Αυτή η στιγμή έχει κάνει τους λάτρεις της ιστορίας σε όλο τον κόσμο να ανατριχιάσουν – το τυπογραφείο δεν είχε εφευρεθεί για άλλα 1.200 χρόνια. Αλλά η ταινία απεικονίζει επίσης μια πολύ πιο αυθεντική μορφή μαζικής επικοινωνίας στην αρχαία πόλη: τη γραφή σε τοίχους.

Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο τις επίσημες και καλά σχεδιασμένες επιγραφές που εμφανίζονται σε κτίρια και αψίδες θριάμβου, αλλά και τις ανεπίσημες γρατσουνιές, τις ζωγραφισμένες ανακοινώσεις και τα μηνύματα με κάρβουνο που γράφτηκαν στους τοίχους της πόλης.

Ο ήρωας της πρώτης ταινίας Μονομάχος, ο Μάξιμος (που υποδύθηκε ο Ράσελ Κρόου το 2000), έχει το όνομά του ωμά χαραγμένο στον αυτοσχέδιο μυστικό τάφο του στο Κολοσσαίο.

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν αποσπάσματα από τον ποιητή Βιργίλιο , χαιρετισμούς σε φίλους, τιμοκαταλόγους, αλφάβητα εξάσκησης και γραμμένες ζωγραφιές παιδιών. Ωστόσο, πολλά από τα γκράφιτι δεν φαίνονται παράταιρα στο πίσω μέρος μιας πόρτας τουαλέτας.

Ωστόσο, υπήρχε και μια σοβαρή πλευρά του αρχαίου γκράφιτι. Η πλοκή της πρώτης ταινίας Gladiator επικεντρώθηκε στη μνήμη μιας δημοκρατικής Ρώμης που κάποτε ήταν δημοκρατία, σε αντίθεση με την καταπίεση, τη σκληρότητα και την πολιτική ίντριγκα της πόλης, όπως κυβερνούσε ο αυτοκράτορας Commodus (Joaquin Phoenix). Η Ρώμη του Μονομάχου ΙΙ απεικονίζεται ομοίως ως μια πολιτική αναταραχή. Διοικείται από δύο τυραννικούς αδερφούς, τον Geta και τον Caracalla, οι οποίοι είναι εντελώς ακατάλληλοι για ηγεσία.

Σε τέτοιες συνθήκες, το γκράφιτι μπορεί να είναι μια σημαντική μορφή πολιτικής έκφρασης και αντίστασης. Στο έργο του Monty Python’s Life of Brian (1979), το Romanes eunt domus μαρκαρισμένο σε έναν τοίχο στην Ιερουσαλήμ, αναλύεται περίφημα από τον Ρωμαίο στρατιώτη του John Cleese ως «People call Romanes, they go, the house» και διορθώνεται σε Romani ite domum ή «Romans go σπίτι” , “Ρωμαίοι πάτε σπίτια σας”.

Αυτή η φανταστική σκηνή μπορεί να είναι το πιο διάσημο παράδειγμα πολιτικού γκράφιτι από τον ρωμαϊκό κόσμο, αλλά υπάρχουν πολλά πραγματικά περιστατικά από την αρχαία λογοτεχνία. Υποδεικνύουν ότι τα γκράφιτι ήταν ένας καθιερωμένος τρόπος για τους κατοίκους της Ρώμης να επικοινωνούν τη δυσαρέσκειά τους για τις ενέργειες των ηγετών τους, γράφοντας σε τοίχους, κολώνες και σε πλακάτ κρεμασμένα στους λαιμούς των αγαλμάτων.

Ο Βρούτος , για παράδειγμα, ενθαρρύνθηκε να συμμετάσχει στη συνωμοσία ενάντια στον Ιούλιο Καίσαρα με γκράφιτι που γράφτηκε στη Ρώμη. Όταν ο θετός γιος του Αυτοκράτορα Τιβέριου, ο Γερμανικός, πέθανε και ο Τιβέριος υποψιάστηκε ότι τον δολοφόνησε, εμφανίστηκαν προκηρύξεις στους τοίχους της Ρώμης που απαιτούσαν, κάπως ανέφικτα, την επιστροφή του Γερμανικού.

Στα τελευταία χρόνια της βασιλείας του αυτοκράτορα Νέρωνα και σε μια εποχή υψηλών τιμών των τροφίμων, όταν οι άνθρωποι βρήκαν τη θεατρική υπερβολή του Νέρωνα ιδιαίτερα ζοφερή, κοροϊδευτικά γκράφιτι εμφανίστηκαν στην πόλη. Ο αυτοκράτορας Δομιτιανός προφανώς έστησε τόσες πολλές αψίδες θριάμβου στην πόλη που κάποιος έγραψε «Φτάνει» στα ελληνικά σε μία από αυτές.

Οι άνθρωποι στη Ρώμη είχαν κάθε λόγο να αισθάνονται θιγμένοι από τις ενέργειες του Καρακάλλα και του Γέτα, τόσο στην ταινία όσο και ιστορικά. Οι κινηματογραφικές εκδοχές των αυτοκρατόρων παρουσιάζονται ως άσχετες με την πραγματικότητα, ζώντας μια ζωή πολυτέλειας και εστιάζοντας μόνο στην αρένα.

Ο ιστορικός Cassius Dio ζωγραφίζει μια εικόνα των αδελφών να κακοποιούν γυναίκες και αγόρια, να υπεξαιρούν χρήματα και να κάνουν παρέα με μονομάχους και αρματιστές στη Ρώμη. Αργότερα, ο Caracalla ήταν αδίστακτος στην εξάλειψη οποιωνδήποτε πιθανών απειλών για την εξουσία του, συμπεριλαμβανομένου του Geta και 20.000 οπαδών του καθώς και της ίδιας του της συζύγου, Fulvia Plautilla.

photo: pixabay