Οι Ταλιμπάν είχαν σχεδόν φθάσει προ των πυλών της Καμπούλ χθες Παρασκευή, συνεχίζοντας την αδυσώπητη προέλασή τους στο Αφγανιστάν, από όπου πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, ετοιμάζονται να απομακρύνουν εσπευσμένα τους διπλωμάτες τους και τους υπηκόους τους.
Ένα πρώτο απόσπασμα των αμερικανών Πεζοναυτών, με αποστολή να εγγυηθούν την ασφάλεια της εκκένωσης, έφθασε στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, μιας από τις λιγοστές μεγάλες πόλεις που παραμένουν στα χέρια των κυβερνητικών δυνάμεων. Στο μεταξύ η αμερικανική πρεσβεία έδωσε εντολή στο προσωπικό της να καταστρέψει ευαίσθητα έγγραφα και σύμβολα του αμερικανικού κράτους που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για «προπαγανδιστικούς σκοπούς» από τους ισλαμιστές αντάρτες.
Μετά την Κανταχάρ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, οι Ταλιμπάν κατέλαβαν χθες την Πουλ-ι-Άλαμ, πρωτεύουσα της επαρχίας Λογκάρ, που απέχει μόλις 50 χιλιόμετρα νότια της Καμπούλ, και στα χέρια τους βρίσκονται πλέον οι μισές και πλέον πρωτεύουσες των επαρχιών του Αφγανιστάν· έπεσαν όλες μέσα σε μόλις οκτώ ημέρες.
Είχαν προηγουμένως πάρει τη Λασκάρ Γκα, πρωτεύουσα της Χελμάντ, στο νότιο τμήμα της χώρας, και τη Σαγσαράν, την πρωτεύουσα της επαρχίας Γορ.
Το μεγαλύτερο μέρος του βόρειου, του δυτικού και του νότιου τμήματος της χώρας έχει πλέον καταληφθεί από τους Ταλιμπάν.
Μεταναστευτικά κύμα και στο βάθος…Ευρώπη
Οι πιθανότητες το Αφγανιστάν να αποτελέσει την αφετηρία της 2ης μεταναστευτικής κρίσης μέσα στην τελευταία 10ετία αυξάνονται επικίνδυνα.
Εξάλλοι και οι Υπηρεσίες του ΟΗΕ προειδοποίησαν ότι επίκειται ανθρωπιστική καταστροφή στο πολύπαθο κράτος.
Έχουν ήδη αρχίσει και εκφράζονται φόβοι πως εκατομμύρια Αφγανοί, εκτοπισμένοι από τους Ταλιμπάν, θα αναζητήσουν την «περπατημένη» οδό περνώντας από την Τουρκία στην Ελλάδα και έπειτα στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη.
Οι μνήμες από την μεγάλη κρίση του 2015 είναι ακόμα νωπές.
Ανταποκριτής του Politico στο Αφγανιστάν προειδοποιεί τόσο την Ε.Ε. όσο και την Τουρκία:
«Οι Ευρωπαίοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι ένα νέο προσφυγικό κύμα φαίνεται πλέον αναπόφευκτο. Και παρόλο που οι Αφγανοί πρόσφυγες εγκαταλείπουν τη χώρα σε μεγάλους αριθμούς ήδη από το 2015, αυτή τη φορά δεν θα έχουν άλλη επιλογή.
Το Πακιστάν δεν θα υποδεχτεί τους πρόσφυγες από τον γείτονά του, καθώς οι περισσότεροι Αφγανοί που εγκαταλείπουν τη χώρα θεωρούν το Πακιστάν υπεύθυνο για την τραγωδία που εκτυλίσσεται.
Όσον αφορά το Ιράν, οι περισσότεροι λογαριασμοί που έχω δει ήδη εκτιμούν ότι ο συνολικός αριθμός των Αφγανών προσφύγων στη χώρα είναι περίπου τρία εκατομμύρια.
Οι διπλωμάτες στην Καμπούλ μου είπαν ότι το Ιράν μπορεί να είναι πρόθυμο να κατασκευάσει καταυλισμούς προσφύγων στα ανατολικά σύνορά του. Θα χρειαζόταν όμως υποστήριξη για αυτό και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει ακόμη κάνει κάποια κίνηση. Πολιτικά, θα μπορούσε να είναι δύσκολο να συνεργαστεί στενά με την Τεχεράνη. Και οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τους Αμερικανούς μπορεί να καταστήσουν αδύνατη την παροχή υποστήριξης στα ποσά που θα απαιτήσει το καθεστώς.
