χειραγώγηση. Όλα  τα παραπάνω σύμφωνα με τις ίδιες αναλύσεις γίνονται με στόχο η Ρωσία να επεκτείνει την επιρροή της σε βάρος άλλων χωρών. Η επιρροή της είναι πολυεπίπεδη και χρησιμοποιείται επειδή η Ρωσία ποντάρει αρκετά σε χώρες που βασίζονται πάνω της για το φυσικό αέριο. Τα ρίσκα σε αυτές τις περιπτώσεις για τις χώρες είναι πάρα πολλά  σε επίπεδο ανεξαρτησίας αλλά και σε αυτό της διαφθοράς, όπως έγινε στο TurkStream που  είναι ένας αγωγός φυσικού αερίου που τρέχει από τη Ρωσία στην Τουρκία. Ο αγωγός ξεκινά από τον σταθμό συμπιεστών Russkaya κοντά στο Anapa στην περιοχή Krasnodar της Ρωσίας, διασχίζοντας τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι τον τερματικό σταθμό παραλαβής στο Kıyıköy.

Πολλές είναι οι χώρες που έχουν ακολουθήσει κατά το παρελθόν εναλλακτικές πηγές ενέργειας και έχουν στραφεί μακριά από τη Μόσχα. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι χώρες, σύμφωνα με τις ίδιες αναλύσεις, έχουν ωφεληθεί. Ο λόγος δεν είναι άλλος από το γεγονός πως όταν υπάρχουν άλλες λύσεις οι χώρες μπορούν να διαπραγματευτούν για χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου σε άλλες ανταγωνιστικές αγορές αερίου. Έως σήμερα πολλές είναι οι χώρες που έχουν κάνει μικρά αλλά ουσιαστικά βήματα ξεχωριστά από το ρωσικό ενδιαφέρον, όπως τα οφέλη από τη διασύνδεση φυσικού αερίου, τις εγκαταστάσεις εισαγωγής LNG για παράκτιες χώρες ή την πυρηνική ενέργεια εκτός Ρωσίας. Ο ανταγωνισμός και η ελεύθερη επιχειρηματικότητα είναι ουσιαστικής σημασίας για την απώθηση της διαφθοράς και του καταναγκασμού που προωθείται, αρκετές φορές,  Μόσχα σε χώρες που βασίζονται στη ρωσική ενέργεια. 

Σε επίπεδο διαφθοράς κατά το παρελθόν πολλές ρωσικές ενεργειακές εταιρείες έχουν κατηγορηθεί, σύμφωνα με δημοσιεύματα, σε δωροδοκία, απάτη και διαφθορά όταν κλείνουν συμφωνίες, κάτι το οποίο είναι κατά της Δημοκρατίας στις ενδιαφερόμενες χώρες. Παραδείγματος χάρη στη Βουλγαρία πολλές φορές έχουν γίνει αναφορές σε υπηρεσιακούς παράγοντες της χώρας, συμπεριλαμβανομένων και τριών υπουργών, για διαφθορά σχετιζόμενη με έργα πυρηνικής ενέργειας  της Rosatom. Οι θυγατρικές της Gazprom έχουν κατηγορηθεί αρκετές φορές πως στέλνουν τακτικά μίζες σε εκλεγμένους φορείς λήψης αποφάσεων στη Σερβία. Άλλα δημοσιεύματα στο εξωτερικό έχουν επισημάνει κατά το παρελθόν πως αρκετές ρωσικές εταιρείες ενέργειας έχουν δεσμούς με το οργανωμένο έγκλημα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Το σχέδιο επέκτασης του τουρκικού ρεύματος της Gazprom, όπως έχουν τονίσει δημοσιεύματα κατά το παρελθόν, έχει σχέσεις με το οργανωμένο έγκλημα στα Βαλκάνια. 

Η Μόσχα κατά το παρελθόν έχει προσπαθήσει να «τιμωρήσει» χώρες λόγω του φυσικού αερίου ή της ενέργειας. Τα παραδείγματα, σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές είναι πολλά. Την περσινή χρονιά αρκετές ρωσικές εταιρείες ελαιόλαδου σταμάτησαν τις εξαγωγές πέρυσι οι ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες διέκοψαν τις εξαγωγές στη Λευκορωσία επειδή αντιστάθηκαν σε βαθύτερους οικονομικούς δεσμούς με τη Ρωσία. Το 2014 η Gazprom διέκοψε τη ροή του φυσικού αερίου σε αρκετές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης για την πώληση ενέργειας στην Ουκρανία. Οι απειλές της Μόσχας προς τους ηγέτες της Κεντρικής Ασίας να μην επιδιώξουν έναν αγωγό Ανατολής-Δύσης κατά μήκος της θάλασσας της  Κασπίας έγιναν με σκοπό να συνεχίσουν αυτό που είναι στην ουσία ένα «οικονομικό ασφυκτικό πλαίσιο» στην περιοχή. Η Ρωσία εκμεταλλεύεται συχνά τις ενεργειακές σχέσεις για να επιτύχει ευνοϊκά πολιτικά αποτελέσματα. Πέρυσι η Ρωσία απείλησε να απομακρύνει τον Σέρβο πρόεδρο Βούτσιτς από την εξουσία εάν δεν διόριζε έναν «φιλορώσο» αξιωματούχο επικεφαλής του συμβουλίου ηλεκτρισμού της Σερβίας. Η Rosatom το 2019 έστειλε «συμβούλους» στη Βολιβία για να εκτελέσουν μια εκστρατεία επιρροής προκειμένου η χώρα να αποτελούσε μία «στρατηγική πύλη» για μεγαλύτερη ρωσική επιρροή σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.

Πάντως είναι χαρακτηριστικό πως η Ρωσική Ομοσπονδία συμφώνησε να διερευνήσει τη δυνατότητα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλού κόστους στη Σρι Λάνκα μέσω νέων πηγών όπως η πυρηνική ενέργεια. Η απόφαση αποκαλύφθηκε μετά από συνάντηση που πραγματοποιήθηκε μεταξύ του Ρώσου πρέσβη Yuri b Μateriy και του υπουργού Ενέργειας Gamini Lokuge στο υπουργείο. Ο πρέσβης είπε ότι η Σρι Λάνκα πρέπει να εξετάσει τη δυνατότητα προσαρμογής σε άλλες μεθόδους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλού κόστους εκτός από μεθόδους ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Είπε επίσης ότι είναι έτοιμος να παράσχει βοήθεια με στόχο την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας για την κάλυψη της καθημερινής αυξανόμενης ζήτησης της χώρας καθώς και την παροχή ανακούφισης στους καταναλωτές αποκλίνοντας από δαπανηρές στρατηγικές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Ο υπουργός Lokuge είπε ότι επί του παρόντος ο ενεργειακός τομέας στη Σρι Λάνκα στρέφεται προς τις ανανεώσιμες πηγές. Τόνισε επίσης ότι το Υπουργείο κινείται προς τους στόχους που έθεσε ο πρόεδρος να αυξήσει τη συνεισφορά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο εθνικό δίκτυο κατά 70% έως το έτος 2030.

Reuters, AP, BBC, The Moscow Times / skai/ photo pexels

ΠΟΛΙΤΙΚΟΛΟΓΙΕΣ

ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ

Κύρια Θέματα

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΓΟΡΩΝ

Κάθε μέρα μαζί