Πλέον ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός κατά μήκος των ακτών της Αδριατικής, το Ρίμινι – ή Ariminum στην αρχαιότητα – ήταν μια σημαντική ρωμαϊκή πόλη για αιώνες και η σύγχρονη πόλη είναι γεμάτη μνημεία από εκείνη την περίοδο.
Αυτό που ανακάλυψαν οι εργάτες εκείνη την ανοιξιάτικη μέρα, ωστόσο, θα οδηγούσε τους αρχαιολόγους σε κάτι αρκετά μοναδικό: μια κρύπτη χειρουργικών εργαλείων που παρέμεναν ανενόχλητα στην κλινική ενός Ρωμαίου χειρουργού για αιώνες, προσφέροντας δελεαστικές νέες λεπτομέρειες σχετικά με την πρακτική της ιατρικής στον κλασικό κόσμο.
Οι εργάτες ασχολούνταν με την διαμόρφωση του τοπίου στους δημόσιους κήπους της Piazza Ferrari, της κεντρικής πλατείας της πόλης, όταν παρατήρησαν θραύσματα σοβά που είχαν παγιδευτεί στις ρίζες ενός δέντρου. Το Δημοτικό Μουσείο του Ρίμινι επιβεβαίωσε ότι τα θραύσματα ήταν ρωμαϊκά και μια ομάδα αρχαιολόγων έσπευσε στο σημείο για να πραγματοποιήσει έρευνες επί τόπου.
Αυτά αποκάλυψαν τα ερείπια μιας συστάδας εύπορων, αλλά κατά τα άλλα συνηθισμένων, σπιτιών, μια ανακάλυψη που υποσχέθηκε να ρίξει νέο φως στην καθημερινή ζωή στο Αριμίνουμ.
Κάποτε μέρος του ετρουσκικού πολιτισμού της βόρειας Ιταλίας, το Αριμίνουμ κατακτήθηκε από τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και του δόθηκε το λατινικό του όνομα το 268 π.Χ. Ήδη σημαντικό λιμάνι, αργότερα βρισκόταν στη συμβολή της Via Aemilia (της εθνικής οδού που συνέδεε την ανατολική ακτή με το βόρειο τμήμα της ιταλικής χερσονήσου) και της Via Flaminia (του δρόμου προς τη Ρώμη).
Αυτό το ζωτικό λιμάνι και συγκοινωνιακός κόμβος απέκτησε εντυπωσιακές και μακροχρόνιες υποδομές που είναι ορατές μέχρι σήμερα: τμήματα του παλιού τείχους της πόλης, την θριαμβευτική Αψίδα του Αυγούστου, που ανεγέρθηκε το 27 π.Χ., σηματοδοτώντας το σημείο εκκίνησης της Φλαμινίας Οδού, και τη μαρμάρινη μεγαλοπρέπεια της Γέφυρας του Τιβέριου, που ολοκληρώθηκε γύρω στο 21 μ.Χ.
Από αυτά, οι ιστορικοί είχαν μια καλή ιδέα για τη θέση του Ariminum στον ρωμαϊκό κόσμο, αλλά γνώριζαν λιγότερα για το πώς ήταν η καθημερινή ζωή εκεί. Η ανακάλυψη του 1989 θα το άλλαζε αυτό.
Οι αρχαιολόγοι επέκτειναν την περιοχή έρευνας και ξεκίνησαν μια σειρά από ετήσιες ανασκαφικές εκστρατείες που διήρκεσαν μέχρι το 1997. Συνολικά, ανέσκαψαν μια τοποθεσία περίπου 7.500 τετραγωνικών ποδιών, αποκαλύπτοντας λείψανα από μια σειρά περιόδων, που εκτείνονται από την αυτοκρατορική ρωμαϊκή εποχή έως την ύστερη βυζαντινή περίοδο.
Η τοποθεσία περιλάμβανε μέρος του τείχους της πόλης του πρώτου αιώνα και τρία σπίτια. Το παλαιότερο από αυτά τα σπίτια ήταν ρωμαϊκό, και κατοικούνταν μέχρι τον τρίτο αιώνα, ενώ το δεύτερο και το τρίτο σπίτι ήταν βυζαντινά.
Αυτό που τράβηξε περισσότερο την προσοχή των αρχαιολόγων ήταν το πρώτο από αυτά τα σπίτια, το οποίο είχε ξαναχτιστεί αρκετές φορές με την πάροδο των ετών. Η τελευταία ανακατασκευή πραγματοποιήθηκε κατά το δεύτερο μισό του δεύτερου αιώνα μ.Χ., όταν τα κύρια δωμάτια ανακαινίστηκαν ώστε να περιλαμβάνουν πλούσια ψηφιδωτά και πίνακες ζωγραφικής και προστέθηκαν νέα δωμάτια. Οι αρχαιολόγοι μπόρεσαν να εντοπίσουν τους χώρους μιας τυπικής ρωμαϊκής έπαυλης. Βρήκαν επίσης ερείπια ενός πλούσια διακοσμημένου άνω ορόφου που περιλάμβανε πολλά δωμάτια, συμπεριλαμβανομένης μιας κουζίνας.
Αλλά αυτό που έκανε αυτό το συγκεκριμένο ρωμαϊκό σπίτι τόσο ξεχωριστό ήταν τα υπάρχοντα του ατόμου που έζησε εκεί στις αρχές του τρίτου αιώνα. Μια εντυπωσιακή συλλογή από περίπου 150 χειρουργικά εργαλεία, κατασκευασμένα από χαλκό και σίδηρο και κατασκευασμένα μεταξύ του πρώτου και του τρίτου αιώνα μ.Χ., βρέθηκε ανάμεσα στα ερείπια. Αυτό ήταν σαφώς το σπίτι ενός Ρωμαίου χειρουργού. Τα εργαλεία, τα οποία κάποτε θα φυλάσσονταν σε θήκες και κουτιά, αποτελούν το πιο πλήρες σύνολο χειρουργικών εργαλείων που έχει βρεθεί ποτέ από τον αρχαίο ρωμαϊκό κόσμο.
