Η Βόρεια Ελλάδα δεν είναι απλά μια περιοχή, αλλά είναι το στρατηγικό «προπύργιο» της ελληνικής οικονομίας που οδηγεί την εκρηκτική άνοδο των εξαγωγών. Με μια ισχυρή παραγωγική βάση αξίας περίπου 8 δισ. ευρώ σε ετήσιες εξαγωγές, η περιοχή έχει το μοναδικό πλεονέκτημα να «αγγίζει» επτά γειτονικές αγορές μέσα σε μόλις 26 ώρες, ενώ πρωτοστατεί σε κρίσιμους τομείς, όπως ο δυναμικός κλάδος των τροφίμων. Ωστόσο, περιοχές όπως η Δυτική Μακεδονία και τα Γρεβενά παρουσιάζουν σημαντικές ανισότητες, με πολύ χαμηλότερους εξαγωγικούς τζίρους, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη στοχευμένης πολιτικής για την ενίσχυση τους.
Αυτά επισήμαναν οι εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων-ΣΕΒΕ, Παναγιώτης Χασάπης και partner assurance της Grant Thornton, Χρήστος Βαργιεμέζης, παρουσιάζοντας την έρευνα Ελληνικών Εξαγωγών 2025 ΣΕΒΕ: Ευκαιρίες & Τάσεις.
Εκρηκτική Ανάπτυξη Εξαγωγών: Τριπλασιασμός σε Πέντε Χρόνια
Από το 2009 έως το 2024, οι εξαγωγές αγαθών στην Ελλάδα αυξήθηκαν από περίπου 18 δισ. ευρώ σε πάνω από 50 δισ. ευρώ, σχεδόν τριπλασιάζοντας την αξία τους και όπως τονίστηκε κάθε μονάδα αύξησης στις εξαγωγές αντιστοιχεί σε 0,25 μονάδες αύξησης του ΑΕΠ. «Αν η Ελλάδα βρισκόταν το 2009 στο μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε επίπεδο εξαγωγών, το ΑΕΠ θα ήταν κατά έξι μονάδες υψηλότερο, δηλαδή περίπου 12 δισ. ευρώ περισσότερα, «κάτι που πιθανόν θα απέτρεπε την ανάγκη για τα σκληρά μέτρα και τα μνημόνια των προηγούμενων ετών», επισήμαναν οι προαναφερόμενοι.
Εμπορικό Έλλειμμα: Ανάλυση και Προοπτικές
Το εμπορικό έλλειμμα της χώρας έφτασε το 2024 τα 34 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά περίπου 2 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2023, αλλά όπως τόνισαν οι προαναφερόμενοι «η ισχυρή συμβολή του τομέα των υπηρεσιών μείωσε το συνολικό έλλειμμα στα 12 δισ. ευρώ». Ειδικότερα, οι εισαγωγές της χώρας επικεντρώνονται κυρίως σε κεφαλαιουχικά αγαθά, όπως μηχανήματα και πάγιο εξοπλισμό, που ενισχύουν την παραγωγική υποδομή και τη δυνατότητα μελλοντικής ανάπτυξης. Αντίθετα, οι εισαγωγές καταναλωτικών αγαθών που δεν συνοδεύονται από παραγωγική ενίσχυση αυξάνουν την εξάρτηση και το εμπορικό έλλειμμα, με αρνητικές επιπτώσεις στο ισοζύγιο.
Πρωταγωνιστικοί κλάδοι και το πρώτο τρίμηνο φέτος
Ο κλάδος των τροφίμων και ποτών ξεχωρίζει με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 11,7% από το 2019 έως το 2024, καλύπτοντας σταθερά περίπου το 50% της συνολικής αξίας εξαγωγών. Μαζί με τους κλάδους των βιομηχανικών ειδών, των χημικών και του μηχανολογικού εξοπλισμού, συνθέτουν την πιο δυναμική και τεχνολογικά εξειδικευμένη πλευρά της ελληνικής εξωστρέφειας. Σημαντική άνοδος καταγράφεται και στις εξαγωγές μηχανημάτων, που αποτυπώνει την ανάγκη για εισαγωγή κεφαλαιουχικού εξοπλισμού προς ενίσχυση της παραγωγικής βάσης.
Το πρώτο τρίμηνο του 2025 καταγράφεται σημαντική αύξηση στις εξαγωγές τροφίμων και άλλων βασικών κατηγοριών, ενώ η μείωση 1,7% στο σύνολο οφείλεται κυρίως στην πτώση των εξαγωγών πετρελαιοειδών, όπως τονίστηκε.
