Ο Άρης είναι καλυμμένος με ίχνη αρχαίων υδάτινων μαζών. Αλλά το αίνιγμα του πού ακριβώς πήγε όλο αυτό όταν ο πλανήτης έγινε κρύος και ξηρός απασχολεί εδώ και καιρό τους επιστήμονες.

Χρησιμοποιώντας σεισμικά δεδομένα από την αποστολή InSight της NASA, αποκαλύφθηκαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα σεισμικά κύματα επιβραδύνονται σε ένα στρώμα μεταξύ 5,4 και 8 χιλιομέτρων κάτω από την επιφάνεια, κάτι που θα μπορούσε να οφείλεται στην παρουσία υγρού νερού σε αυτά τα βάθη.

Το μυστήριο του χαμένου νερού
Ο Άρης δεν ήταν πάντα η άγονη έρημος που βλέπουμε σήμερα. Πριν από δισεκατομμύρια χρόνια , 4,1 δισεκατομμύρια έως 3 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, τα ποτάμια χάραζαν κοιλάδες και οι λίμνες λαμπύριζαν.

Καθώς το μαγνητικό πεδίο του Άρη εξασθένιζε και η ατμόσφαιρά του αραίωνε, το μεγαλύτερο μέρος του επιφανειακού νερού εξαφανίστηκε. Κάποιο μέρος διέφυγε στο διάστημα, κάποιο πάγωσε σε πολικά καλύμματα και κάποιο παγιδεύτηκε σε ορυκτά, όπου και παραμένει μέχρι σήμερα.

Οι υπολογισμοί υποδηλώνουν ότι το νερό που χάθηκε, είναι αρκετό για να καλύψει τον πλανήτη με έναν ωκεανό βάθους τουλάχιστον 700 μέτρων και ίσως έως και 900 μέτρων.

Μια υπόθεση είναι ότι το νερό που έλειπε εισχώρησε στον φλοιό. Ο Άρης βομβαρδίστηκε έντονα από μετεωρίτες, οι οποίοι μπορεί να σχημάτισαν ρωγμές που διοχέτευσαν νερό υπόγεια.

Βαθιά κάτω από την επιφάνεια, οι θερμότερες θερμοκρασίες θα διατηρούσαν το νερό σε υγρή κατάσταση – σε αντίθεση με τα κατεψυγμένα στρώματα πιο κοντά στην επιφάνεια.

Μελετώντας ένα συγκεκριμένο είδος δόνησης που ονομάζεται «κύματα διάτμησης», βρέθηκε μια σημαντική υπόγεια ανωμαλία: ένα στρώμα μεταξύ 5,4 και 8 χιλιομέτρων κάτω, όπου αυτές οι δονήσεις κινούνται πιο αργά.

Αυτό το «στρώμα χαμηλής ταχύτητας» πιθανότατα είναι ένα εξαιρετικά πορώδες πέτρωμα γεμάτο με υγρό νερό, σαν ένα κορεσμένο σφουγγάρι.

Υπολόγισαν ότι το «στρώμα υδροφόρου ορίζοντα» στον Άρη θα μπορούσε να συγκρατήσει αρκετό νερό για να καλύψει τον πλανήτη σε έναν παγκόσμιο ωκεανό βάθους 520-780 μέτρων – αρκετές φορές περισσότερο νερό από ό,τι συγκρατείται στο στρώμα πάγου της Ανταρκτικής.

Αυτός ο όγκος είναι συμβατός με τις εκτιμήσεις για το «χαμένο» νερό του Άρη (710–920m), αφού ληφθούν υπόψη οι απώλειες στο διάστημα, το νερό που είναι δεσμευμένο σε ορυκτά και τα σύγχρονα παγοκαλύμματα.

Μετεωρίτες και σεισμοί στον Άρη
Η ανακάλυψη έγινε, σύμφωνα με το sciencealert, χάρη σε δύο πτώσεις μετεωριτών το 2021 (με τα ονόματα S1000a και S1094b) και σε έναν σεισμό στον Άρη το 2022 (με την ονομασία S1222a). Αυτά τα γεγονότα έστειλαν σεισμικά κύματα που διέσχισαν τον φλοιό, σαν να ρίχνεις μια πέτρα σε μια λίμνη και να παρακολουθείς τα κύματα να εξαπλώνονται.

Γιατί έχει σημασία
Το υγρό νερό είναι απαραίτητο για τη ζωή όπως την ξέρουμε. Στη Γη, τα μικρόβια ευδοκιμούν σε βαθιά, γεμάτα νερό πετρώματα.

Θα μπορούσε παρόμοια ζωή, ίσως λείψανα αρχαίων οικοσυστημάτων του Άρη, να επιβιώσει σε αυτές τις δεξαμενές; Υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να το μάθουμε.

Το νερό μπορεί να αποτελέσει σανίδα σωτηρίας και για πιο σύνθετους οργανισμούς – όπως τους μελλοντικούς ανθρώπους-εξερευνητές. Καθαρισμένο, θα μπορούσε να παρέχει πόσιμο νερό, οξυγόνο ή καύσιμο για πυραύλους.

Φυσικά, η γεώτρηση σε βάθος χιλιομέτρων σε έναν μακρινό πλανήτη αποτελεί μια τρομακτική πρόκληση.

Τι ακολουθεί για την εξερεύνηση του Άρη;
Τα σεισμικά μας δεδομένα καλύπτουν μόνο ένα κομμάτι του Άρη. Απαιτούνται νέες αποστολές με σεισμογράφους για να χαρτογραφηθούν πιθανά στρώματα νερού σε όλο τον υπόλοιπο πλανήτη.

Μελλοντικά ρόβερ ή τρυπάνια μπορεί μια μέρα να αξιοποιήσουν αυτές τις δεξαμενές, αναλύοντας τη χημική τους σύσταση για ίχνη ζωής.

photo: pixabay