Μπορεί η περίοδος των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς να είναι συνδεδεμένη με οικογενειακά και φιλικά τραπέζια, γιορτινά γεύματα και αυξημένη κατανάλωση πολλών ειδών τροφίμων ωστόσο παρατηρείται αύξηση των περιστατικών τροφιμογενών νοσημάτων, όπως και αυξημένη απώλεια και σπατάλη τροφίμων.

Για τον λόγο αυτό, ο ΕΦΕΤ παρέχει βασικές συμβουλές κι οδηγίες στους καταναλωτές, για να απολαμβάνουν ασφαλή γεύματα για αυτούς, τις οικογένειές τους και τους φίλους τους αλλά και να μπορούν να προστατευτούν από πρακτικές παραπλάνησης και παράλληλα να μειώσουν τη σπατάλη τροφίμων.

Πιο συγκεκριμένα, πριν την αγορά των τροφίμων:

• Προγραμματίζουμε τη λίστα με τα προϊόντα που θα χρειαστούμε.
• Αν συνηθίζουμε να παίρνουμε μαζί μας τσάντες για τα τρόφιμα, φροντίζουμε να έχουμε πολλές, ώστε να μπορούμε να τοποθετήσουμε σε διαφορετικές, τα ωμά τρόφιμα που χρειάζονται μαγείρεμα (π.χ. κρέας), από όλα τα υπόλοιπα προϊόντα και κυρίως από αυτά που είναι έτοιμα προς κατανάλωση (όπως οι σαλάτες), για να αποφύγουμε πιθανή διασταυρούμενη μικροβιακή επιμόλυνση.
• Αν σκοπεύουμε να μαγειρέψουμε κάτι για φίλους ή την οικογένειά μας ή να πραγματοποιήσουμε κάποιο τραπέζι, δεν ξεχνάμε να τους ρωτήσουμε αν υποφέρουν από κάποια τροφική αλλεργία, ώστε να προσέξουμε τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε ή να τους προειδοποιήσουμε να μην φάνε κάποια από τα φαγητά. Αν κάποιος νιώσει αδιαθεσία ή παρουσιάσει αλλεργική αντίδραση μετά από κατανάλωση κάποιου τρόφιμου, θα πρέπει να αναζητήσει άμεσα ιατρική βοήθεια.

Να θυμόμαστε πως, σε παγκόσμια κλίμακα, οι καταναλωτές αναφέρουν πιο συχνά αλλεργικές αντιδράσεις σε τρόφιμα όπως το γάλα, τα αυγά, τα ψάρια και οστρακοειδή, τα αράπικα φιστίκια ή άλλους ξηρούς καρπούς, την σόγια, διάφορους σπόρους και το σιτάρι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνώρισε με κανονισμό τις 14 ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν πιο συχνά τροφικές αλλεργίες. Έτσι, τα αλλεργιογόνα του παραρτήματος ΙΙ του Κανονισμού 1169/2011 πρέπει να αναγράφονται ευκρινώς στα προσυσκευασμένα τρόφιμα, είτε χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη, είτε μπορεί να περιέχονται ίχνη αυτών από διασταυρούμενη επιμόλυνση.

Κατά την προμήθεια των τροφίμων αγοράζουμε τρόφιμα από ελεγχόμενα σημεία της αγοράς και αποφεύγουμε τις αγορές τροφίμων από πλανόδιους πωλητές που δεν διαθέτουν τις σχετικές άδειες. Δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στους χειρισμούς των τροφίμων από το προσωπικό των σημείων πώλησης, στις συνθήκες καθαριότητος του προσωπικού, του εξοπλισμού και του χώρου. Εξετάζουμε προσεκτικά τις ενδείξεις στην ετικέτα και ιδιαίτερα αυτές που αφορούν στην ημερομηνία. Αγοράζουμε τελευταία τα προϊόντα-τρόφιμα που χρειάζονται ψύξη ή κατάψυξη, ώστε να τα τοποθετήσουμε στο ψυγείο του σπιτιού μας το συντομότερο δυνατό.

