Μακριά από το να είναι μια οπτική ψευδαίσθηση ή ένα κόλπο του φωτός, ο μπλε πάγος , με τη βαθιά και σχεδόν υπνωτική του απόχρωση, προκύπτει από φυσικές και χημικές διεργασίες τόσο εκπληκτικές όσο και όμορφες.
Εμφανίζεται σε απομακρυσμένα μέρη, όπου ο πάγος έχει παραμείνει ανέγγιχτος για αιώνες και όπου ο χρόνος φαίνεται να κινείται στο ρυθμό της πίεσης και του ακραίου ψύχους.
Αλλά τι ακριβώς είναι ο μπλε πάγος , πώς σχηματίζεται, πού μπορεί να παρατηρηθεί και γιατί έχει γίνει ένας απροσδόκητος σύμμαχος στην αναζήτηση μετεωριτών;
Τι είναι ο μπλε πάγος
Σε αντίθεση με τον κοινό πάγο που βρίσκουμε σε καταψύκτη ή σε παγωμένη λακκούβα, ο μπλε πάγος δεν είναι απλώς αποτέλεσμα της κατάψυξης υγρού νερού — είναι το αποτέλεσμα μιας παρατεταμένης και απαιτητικής διαδικασίας που λαμβάνει χώρα μέσα στους παγετώνες .
Όλα ξεκινούν όταν συσσωρεύεται χιόνι σε έναν παγετώνα. Με την πάροδο του χρόνου, και υπό το βάρος των πρόσθετων στρωμάτων, το χιόνι συμπιέζεται αργά μέχρι να εξαφανιστεί όλος ο αέρας που είχε παγιδευτεί σε αυτό . Σε αυτή την αργή διαδικασία, έρχεται μια στιγμή που οι μικροσκοπικές φυσαλίδες που κανονικά σκορπίζουν το φως – και κάνουν τον πάγο ή το χιόνι να φαίνονται λευκά – δεν υπάρχουν πλέον.
Με την εξαφάνιση αυτών των φυσαλίδων, ο πάγος γίνεται ολοένα και πιο πυκνός, οι κρύσταλλοι μεγαλώνουν και ευθυγραμμίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπουν μεγαλύτερη διείσδυση του φωτός . Η μαγεία του μπλε χρώματος του συμβαίνει ακριβώς εκεί: όταν το λευκό ηλιακό φως εισέρχεται στον συμπιεσμένο πάγο, τα μεγαλύτερα μήκη κύματος του – όπως το κόκκινο, το πορτοκαλί και το κίτρινο – απορροφώνται από μια συγκεκριμένη δόνηση των δεσμών οξυγόνου-υδρογόνου (OH) του νερού. Τα μικρότερα μήκη κύματος, όπως το μπλε και το βιολετί, αντανακλώνται πίσω στα μάτια μας. Γι’ αυτό, όσο πιο παχύς και καθαρός είναι ο πάγος, τόσο πιο μπλε φαίνεται .
Μια κοινή εσφαλμένη αντίληψη αποδίδει το χρώμα του μπλε πάγου στο ίδιο φαινόμενο που δίνει στον ουρανό την μπλε απόχρωση του: τη σκέδαση Rayleigh. Αλλά σε αυτήν την περίπτωση, δεν είναι η σκέδαση αλλά η επιλεκτική απορρόφηση που έχει τον τελευταίο λόγο.
Το νερό, τόσο στην υγρή όσο και στην στερεά του κατάσταση, έχει μια πολύ ιδιαίτερη ικανότητα να απορροφά φως στο κόκκινο άκρο του ορατού φάσματος και αυτή η συμπεριφορά είναι που δίνει σε μεγάλα υδάτινα σώματα – όπως οι ωκεανοί – το χαρακτηριστικό τους χρώμα, και το ίδιο συμβαίνει και με τον μπλε πάγο στους παγετώνες.
Το φαινόμενο είναι τόσο απαιτητικό που δεν μπορεί να παρατηρηθεί σε μικρές ποσότητες πάγου . Απαιτείται σημαντικός όγκος και εξαιρετική καθαρότητα για να ταξιδέψει το φως αρκετά μακριά και να επιστρέψει σε εμάς με αυτό το βαθύ, κορεσμένο μπλε που μοιάζει ζωγραφισμένο στο χέρι.
Ο μπλε πάγος είναι μια φευγαλέα ομορφιά , καθώς αρχίζει να αλλάζει μόλις εκτεθεί σε υψηλότερες θερμοκρασίες ή έρθει σε επαφή με τον αέρα. Ρωγμές και σχισμές εμφανίζονται στην επιφάνειά του, ο αέρας διαπερνά αυτά τα ανοίγματα και δημιουργεί μικροσκοπικές φυσαλίδες που διασκορπίζουν το φως ομοιόμορφα. Μέσα σε λίγες ώρες, η επιφάνεια χάνει το χρώμα της και φαίνεται ξανά λευκή, όπως κάθε άλλο κομμάτι πάγου.
Ωστόσο, το θέαμα μπορεί να επαναληφθεί. Όταν ένα παγόβουνο αναποδογυρίζει και αποκαλύπτει μία από τις βυθισμένες όψεις του — ανέγγιχτη ακόμα από τον αέρα — ο μπλε πάγος επανεμφανίζεται σε όλο του το μεγαλείο.
Αυτό ακριβώς συνέβη τον Ιανουάριο του 2011 στον παγετώνα Τάσμαν στη Νέα Ζηλανδία. Ένα πρόσφατα αποκολλημένο παγόβουνο ανατράπηκε μετά από μήνες υποβρύχιας παραμονής, αποκαλύπτοντας ένα τείχος από βαθύ μπλε που άφησε τους τουρίστες άφωνους.
Κυνηγοί μετεωριτών στον πάγο
Υπάρχει όμως και ένας ακόμη λόγος για τον οποίο αυτές οι περιοχές με μπλε πάγο είναι εξαιρετικές: είναι το καλύτερο μέρος στον πλανήτη για να βρει κανείς μετεωρίτες . Όχι επειδή περισσότεροι από αυτούς πέφτουν εκεί από ό,τι αλλού, αλλά επειδή η Ανταρκτική τους διατηρεί με έναν μοναδικό τρόπο.
Σε άλλες περιοχές, ένας μετεωρίτης μπορεί να χαθεί ανάμεσα σε πέτρες, βλάστηση ή νερό. Αντίθετα, στην Ανταρκτική, κάθε σκούρος βράχος που εμφανίζεται στον πάγο είναι αμέσως ορατός, ξεχωρίζοντας στο απαλό μπλε φόντο. Επιπλέον, το ακραίο κλίμα λειτουργεί ως ένας γιγάντιος φυσικός καταψύκτης, διατηρώντας τους μετεωρίτες για χιλιετίες.
Δείτε ΦΩΤΟ ΕΔΩ
photo: pixabay