Υπάρχει η Τουρκία, ναι, αλλά και η Τουρκία έχει φτάσει στα όρια της ικανότητας απορρόφησής της. Πάνω από τρία εκατομμύρια Σύριοι πρόσφυγες αποκαλούν τώρα την Τουρκία το σπίτι τους και η τουρκική κοινή γνώμη είναι ανοιχτά ενάντια σε κάθε άλλη άφιξη, ιδιαίτερα από το Αφγανιστάν, του οποίου ο πολιτισμός και τα έθιμα διαφέρουν σημαντικά από την Τουρκία.
Μπορεί κανείς να δει πού οδηγεί αναπόφευκτα αυτή η κρίση. Η ταλαιπωρημένη πομπή που φεύγει από το Αφγανιστάν δεν θα έχει άλλη επιλογή παρά να κατευθυνθεί προς την Ευρώπη.
Μέχρι στιγμής, οι Βρυξέλλες δεν έχουν κάνει τίποτα για να τους σώσουν από τον εφιάλτη που εξελίσσεται στο εσωτερικό τους και συνεχίζουν να επικεντρώνονται στις εσωτερικές τους υποθέσεις. Όλα όσα συμβαίνουν στην Καμπούλ θα μπορούσαν εξίσου να συμβαίνουν στο φεγγάρι.
Ένας διπλωμάτης στην Καμπούλ μου λέει, καθώς πίνουμε τσάι στον κήπο του: «Όταν οι αριθμοί είναι αρκετά υψηλοί, τίποτα δεν μπορεί να τους σταματήσει. Ούτε καν τανκς ».
Ένας δεύτερος διπλωμάτης, με μεγάλη γνώση όλων των αριθμών και των γεγονότων που φθάνουν από τα σύνορα με το Ιράν, προσθέτει δραματικά: «Αυτό τελικά θα πάρει τον δρόμο για την Ευρώπη. Και τότε μπορεί να δούμε μια κυβέρνηση να πέφτει, και μετά μια άλλη, και μια άλλη ».
Δεν αναμένεται νέα στρατιωτική εμπλοκή της Δύσης
«Το μεγαλύτερο μέρος της πόλης έχει μετατραπεί σε συντρίμμια εξαιτίας των μαχών και δεν υπάρχουν επαρκείς ποσότητες τροφίμων στην αγορά. Επικρατεί ατμόσφαιρα κατεχόμενης πόλης», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Οι Ταλιμπάν εξαπέλυσαν την ολομέτωπη επίθεσή τους τον Μάιο, όταν ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επιβεβαίωσε την έναρξη της διαδικασίας αποχώρησης των τελευταίων ξένων στρατευμάτων που απέμεναν στη χώρα, 20 χρόνια μετά την επέμβαση του διεθνούς συνασπισμού υπό τις ΗΠΑ που ανέτρεψε το καθεστώς των ισλαμιστών εξαιτίας της άρνησής του να παραδώσει τον Οσάμα μπιν Λάντεν, τον ηγέτη της Αλ Κάιντα.
Η αποχώρηση αναμένεται να έχει αποπερατωθεί την 31η Αυγούστου. Ο Τζο Μπάιντεν στο μεταξύ διαβεβαίωσε πως δεν μετανιώνει για την απόφαση αυτή, παρά την ταχύτητα με την οποία ο αφγανικός στρατός αποσυντίθεται, προς κατάπληξη και απογοήτευση της Ουάσινγκτον, που δαπάνησε κάπου 1 τρισεκατομμύριο δολάρια για να τον εκπαιδεύσει και να τον εξοπλίσει.
Οι ΗΠΑ λένε πως είναι έτοιμες να απομακρύνουν αεροπορικώς «χιλιάδες ανθρώπους την ημέρα», μολονότι εκτιμούν ότι η Καμπούλ δεν αντιμετωπίζει «άμεση απειλή».
Το Λονδίνο ανακοίνωσε από τη δική του πλευρά πως στέλνει 600 μέλη των βρετανικών ένοπλων δυνάμεων στην Καμπούλ για να εγγυηθούν την ασφάλεια των υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου που πρόκειται να απομακρυνθούν από τη χώρα.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, έπειτα από έκτακτη συνεδρίαση της κυβερνητικής επιτροπής διαχείρισης κρίσεων, τόνισε πως το Λονδίνο έχει σκοπό να «ασκήσει πίεση» διά της διπλωματικής και της πολιτικής οδού, πάντως αποκλείει κάθε υπόθεση «στρατιωτικής λύσης».
