Τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας έλαβαν την 41η Έκθεση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για την εφαρμογή του ψηφίσματος 1559 (2004), το οποίο επικεντρώνεται στις εχθροπραξίες μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ, την πολιτική μετάβαση στον Λίβανο και τις προσπάθειες ενίσχυσης της κυριαρχίας του κράτους στο σύνολο της επικράτειάς του. Η έκθεση καλύπτει τις εξελίξεις στην περιοχή έως τις 28 Μαρτίου 2025.
Στις παρατηρήσεις του ο Γενικός Γραμματέας καλωσόρισε τη διατήρηση της κατάπαυσης του πυρός και τη «νέα δυναμική» για την πλήρη εφαρμογή των ψηφισμάτων 1559, 1680 και 1701. Παράλληλα, κάλεσε τον Λίβανο να εντείνει τις προσπάθειές του για την αποτροπή παράνομης διακίνησης όπλων και την ενίσχυση του κρατικού μονοπωλίου επί της ασφάλειας.
“Συνεχίζω να παροτρύνω την κυβέρνηση και τις δυνάμεις ασφαλείας να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να αποτραπεί η Χεζμπολάχ και άλλες ομάδες από το να αποκτούν όπλα και να οικοδομούν παραστρατιωτικές ικανότητες εκτός κρατικού ελέγχου, κατά παράβαση των ψηφισμάτων 1559 (2004) και 1701 (2006). Καταδικάζω απερίφραστα την εκτόξευση ρουκετών και άλλων βλημάτων από τη Χεζμπολάχ κατά του Ισραήλ” ανέφερε.
Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράστηκε για την παρουσία ισραηλινών δυνάμεων σε λιβανικό έδαφος, με τον Γενικό Γραμματέα να ζητά «την άμεση αποχώρηση τους».
“Η συνεχιζόμενη παρουσία του Ισραήλ σε τμήματα της λιβανικής επικράτειας και οι παραβιάσεις της κυριαρχίας του Λιβάνου, συμπεριλαμβανομένων αεροπορικών επιδρομών, προκαλούν ανησυχία. Καταδικάζω απερίφραστα όλες τις παραβιάσεις της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας του Λιβάνου” ανέφερε ο κ. Γκουτέρες.
Επίσης ο κ. Γκουτέρες τόνισε ότι «η παρούσα συγκυρία προσφέρει μοναδική ευκαιρία για τον Λίβανο να επιτύχει την πλήρη κυριαρχία και ανεξαρτησία του», επισημαίνοντας ότι η πλήρης απόσυρση των μη κρατικών ενόπλων ομάδων παραμένει προϋπόθεση για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της χώρας.
“Οι χώρες της περιοχής που διατηρούν στενούς δεσμούς με τη Χεζμπολάχ πρέπει να ενθαρρύνουν τον αφοπλισμό της και τη μετατροπή της σε αποκλειστικά πολιτικό κόμμα, προς όφελος της ειρήνης και ασφάλειας στον Λίβανο και την περιοχή” τόνισε.
Ο κ. Γκουτέρες επισημαίνει ότι οι φωνές του λιβανικού λαού “που ζητούν την πλήρη εφαρμογή του ψηφίσματος 1559 (2004) και απορρίπτουν την ύπαρξη όπλων εκτός κρατικού ελέγχου, ενώ άλλες κοινότητες υπερασπίζονται την ανάγκη ένοπλης αντίστασης, δείχνουν ότι το ζήτημα παραμένει ανοιχτό”.
“Ενθαρρύνω τα εμπλεκόμενα μέρη στον Λίβανο να εντείνουν τις προσπάθειες για την επανενεργοποίηση ενός περιεκτικού εθνικού διαλόγου για τα εκκρεμή θέματα’ σημείωσε.