Τα κρέατα βοοειδών, χοίρων, αιγοπροβάτων και πουλερικών διατίθενται είτε νωπά, είτε κατεψυγμένα, αλλά δεν πρέπει να διατίθενται ποτέ εκτός ψύξης. Στα σημεία πώλησης του κρέατος πρέπει να υπάρχουν πινακίδες για την καταγωγή-προέλευση του κρέατος, πληροφορία που πρέπει να αναγράφεται και στην αυτοκόλλητη ετικέτα που εκδίδεται από την ταμειακή μηχανή. Οι συσκευασμένες νωπές ή κατεψυγμένες γαλοπούλες πρέπει να φέρουν τη σήμανση αναγνώρισης του σφαγείου ή του εργαστηρίου τεμαχισμού (οβάλ σφραγίδα με τα αρχικά της χώρας που έχουν έδρα) και την ημερομηνία ανάλωσης (τοποθετημένη επάνω ή κάτω από τη συσκευασία ή το περιτύλιγμα, ώστε να είναι ευανάγνωστη). Τα σφάγια των ζώων πρέπει να έχουν σήμα καταλληλότητας (σφραγίδα) που τοποθετείται από τις αρμόδιες κτηνιατρικές υπηρεσίες. Οι νωπές εγχώριες μη συσκευασμένες γαλοπούλες πρέπει να είναι εκσπλαχνισμένες (απεντερωμένες) και αποπτιλωμένες (δίχως πούπουλα).

Για την προμήθεια κρέατος θηραμάτων, προσέχουμε τα σφάγια άγριων ή εκτρεφόμενων θηραμάτων να είναι εκσπλαχνισμένα. Τα θηράματα που διατίθενται ολόκληρα πρέπει να φέρουν σήμα καταλληλόλητας (σφραγίδα), ενώ τα τυποποιημένα (εισαγόμενα ή εγχώρια) πρέπει να έχουν σήμα αναγνώρισης (οβάλ σφραγίδα με τα αρχικά της χώρας παραγωγής π.χ. για την Ελλάδα GR ή EL) και αναγραφή ημερομηνίας ανάλωσης.

Για την προμήθεια γαλακτοκομικών προϊόντων προσέχουμε τα τυριά να συντηρούνται σε ψυγείο ή σε ψυχόμενη προθήκη. Τα συσκευασμένα τυριά πρέπει να φέρουν σήμανση αναγνώρισης (οβάλ σφραγίδα με τα αρχικά της χώρας παραγωγής, π.χ. GR ή EL για την Ελλάδα), καθώς και την ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας πάνω στη συσκευασία. Τα προϊόντα που περιέχουν φυτικά λιπαρά (αντί ζωικού λίπους) είναι μη γαλακτοκομικά προϊόντα και πρέπει να διατίθενται προς πώληση σε διακριτούς χώρους από αυτούς των γαλακτοκομικών.

Αναφορικά με την προμήθεια και συντήρηση αυγών προσέχουμε όλα τα αυγά να έχουν στο κέλυφός τους ένδειξη με τον κωδικό παραγωγού με ευδιάκριτα γράμματα/αριθμούς (μέθοδος εκτροφής, χώρα προέλευσης, Περιφερειακή Ενότητα, ταυτοποίηση μονάδας). Στις συσκευασίες των τυποποιημένων αυγών (εκτός από τις ενδείξεις που υπάρχουν στο κέλυφος), πρέπει να αναγράφεται ο κωδικός αριθμός του ωοσκοπικού κέντρου, η κατηγορία ποιότητας και βάρους καθώς και η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας. Για την καλύτερη συντήρηση των αυγών είναι αναγκαίο να διατηρούνται σε σκιερό και δροσερό χώρο ή στο ψυγείο. Ακόμη, είναι καλό να θυμόμαστε πως δεν πλένουμε τα αυγά, δεν καταναλώνουμε τα αυγά ωμά, δεν χρησιμοποιούμε αυγά με ακάθαρτο, ραγισμένο και γενικά μη φυσιολογικό κέλυφος, δεν καταναλώνουμε αυγά με κηλίδες αίματος, ή με θολό ή χρωματισμένο ασπράδι, ή με ασπράδι ανακατεμένο με τον κρόκο ή αυγά με δυσάρεστη οσμή.