Αρκετές χώρες – Ολλανδία, Φινλανδία, Σουηδία, Ιταλία και Ισπανία – ανακοίνωσαν χθες ότι θα μειώσουν στο ελάχιστο την παρουσία τους στη χώρα και προγράμματα υποδοχής αφγανών υπαλλήλων τους.
Η Γερμανία επίσης ανακοίνωσε πως θα μειώσει το διπλωματικό της προσωπικό στην Καμπούλ στο «απόλυτο μίνιμουμ».
Άλλες χώρες, ανάμεσά τους η Νορβηγία και Δανία, προτίμησαν να ανακοινώσουν πως κλείνουν προσωρινά τις πρεσβείες τους. Η Ελβετία, που δεν διατηρεί πρεσβεία στην Καμπούλ, ανακοίνωσε και αυτή ότι θα υποδεχθεί ορισμένους ντόπιους υπαλλήλους της καθώς και τον προσεχή επαναπατρισμό των τριών ελβετών διπλωματών που απέμεναν.
Η διαδικασία της απομάκρυνσης των ξένων διπλωματών κινήθηκε καθώς οι ισλαμιστές αντάρτες κωφεύουν στα διαβήματα και τις διπλωματικές προσπάθειες των ΗΠΑ και της διεθνούς κοινότητας.
Καμιά διάθεση για συμβιβασμό
Τρεις ημέρες διεθνών επαφών στη Ντόχα, στο Κατάρ, ολοκληρώθηκαν την Πέμπτη χωρίς να σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος. Με κοινή ανακοίνωσή τους οι ΗΠΑ, το Πακιστάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Κίνα τόνισαν πως δεν πρόκειται να αναγνωρίσουν καμία κυβέρνηση που «θα επιβληθεί διά της βίας» στο Αφγανιστάν.
Οι Ταλιμπάν μοιάζουν να μην έχουν καμιά διάθεση για συμβιβασμό, παρότι οι αρχές πρότειναν την Πέμπτη για να αποφύγουν την καταστροφή «να μοιραστούν την εξουσία με αντάλλαγμα τη διακοπή της βίας», σύμφωνα με κυβερνητικό διαπραγματευτή στην Ντόχα, που ζήτησε να μην κατονομαστεί.
Ο αφγανός πρόεδρος Άσραφ Γάνι ως τώρα απέρριπτε πάντα δημόσια τις προτροπές να σχηματιστεί μεταβατική μη εκλεγμένη κυβέρνηση με τη συμμετοχή των ισλαμιστών ανταρτών.
Στην Ουάσινγκτον, πρόεδρος Μπάιντεν είναι αντιμέτωπος με πίεση από την αντιπολίτευση, καθώς η απομάκρυνση του αμερικανικού διπλωματικού προσωπικού δημιουργεί αναπόφευκτους συνειρμούς, τον αναπόδραστο παραλληλισμό με την πτώση της Σαϊγκόν, στο Βιετνάμ, το 1975.
«Το Αφγανιστάν παραπαίει προς μια τεράστια καταστροφή, προβλέψιμη, που μπορούσε να αποφευχθεί», σφυροκόπησε την Πέμπτη ο επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Ρεπουμπλικάνων στην αμερικανική Γερουσία, ο Μιτς Μακόνελ.
Η προέλαση των Ταλιμπάν έχει βαρύ ανθρώπινο κόστος. Τουλάχιστον 183 άμαχοι έχουν σκοτωθεί και 1.181 έχουν τραυματιστεί, ανάμεσά τους παιδιά, μέσα στον τελευταίο μήνα στη Λασκάρ Γκα, στην Κανταχάρ, τη Χεράτ και στην Κουντούζ, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ο Αντόνιο Γκουτέρες, δήλωσε πως του προκαλούν «φρίκη» και «ταραχή» οι πληροφορίες για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών στο Αφγανιστάν.
«Είναι ιδιαίτερα φρικιαστικό και αποκαρδιωτικό να βλέπεις τα δικαιώματα των κοριτσιών και των γυναικών που κατακτήθηκαν με σκληρούς αγώνες να τους αφαιρούνται», πρόσθεσε.
Χθες Παρασκευή η κυβέρνηση του Καναδά ανακοίνωσε πως είναι έτοιμη να υποδεχθεί 20.000 Αφγανούς πρόσφυγες, στο πλαίσιο νέου προγράμματος μετανάστευσης που έχει ιδίως σκοπό η χώρα να υποδεχθεί «ιδιαίτερα ευάλωτα πρόσωπα», κυρίως γυναίκες με ηγετικό ρόλο στους τομείς τους, υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέλη θρησκευτικών μειονοτήτων υπό διωγμό, καθώς και μέλη της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ.