Διεθνείς Αγορές και Μεταφορές: Επενδύσεις σε Υποδομές
Η ΕΕ παραμένει ο κύριος εμπορικός εταίρος της Ελλάδας, απορροφώντας το 55% των εξαγωγών, ενώ το υπόλοιπο 45% κατευθύνεται σε τρίτες χώρες, με έντονη παρουσία στα Βαλκάνια, την Τουρκία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι πέντε βασικές αγορές είναι η Ιταλία, η Γερμανία, η Κύπρος, η Βουλγαρία και οι ΗΠΑ, με τις τελευταίες δύο να εμφανίζουν ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 12%.
Σχεδόν το 90% των εξαγωγών διακινείται οδικώς και μέσω θαλάσσης, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για περαιτέρω ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό των υποδομών logistics, με ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση του σιδηροδρομικού δικτύου, το οποίο σήμερα συμμετέχει μόλις κατά 1,5%-5% στην εξαγωγική διακίνηση.
Περιφερειακές Ανισότητες και Στρατηγική Εστίαση
Η Κεντρική Μακεδονία με εξαγωγές ύψους περίπου 8 δισ. ευρώ αποτελεί τον «κινητήριο μοχλό» της Βόρειας Ελλάδας, με κύριο κλάδο τα τρόφιμα. Αντίθετα, η Δυτική Μακεδονία και τα Γρεβενά καταγράφουν εξαγωγές μόλις 365 εκατ. ευρώ και 13 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, αποκαλύπτοντας τις μεγάλες ανισότητες στην περιφερειακή ανάπτυξη. Στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, οι εξαγωγές επικεντρώνονται σε λίγες μεγάλες επιχειρήσεις, γεγονός που υποδεικνύει την ανάγκη για μεγαλύτερη διαφοροποίηση και ενίσχυση των μικρότερων παραγωγικών μονάδων.
Αισιοδοξία στην Επιχειρηματική Κοινότητα και Δείκτης Εξαγωγικής Απόδοσης
Η πρόσφατη έρευνα σε 250 επιχειρήσεις έδειξε ότι ο δείκτης εξαγωγικής απόδοσης έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε μια δεκαετία, φτάνοντας στις 126 μονάδες από 60, σηματοδοτώντας έντονη αισιοδοξία και αύξηση των παραγγελιών. Επιπλέον, ορισμένοι κλάδοι, όπως τα χημικά και τα δομικά υλικά, παρουσιάζουν μηδενική απαισιοδοξία, στοιχείο που καταδεικνύει την εμπιστοσύνη στην εγχώρια παραγωγή και στις προοπτικές εξωστρέφειας.
Συμπεράσματα και προτεραιότητες για τη Βόρεια Ελλάδα
Η Βόρεια Ελλάδα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν πλήρως για την περαιτέρω ανάπτυξη της εξαγωγικής δραστηριότητας. Η ενίσχυση της ποιότητας και διαφοροποίησης των εξαγόμενων προϊόντων, η υποστήριξη της μεταποίησης, καθώς και οι επενδύσεις σε καινοτομία, ενέργεια και υποδομές είναι κρίσιμα βήματα. Με συντονισμένες πολιτικές που θα εστιάζουν στα ισχυρά σημεία της περιφέρειας και στην αναβάθμιση των logistics, η Βόρεια Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει βασικό πυλώνα για την εθνική οικονομία και την ευρωπαϊκή σύγκλιση.
Η πρόταση ΣΕΒΕ για…ανάσχεση απειλής των αμερικανικών δασμών
Τη θέση του ότι εάν ο Αμερικανός πρόεδρος Τράμπ υλοποιήσει την πρόθεσή του για την επιβολή δασμών 50% στα ευρωπαϊκά προϊόντα, τότε η Ελλάδα – παρά το μικρότερο όγκο εξαγωγών σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες – κινδυνεύει να υποστεί σοβαρό πλήγμα, διατύπωσε ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ, Συμεών Διαμαντίδης, επικεφαλής και διευθύνων σύμβουλος της ΔΙΟΠΑΣ ΑΕ, στη διάρκεια της αποψινής εκδήλωση της Grant Thornton με θέμα «Thessaloniki 2030: The Future of Business, Innovation & Investment in Northern Greece». Η εκδήλωση με επίσημο ομιλητή στον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ), Γιάννη Στουρνάρα, τελεί υπό την αιγίδα των Συνδέσμων Βιομηχανιών Ελλάφδας (ΣΒΕ) και Εξαγωγέων -ΣΕΒΕ.
Όπως είπε, ο κ. Διαμαντίδης, η ελληνική εξαγωγική παρουσία στις ΗΠΑ φτάνει τα 2,41 δισ. ευρώ, με κυρίαρχα προϊόντα τα ελαιόλαδο, φέτα, αλουμίνιο, ψάρια και κρασί.« Αν και έχουμε σήμερα θετικό ισοζύγιο ύψους 290 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις ΗΠΑ, αυτό μπορεί να ανατραπεί άμεσα από μια μονομερή πολιτική της Αμερικής», επισήμανε.
