Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υποδέχθηκε χθες, Πέμπτη, για πρώτη φορά τους ηγέτες των πέντε πρώην σοβιετικών δημοκρατιών της Κεντρικής Ασίας στην Ουάσινγκτον, καθώς οι δυτικές δυνάμεις επιδιώκουν να εδραιώσουν την παρουσία τους σε αυτήν την πλούσια σε πόρους, αλλά περίκλειστη περιοχή, όπου την παραδοσιακή ρωσική επιρροή ανταγωνίζεται η Κίνα.
Η περιοχή μπορεί να θεωρηθεί «μαλακό υπογάστριο» της Ρωσίας, όχι τόσο από στρατιωτικής άποψης όπως η Ουκρανία και ο Καύκασος, αλλά από οικονομικής, καθώς υπάρχει ανταγωνισμός.
«Ενισχύουμε την οικονομική μας εταιρική σχέση, βελτιώνουμε τη στρατιωτική μας συνεργασία», δήλωσε ο Τραμπ πριν από το δείπνο με τους προέδρους των πέντε προσκεκλημένων χωρών (Καζακστάν, Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν).
«Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα στο πρόγραμμά μας θα είναι τα στρατηγικά μέταλλα», πρόσθεσε ο ίδιος, επισημαίνοντας ότι αυτές οι χώρες έχουν «τεράστια σημασία και απίστευτο δυναμικό».
Εξάλλου ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε μέσω του Truth Social μια εμπορική συμφωνία με το Ουζμπεκιστάν. Η χώρα θα επενδύσει σχεδόν 35 δισεκ. δολάρια σε διάστημα τριών ετών και περισσότερα από 100 δισεκ. σε διάστημα 10 ετών «σε τομείς κλειδιά» στις ΗΠΑ, διευκρίνισε ο Τραμπ, αναφερόμενος μεταξύ άλλων στην ενέργεια, τις τεχνολογίες και τα κρίσιμα ορυκτά.
Τα άφθονα και σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητα αποθέματα φυσικών πόρων των χωρών της Κεντρικής Ασίας προσελκύουν το ενδιαφέρον της ΕΕ και των ΗΠΑ, που επιδιώκουν να διαφοροποιήσουν τα αποθέματά τους σε σπάνιες γαίες και να μειώσουν την εξάρτησή τους από το Πεκίνο, όπως αναφέρεται.
Εκτός από σπάνιες γαίες, το Καζακστάν είναι ο πρώτος παραγωγός παγκοσμίως ουρανίου, το Ουζμπεκιστάν διαθέτει άφθονο χρυσό, ενώ τα αποθέματα φυσικού αερίου του Τουρκμενιστάν είναι μεταξύ των σημαντικότερων στον κόσμο. Το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν ανοίγουν προς εκμετάλλευση νέα κοιτάσματα ορυκτών.
Όμως η εξαγωγή των φυσικών πόρων των χωρών της Κεντρικής Ασίας είναι μια περίπλοκη υπόθεση.
Η περιοχή αυτή, με τους μεγάλους ορεινούς όγκους και τις ερήμους, με περίπου 80 εκατ. ανθρώπους, περίκλειστη και τεράστια (4 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα, επιφάνεια σχεδόν ίση με αυτή της ΕΕ) συνορεύει με τη Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν και το Αφγανιστάν, χώρες με δύσκολες σχέσεις με την Δύση.
Πάντως οι καλεσμένοι του Τραμπ φρόντισαν να επαινέσουν τον οικοδεσπότη τους.
«Είστε ο μεγάλος ηγέτης, ο πολιτικός που σας έστειλαν οι ουρανοί για να επαναφέρετε την κοινή λογική και τις παραδόσεις», εκτίμησε ο πρόεδρος του Καζακστάν Κασίμ Γιομάρτ- Τοκάγιεφ
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ουζμπεκιστάν Σαβκάτ Μιρζιγίαγιεφ αποκάλεσε τον Τραμπ «πρόεδρο του κόσμου», ενώ εκτίμησε ότι «κανένας πρόεδρος των ΗΠΑ δεν έχει συμπεριφερθεί στην Κεντρική Ασία όπως εσείς».
Αν και από τα μέσα του 19ου αιώνα έως την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1991 βρίσκονταν αποκλειστικά υπό ρωσική επιρροή, η περιοχή αυτή προσελκύει πλέον το αυξανόμενο ενδιαφέρον της Ουάσινγκτον, με την πρώτη σύνοδο κορυφής ΗΠΑ-Κεντρικής Ασίας να διεξάγεται 2023.
Το Πεκίνο έχει ήδη εδραιωθεί στην περιοχή με τους «Νέους Δρόμους του Μεταξιού», ένα τεράστιο έργο υποδομών, και έχει καθιερωθεί ως ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος των χωρών της Κεντρικής Ασίας.
Ωστόσο, σε επίπεδο ασφάλειας, η επιρροή της Μόσχας παραμένει αδιαφιλονίκητη.
Συμφωνίες του Αβραάμ
Η βασική ανακοίνωση της βραδιάς ήταν η ένταξη του Καζακστάν στις συμφωνίες του Αβραάμ, την διαδικασία που ξεκίνησε ο Τραμπ κατά την πρώτη θητεία του για την εξομάλυνση των σχέσεων των αραβικών χωρών με το Ισραήλ. Χάρη σε αυτή ήδη πολλές αραβικές χώρες (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Μαρόκο, Σουδάν, Μπαχρέιν) εξομάλυναν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ το 2020.
Την απόφαση του Καζακστάν χαρακτήρισε «πραγματική πρόοδο» ο Αμερικανός πρόεδρος, αν και διευκρινίστηκε τι ακριβώς σημαίνει αυτή η ένταξη για τη χώρα της κεντρικής Ασίας που, σε αντίθεση με τις αραβικές, διατηρεί ήδη διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ.
Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς εκτίμησε ότι η κίνηση του Καζακστάν αποτελεί «μήνυμα», την ώρα που η Ουάσινγκτον διαβεβαιώνει ότι θα αυξηθεί ο αριθμός των χωρών που εντάσσονται στις συμφωνίες του Αβραάμ.
Μένει να φανεί λοιπόν τι θα γίνει και σε αυτή την περιοχή, αλλά και την αντίδραση, σε γεωπολιτικά πλαίσια, της Ρωσίας.
Δεν αποκλείεται να έχει δοθεί συγκεκριμένος χώρος στην πολιτική Τραμπ, με ανταλλάγματα σε άλλα πεδία ανταγωνισμού μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.