Παράλληλα, όταν αποθηκεύουμε προϊόντα στο ψυγείο τοποθετούμε τα ωμά τρόφιμα (π.χ. κρέας, ψάρι κ.λπ.) στα κάτω ράφια και μέσα σε κατάλληλους θήκες για τρόφιμα, ενώ στα πάνω ράφια τοποθετούμε τα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα (π.χ. σαλάτες). Αυτό το κάνουμε για να αποκλείσουμε την πιθανότητα να πέσουν, λόγω απόψυξης, υγρά από τα ωμά στα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα και να επιμολυνθούν. Επίσης, ελέγχουμε ότι η θερμοκρασία του ψυγείου μας δεν ξεπερνά τους 5 °C, είναι δηλαδή σε θερμοκρασία που κρατάει τα τρόφιμά μας ασφαλή μέχρι την ημερομηνία που αναγράφει η ετικέτα τους.

Πραγματοποιούμε πλήρη απόψυξη του κατεψυγμένου κρέατος πριν από το μαγείρεμα (π.χ. κατεψυγμένη γαλοπούλα, κατεψυγμένο κοτόπουλο), τοποθετώντας το στη συντήρηση του ψυγείου μας, καλυμμένο με προστατευτική μεμβράνη συσκευασίας κατάλληλη για τρόφιμα και μέσα σε δοχείο κατάλληλο για τρόφιμα, το οποίο να κρατάει τα υγρά από την απόψυξη. Ο χρόνος πλήρους απόψυξης, πρέπει να είναι ανάλογος με το βάρος του προϊόντος. Επίσης, τηρούμε τον χρόνο και τη θερμοκρασία ψησίματος της γαλοπούλας που προτείνεται στη συσκευασία, όταν πρόκειται για συσκευασμένες γαλοπούλες. Σε διαφορετική περίπτωση, προσαρμόζουμε τους χρόνους μας ανάλογα με το μέγεθος και το βάρος του προϊόντος. Προετοιμάζουμε το κρέας για μαγείρεμα, ακολουθώντας τις ορθές πρακτικές για την υγιεινή τροφίμων, ώστε να αποφύγουμε επιμολύνσεις μαγειρεμένου κρέατος με ωμά τρόφιμα.

Μετά το μαγείρεμα, μπορούμε να επαναχρησιμοποιήσουμε τα περισσεύματα των τροφίμων μας που δεν καταναλώθηκαν με διαφορετικούς τρόπους. Συγκεκριμένα, σκεπάζουμε τα περισσεύματα και τα βάζουμε στο ψυγείο ή στην κατάψυξη εντός δύο ωρών. Χωρίζουμε τα περισσεύματα σε μικρότερες μερίδες πριν τα καταψύξουμε, για να είναι πιο βολικό όταν τα ξεπαγώσουμε αργότερα. Μπορούμε, επίσης, να χρησιμοποιήσουμε το μαγειρεμένο κρέας που έχουμε καταψύξει για να φτιάξουμε ένα νέο γεύμα. Στο διαδίκτυο, υπάρχουν δημιουργικές συνταγές και ιδέες για το πώς να εκμεταλλευτούμε τα χριστουγεννιάτικα περισσεύματά μας και να μην πάει τίποτα χαμένο. Ακόμη, στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες για την αποφυγή της σπατάλης τροφίμων.

(ΑΠΕ – ΜΠΕ / photo: eurokinissi)