Το περιεχόμενο της Έκθεσης
Σύμφωνα με την Έκθεση σημειώθηκε δραματική κλιμάκωση των συγκρούσεων κατά μήκος της Μπλε Γραμμής. Στις 23 Σεπτεμβρίου 2024, το Ισραήλ ξεκίνησε την επιχείρηση “Northern Arrows”, με χερσαίες επιχειρήσεις εντός του Λιβάνου από 1η Οκτωβρίου. Οι μαζικοί βομβαρδισμοί, ακόμη και στη Βηρυτό, προκάλεσαν «σημαντικές απώλειες, εκτοπισμούς και καταστροφές», ενώ παράλληλα οι καθημερινές επιθέσεις της Χεζμπολάχ προκάλεσαν θύματα και ζημιές στο Ισραήλ. Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα ΟΗΕ, «οι εχθροπραξίες κατέδειξαν εκ νέου τους πολύ πραγματικούς κινδύνους από τη συνέχιση της ύπαρξης ένοπλων μη κρατικών ομάδων».
Σημαντικό επεισόδιο αποτέλεσε η επίθεση στις 17-18 Σεπτεμβρίου 2024, όταν μαζικές εκρήξεις σε συσκευές χειρός, που χρησιμοποιούνταν από τη Χεζμπολάχ, προκάλεσαν 40 θανάτους και χιλιάδες τραυματισμούς, μεταξύ αυτών και ο Πρέσβης του Ιράν στον Λίβανο. Το Ιράν χαρακτήρισε την ενέργεια «κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου» και απάντησε με πυραυλικά πλήγματα την 1 Οκτωβρίου 2024.
Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός
Όπως αναφέρεται στην έκθεση μετά από δύο μήνες έντονων συγκρούσεων, στις 27 Νοεμβρίου 2024 τέθηκε σε ισχύ κατάπαυση του πυρός, κατόπιν μεσολάβησης των ΗΠΑ και της Γαλλίας.
Το Ισραήλ, αναφέρεται, συμφώνησε να αποσύρει τις δυνάμεις του νότια της Μπλε Γραμμής», ενώ ο Λιβανικός Στρατός (LAF) ανέλαβε την ανάπτυξη δυνάμεων και την απομάκρυνση «μη εξουσιοδοτημένων θέσεων και οπλισμού.
Η Συμφωνία αναγνώρισε την ανάγκη πλήρους εφαρμογής του Ψηφίσματος 1701 (2006) και των προηγούμενων σχετικών ψηφισμάτων, συμπεριλαμβανομένου του 1559 (2004).
Παρά ταύτα, μέχρι τον Μάρτιο του 2025, το Ισραήλ διατηρούσε παρουσία σε πέντε σημεία και δύο ζώνες ασφαλείας στον νότιο Λίβανο, γεγονός που ώθησε τη λιβανική ηγεσία να ζητήσει από το Συμβούλιο Ασφαλείας την «άμεση αποχώρηση» των ισραηλινών δυνάμεων.
Πολιτικές εξελίξεις στον Λίβανο
Ο Λίβανος κατέγραψε αξιοσημείωτη πρόοδο στην πολιτική του σταθεροποίηση. Στις 9 Ιανουαρίου, ο Διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Τζόζεφ Αούν, εξελέγη Πρόεδρος με 99 ψήφους.
Λίγες μέρες αργότερα, ο Ναουάφ Σαλάμ ορίστηκε Πρωθυπουργός και δεσμεύτηκε να εργαστεί για την «πλήρη εφαρμογή του Ψηφίσματος 1701 και την αποκατάσταση της κρατικής εξουσίας σε όλη την επικράτεια».
Η κατάσταση στα σύνορα και οι σχέσεις με τη Συρία
Μετά την πτώση του καθεστώτος ‘Ασαντ στη Συρία, διαμορφώθηκαν νέες συνθήκες για τη συνεργασία με τη Βηρυτό. Ο Πρόεδρος Αούν τόνισε την ανάγκη «οριοθέτησης των συνόρων και αμοιβαίου σεβασμού της κυριαρχίας». Στις 28 Μαρτίου, η κυβέρνηση του Λίβανου με τις προσωρινές αρχές της Συρίας, υπέγραψαν Συμφωνία για την ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων και της στρατιωτικής συνεργασίας.