Οι αρχαιολόγοι βρήκαν επίσης κονιάματα που πρέπει να χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή και αποθήκευση φαρμάκων. Τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι το σπίτι λειτουργούσε ως ιδιωτική κλινική, ή taberna medica, στις αρχές του τρίτου αιώνα, που περιείχε τόσο χώρο μελέτης όσο και ιατρικό γραφείο. Το ονόμασαν Domus del Chirurgo – το Σπίτι του Χειρουργού.
Το ένα τρίτο των εργαλείων που βρέθηκαν στο Σπίτι του Χειρουργού προορίζονταν για χειρουργική επέμβαση οστών. Άλλα χρησιμοποιούνταν για χειρουργικές επεμβάσεις σε κήλες, μάτια και αμυγδαλές. Αυτά κυμαίνονται από γάντζους και νυστέρια έως εργαλεία για εξειδικευμένες επεμβάσεις, όπως τρυπάνια όπου αφαιρούνταν μέρος του κρανίου.
Στην καρδιά αυτής της taberna medica βρισκόταν ένα δωμάτιο στρωμένο με ένα μωσαϊκό που απεικόνιζε τον μυθικό Έλληνα ήρωα Ορφέα. Σε αυτό το δωμάτιο οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τα περισσότερα χειρουργικά εργαλεία. Βρήκαν επίσης ιατρικά σύνεργα στο δωμάτιο δίπλα στο δωμάτιο του Ορφέα και στην είσοδο. Και εκεί, σε έναν τοίχο, οι αρχαιολόγοι βρήκαν ένα ενδιαφέρον γκράφιτι. Η επιγραφή στα λατινικά έγραφε:
Eutyches
homo bonus
hic
Hic sunt miseri.
Αυτό μεταφράζεται ως: «Ο Ευτύχης, ένας καλός άνθρωπος, ζει εδώ. Εδώ είναι οι άθλιοι». Φαίνεται λογικό να υποθέσουμε ότι το κείμενο χαράκτηκε στον τοίχο από έναν άρρωστο που νοσηλευόταν από έναν γιατρό με το ελληνικό όνομα Ευτύχης.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο γιατρός καταγόταν από την Ελλάδα όπου, εκτός από την απόκτηση ιατρικών γνώσεων στις οποίες εκπαιδεύτηκε εκεί, απέκτησε πολιτιστικά αντικείμενα που πήρε μαζί του στην κατοικία του στο Αρίμινουμ. Αυτό θα εξηγούσε την παρουσία αντικειμένων εκτός των τυπικών εμπορικών κύκλων της πόλης. Σε αυτά περιλαμβάνονται ένα χάλκινο αναθηματικό χέρι που σχετίζεται με τη λατρεία του Δία Δολιχηνού και ένα άγαλμα του Ερμάρχου, ενός Έλληνα επικούρειου φιλοσόφου.
Τα εξελιγμένα χειρουργικά εργαλεία που βρέθηκαν στο σπίτι υποδηλώνουν ότι ο Ευτύχης, αν όντως αυτό ήταν το όνομά του, είχε ειδικευτεί στην περιποίηση τραυμάτων και στην εκτέλεση χειρουργικών επεμβάσεων. Είναι επομένως πιθανό ότι απέκτησε τουλάχιστον ένα μέρος της εκπαίδευσής του ως στρατιωτικός γιατρός στα στρατόπεδα και στα πεδία των μαχών της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Ένα απότομο τέλος
Στα μέσα έως τα τέλη του τρίτου αιώνα, πυρκαγιά κατέστρεψε το Σπίτι του Χειρουργού μαζί με μεγάλο μέρος του βόρειου Αριμίνιου. Αρχαίοι συγγραφείς καταγράφουν ότι κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Γαλλιηνού (από κοινού με τον πατέρα του από το 253 έως το 260 μ.Χ., και στη συνέχεια μόνος του από το 260 έως το 268 μ.Χ.) γερμανικές φυλές έκαναν εισβολές στην ιταλική χερσόνησο, επομένως η πυρκαγιά στο Αριμίνιο μπορεί να ήταν αποτέλεσμα αντιπαράθεσης με αυτούς τους εισβολείς. Όπλα στο χώρο που χρονολογούνται από εκείνη την περίοδο ενισχύουν αυτή την υπόθεση.
Η στέγη του σπιτιού κατέρρευσε και οι πλίθινοι τοίχοι έπεσαν, θάβοντας το εσωτερικό κάτω από ένα στρώμα ερειπίων. Η πόλη του Ρίμινι τέθηκε υπό βυζαντινό και φραγκικό έλεγχο και διεξήχθησαν μάχες κατά τη διάρκεια των ιταλικών εμφυλίων πολέμων της Αναγέννησης. Παρά τις αναταραχές αυτές, το στρώμα των ερειπίων διατήρησε αυτή τη χειρουργική χρονοκάψουλα άθικτη για σχεδόν 2.000 χρόνια. Από το 2007, το κοινό μπορεί να επισκεφθεί το Σπίτι του Χειρουργού. Μαζί με τη μεγάλη αψίδα και τη γέφυρα, συγκαταλέγεται πλέον στους μεγαλύτερους ρωμαϊκούς θησαυρούς του Ρίμινι.
Δείτε ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ
photo: pixabay