Στο πλαίσιο αυτό, ανέφερε ότι ο ΣΕΒΕ, προνοώντας, έχει ήδη παρέμβει με συναντήσεις με τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής, με στελέχη που βρίσκονται κοντά στον Αμερικανό πρόεδρο και τον επηρεάζουν, με την ελληνική διπλωματία στην Ουάσινγκτον και με άλλες στοχευμένες ενημερώσεις για τη σημασία των ελληνικών προϊόντων στην αμερικανική διατροφή και βιομηχανία. «Είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι κάτι μπορεί να γίνει», επισήμανε ο ίδιος.
Η πρόταση ΣΕΒΕ και η δύναμη της διαπραγμάτευσης
Οπως είπε ο κ. Διαμαντίδης, ενώ οι ΗΠΑ φλερτάρουν με νέους δασμούς, η Ευρώπη πρέπει να σταθεί ενιαία και στο πλαίσιο αυτό κατέθεσε την πρότασή του για διαπραγμάτευση που είναι η εξής: «Δασμοί 10% από τις ΗΠΑ – μηδενικοί από την Ε.Ε. Πρόκειται για μια έξυπνη διαπραγματευτική στάση που θα δώσει το αίσθημα νίκης στις ΗΠΑ, χωρίς να τιμωρήσει τους εξαγωγείς», τόνισε ο ίδιος και πρόσθεσε «αν δεν εξάγουμε τα προϊόντα μας, ποιος θα τα καταναλώσει; Η εσωτερική αγορά δεν φτάνει».

Το εξαγωγικό ελληνικό θαύμα

Σε μια περίοδο που η γεωπολιτική αστάθεια, οι εμπορικοί πόλεμοι και οι δασμολογικές πολιτικές των παγκόσμιων υπερδυνάμεων διαμορφώνουν ένα ρευστό τοπίο στο διεθνές εμπόριο, «το ελληνικό εξαγωγικό θαύμα συνεχίζεται», τόνισε ο κ. Διαμαντίδης.
Το 2024, όπως είπε, οι εξαγωγές προϊόντων προσέγγισαν τα 50 δισ.ευρώ, ενώ αντίστοιχα οι υπηρεσίες σημείωσαν ισόποση εξαγωγική απόδοση και «έτσι είναι πλέον γεγονός ότι οι εξαγωγές της χώρας μας αγγίζουν τα 100 δισ. ευρώ, έχουν δηλαδή τριπλασιαστεί έναντι του 20029», τόνισε.
Οι Έλληνες εξαγωγείς «στάθηκαν όρθιοι μέσα σε κρίσεις – πανδημίας, ενέργειας, πολέμων – και κέρδισαν το στοίχημα της παγκόσμιας παρουσίας», είπε ο ίδιος και λέγοντας ότι το 20% των επιχειρήσεων πραγματοποιεί το 80% των εξαγωγών, επισήμανε ότι «αυτήν την ανισορροπία ο ΣΕΒΕ θέλει να την αλλάξει, ενισχύοντας την εξαγωγική δραστηριότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ώστε να μπουν και αυτές πιο δυναμικά στο διεθνές παιχνίδι».
Ο ίδιος αναφέρθηκε στα στρατηγικά έργα, όπως το logistics hub στη Θεσσαλονίκη και τη αναβάθμιση του λιμένα της Αλεξανδρούπολης, αλλά και στο Ινστιτούτο Εξαγωγικών Ερευνών του ΣΕΒΕ και τις Επαγγελματικές Ακαδημίες που, όπως είπε, «φέρνουν στην πρώτη γραμμή τη διασύνδεση παραγωγής – εκπαίδευσης – επιχειρηματικότητας». Ο στόχος είναι, όπως υπογράμμισε, να προετοιμαστούν τα μελλοντικά στελέχη για τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς, όπως αυτή διαμορφώνεται σε περιφέρειες με έντονο εξαγωγικό χαρακτήρα».

Αγορές στόχοι: Από Καναδά ως Κολομβία και Αυστραλία

Ο ΣΕΒΕ δεν περιμένει μόνο να αντιδράσει, αλλά διευρύνει τις αγορές για τα ελληνικά προϊόντα, σημείωσε ο πρόεδρος του φορέα και ενδεικτικά τόνισε ότι έχει προχωρήσει σε επαφές με Καναδά, Κολομβία, Αυστραλία, με στόχο τη γεωγραφική διαφοροποίηση και την απεξάρτηση από παραδοσιακές αγορές όπως η Ε.Ε., όπου και κατευθύνεται το 55% των ελληνικών προϊόντων.
Μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ, τόνισε ότι ο φορέας δεν γιορτάζει απλά 50 χρόνια φέτος, αλλά επαναβεβαιώνει τη δέσμευσή του για άλλα 50, σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, όπου η εξωστρέφεια δεν είναι επιλογή, είναι αναγκαιότητα.
«Το μέλλον δεν ανήκει σε όσους απλώς προσαρμόζονται – ανήκει σε αυτούς που το διαμορφώνουν. Και το 2030 χτίζεται από σήμερα», επισήμανε από το βήμα της αποψινής εκδήλωσης της Grant Thornton με θέμα «Thessaloniki 2030: The Future of Business, Innovation & Investment in Northern Greece», ο διευθύνων σύμβουλός της, Βασίλης Καζάς, τονίζοντας ότι «η Βόρεια Ελλάδα δεν είναι απλώς παραγωγικός βραχίονας, αλλά καταλύτης για την εθνική ανάπτυξη».
Οπως επισήμανε, με φόντο το 2030, η Βόρεια Ελλάδα μετατρέπεται σε κόμβο ανάπτυξης, καινοτομίας και επενδύσεων και προσθέτοντας ότι η Grand Thornton, ανέδειξε τη δυναμική της περιοχής ως βασικό πυλώνα του νέου παραγωγικού μοντέλου της χώρας, ειδικά για τη Θεσσαλονίκη είπε: «Η πόλη, με επενδύσεις άνω των 9 δισ. ευρώ σε έργα όπως το μετρό, το flyover και την αναβάθμιση των υποδομών, αναδεικνύεται σε περιφερειακό hub εξωστρέφειας και βιωσιμότητας».
Η χώρα μας, σύμφωνα με τον κ. Καζά, βρίσκεται ήδη σε τροχιά παραγωγικού μετασχηματισμού, με έμφαση στην καινοτομία, τις επενδύσεις και την τεχνολογία και όπως είπε, σε αυτό το πλαίσιο η Grand Thornton έχει σταθερή παρουσία στη Βόρεια Ελλάδα, με δυναμική ανάπτυξη μέσω των γραφείων της σε Θεσσαλονίκη και Ιωάννινα, διπλασιάζοντας τα έσοδά της την τελευταία πενταετία και ενισχύοντας το ανθρώπινο δυναμικό της που φτάνει πλέον τα 1.400 άτομα.
Η εταιρεία, όπως είπε στηρίζει ενεργά την ελληνική επιχειρηματικότητα προσφέροντας εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες, από τη χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων και την υλοποίηση ψηφιακών μετασχηματισμών, έως τη συμμόρφωση με διεθνή πρότυπα και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην πλατφόρμα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που υλοποιήθηκε από την Grand Thornton με τεχνολογία αιχμής και Τεχνητή Νοημοσύνη, φιλοξενώντας επενδυτικά σχέδια ύψους άνω των 30 δισ. ευρώ.
Μεταξύ άλλων, είπε ότι η εταιρεία διατηρεί ενεργή συνεργασία με ευρωπαϊκούς θεσμούς και ενισχύει την καινοτομία μέσω του AI Center of Excellence, μιας πρωτοβουλίας που μετατρέπει την τεχνολογία σε πραγματικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις επιχειρήσεις.
Οι προκλήσεις της εποχής είναι σύνθετες, από τη γεωπολιτική αστάθεια έως τη διπλή μετάβαση στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία, επισήμανε από το βήμα της σημερινής εκδήλωσης η πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδας (ΣΒΕ), Λουκία Σαράντη, χαρακτηρίζοντας τη διοργάνωση «στρατηγικής σημασίας», καθώς, όπως σημείωσε «πραγματοποιείται σε μια περίοδο έντονης μεταβλητότητας και διαρκούς αβεβαιότητας, όπου οι επιχειρήσεις, και κυρίως οι βιομηχανίες, καλούνται να επιλύσουν μια δύσκολη εξίσωση».
Οπως είπε, η πράσινη μετάβαση, η τεχνολογική ανατροπή και οι εξελίξεις στο διεθνές εμπόριο δημιουργούν ένα νέο, απαιτητικό περιβάλλον για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής παραγωγής. Μέσα σε αυτό το σκηνικό, η εκδήλωση, «ανοίγει τον δρόμο για έναν διαρκή, γόνιμο διάλογο μεταξύ θεσμών και επιχειρηματικότητας», τόνισε η ίδια και πρόσθεσε ότι «είναι καθοριστικής σημασίας να ακούμε, να συνθέτουμε και να προχωράμε με στρατηγική και ρεαλισμό».

(ΑΠΕ -ΜΠΕ / photo: intime)