Η παρουσία της Χεζμπολάχ
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι «παρά τη μερική πρόοδο, η πλήρης εφαρμογή του Ψηφίσματος 1559 παραμένει εκκρεμής». Η Χεζμπολάχ εξακολουθεί να διατηρεί σημαντικό στρατιωτικό οπλοστάσιο εκτός κρατικού ελέγχου, ενώ χρησιμοποίησε προηγμένα όπλα κατά τις συγκρούσεις με το Ισραήλ.
Η δολοφονία του Γενικού Γραμματέα της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, και άλλων ανώτερων στελεχών από το Ισραήλ, είχε σοβαρές επιπτώσεις στην οργάνωση. Παρά το πλήγμα, ο νέος Γενικός Γραμματέας, Ναΐμ Κάσεμ, δήλωσε ότι «η Χεζμπολάχ στάθηκε όρθια ξανά, διατηρεί τη συνοχή της και είναι ισχυρή».
Επίσης, σύμφωνα με την έκθεση η Χεζμπολάχ σε αρκετές περιπτώσεις αναγνώρισε τον ηγετικό ρόλο του λιβανέζικου κράτους στην αντιμετώπιση της ισραηλινής παρουσίας στο Λίβανο, αλλά επιβεβαίωσε την αυτονομία της να λαμβάνει αποφάσεις.
Σημειώνεται στην έκθεση ότι αρκετά μέλη του λιβανικού κοινοβουλίου και ηγέτες κομμάτων εξέφρασαν την επιθυμία -κατά την περίοδο που συντάχθηκε η έκθεση – να δουν τη Χεζμπολάχ να γίνεται αποκλειστικά πολιτικό κόμμα, ισότιμο με τα άλλα κόμματα.
Σύμφωνα με το Ισραήλ, «η Χεζμπολάχ προσπαθεί να επανεξοπλιστεί με τη βοήθεια του Ιράν», γεγονός που προκαλεί έντονες ανησυχίες για την περιφερειακή σταθερότητα.
Η δράση του Λιβανικού Στρατού
Η ανάπτυξη του Λιβανικού Στρατού στον νότιο Λίβανο, μετά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, υπήρξε αποφασιστική και καθοριστική. Μέχρι τον Μάρτιο 2025, ο στρατός είχε αναπτύξει δυνάμεις σε όλες τις περιοχές νοτίως του ποταμού Λιτανί, εκτός από τις πέντε τοποθεσίες βόρεια της Μπλε γραμμής και των περιοχών με ισραηλινή παρουσία.
Στο πλαίσιο των σχεδίων του Λιβάνου να αναπτύξει πάνω από 4.500 επιπλέον στρατιώτες στο νότο, 1.500 νεοσύλλεκτοι αναμένεται να ολοκληρώσουν την εκπαίδευση τους και να είναι έτοιμοι να ενταχθούν έως τα τέλη Απριλίου 2025. Στις 13 Μαρτίου, ο ταξίαρχος Ρούντολφ Χαϊκάλι διορίστηκε διοικητής των λιβανικών ενόπλων δυνάμεων.
Παράλληλα, ο λιβανικού στρατός διεξήγαγε επιχειρήσεις για την κατάσχεση οπλισμού και την διάλυση υποδομών της Χεζμπολάχ. Επιπλέον, η κυβέρνηση προχώρησε στη διάλυση όλων των στρατιωτικών βάσεων παλαιστινιακών οργανώσεων εκτός προσφυγικών καταυλισμών.
(ΑΠΕ -ΜΠΕ / Γ. Γαραντζιώτη / photo: ΑΠΕ -ΜΠΕ / EPA-REUTERS POOL)
